„Пред непокриените мошти на свети Теодосиј Черниговски (1896), свештеникот кој ги облекуваше моштите, уморен, дремеше и пред себе го здогледа светителот, кој му рече: „Ти благодарам што напорно работеше за јас. Уште те молам кога служиш литургија, моли се за моите родители“. И им ги нарече имињата - свештеникот Никита и Марија. „Зошто го бараш тоа од мене, светецу, сакаш ли молитва од мене, кога самиот стоиш пред Небесниот престол и ја даваш Божјата милост на луѓето? – прашал свештеникот „Да, точно е, но литургискиот принос е посилен од мојата молитва“, одговори свети Теодосиј.
За покојниците исклучително се корисни панихидите, домашните молитви и добрите дела во нивното сеќавање, како што се милостина, дарување за Црквата, но особено е корисно спомнувањето на Божествената Литургија. Има многу сведоштва и настани кои ја потврдуваат оваа корисност. Многумина кои умреле со покајание, но не успеале да го покажат тоа во текот на својот живот, биле ослободени од маките и добиле упокојување. Црквата секогаш принесува молитви за упокојување на мртвите, дури и на денот на свети дух со клекнати молитви, на вечерната има и посебна молитва за „држаните во пеколот“. Секој од нас кој сака да ја покаже својата љубов кон мртвите и да им даде вистинска помош, може да го направи тоа молејќи се за нив, особено во однос на светата Литургија, кога честичките за мртвите и живите се фрлаат во Чашата на крвта на Господ со зборовите: „Измиј ги, Господи, гревовите на споменатите овде, каде е Твојата Крв, преку молитвите на Твоите светии“. Ништо подобро и поголемо не можеме да им направиме од тоа да им ги дадеме имињата за да бидат спомнати на литургијата. Секогаш им е потребно, но особено во тие 40 дена кога душата на покојникот поминува на патот кон вечните живеалишта. Тогаш телото ништо не чувствува, не ги гледа собраните сакани, не го мириса мирисот на цвеќето, не ги слуша пофалбите. Но душата ги чувствува молитвите што ѝ се упатени, им е благодарна на нивните принесувачи и се чувствува духовно блиска со нив.
Роднини и пријатели на починатиот! Правете за нив сè што е потребно и според вашата моќ. Не трошете пари за надворешно украсување на гробови и гробници, туку за помош на сиромашните, во спомен на роднините на починатите, на црквата каде што се молат за нив. Покажи милост кон починатиот, чувај се за неговата душа. Сите го имаме овој пат пред нас – како тогаш да сакаме да бидеме спомнати во молитвата! Да бидеме милосрдни кон мртвите. Веднаш штом некој ќе умре, повикајте свештеник да му ја прочита „Наследство на излезот на душата“, што треба да му се прочита на секој православен веднаш по неговата смрт. Обидете се да го имате погребот во самата црква, а дотогаш читајте му го Псалтирот. Погребот не смее да се изврши раскошно, туку свечено во целиот негов дел, без кратенки; не мислете на вашата удобност, туку на покојникот, од кого вечно се збогувате. Ако во тоа време во црквата има неколку покојници, не одбивајте да ги пеете заедно. Подобро да има двајца или тројца починати, па молитвата на сите роднини заедно да биде уште пожестока отколку да се пеат одделно, да се изморат и да се скрати богослужбата. Секоја молитва ќе биде како уште една капка вода за жедните. Внимавајте да се прави пост за мртвите. Во црквите каде што се одржуваат секојдневни богослужби, се чествуваат починатите во овие 40 дена, па дури и повеќе. Ако покојникот е погребан во црква каде што нема секојдневна служба, тогаш роднините треба да се погрижат да најдат и таму да нарачаат Духовден.
Исто така, добро е нивните имиња да се даваат за читање во ерусалимските манастири или во други свети места. Но, важно е дека постот треба да се нареди веднаш по смртта, кога на душата особено и е потребна молитвена помош.
Да се грижиме за оние што одат на другиот свет пред нас, да направиме се што можеме за нив, сеќавајќи се дека „Блажени се милостивите, зашто ќе им се покаже милост“.
