Imsakkar, għaliex? Hija kienet ġiet imċaħħda mil-libertà tagħha sempliċement għax kienet xi ftit konfuża u kienet daqqet mużika qawwija tard filgħaxija. Ġar kien ċempel lill-pulizija, li sabu darha mħawda u talbuha tiġi eżaminata. Ma kinitx psikotika, u ma kinitx temmen li kellha bżonn għajnuna professjonali. Kienet taf sew x’jista’ jiġri, kienet ġiet magħluqa f’sala psikjatrika xi snin ilu. Madanakollu ttieħdet l-isptar psikjatriku lokali fejn ġiet magħluqa siegħa wara.
Ma kienet wettqet l-ebda reat, ma kienet suwiċidju u lanqas perikoluża għal ħadd. Il-mara ta’ 45 sena kienet magħrufa mal-ħbieb tagħha bħala Kristjana paċifika u attiva fil-komunità tagħha. Imma kultant ħajjitha saret xi ftit iżżejjed u dan kien il-każ hawn. Kienet taf li kellha bżonn chill out u għalhekk kienet sejra għal vaganza, u kienet qed idoqq il-mużika waqt li tippakkja għall-vjaġġ tagħha l-għada. Moħħha kien xi mkien ieħor meta l-pulizija daqqet il-qanpiena għat-tieni darba dik il-lejla. Ma setgħetx tispjegaha u spiċċat fis-sala psikjatrika magħluqa.
L-istorja ta’ hawn fuq tista’ ma tkunx mhux tas-soltu fid-Danimarka, peress li aktar u aktar nies qed jiġu magħluqa fis-swali psikjatriċi. U mhux qed jiġri biss lil kriminali insane perikolużi, jiġri lil numru wiesa 'ta' persuni. Minkejja liġi restrittiva, protokolli espliċiti ta’ salvagwardja, u politika ċara biex jitnaqqas l-użu ta’ miżuri ta’ koerċizzjoni fil-psikjatrija, is-sena li għaddiet rat l-ogħla numru ta’ persuni mċaħħda mil-libertà tagħhom fil-psikjatrija. U ilha tiżdied b'mod kostanti għal snin sħaħ.
L-Att dwar il-Psikjatrija
Hemm diversi modi kif persuna tista' tiġi mċaħħda mil-libertà tagħha fil-psikjatrija fid-Danimarka. Iċ-ċirkostanzi, il-kriterji u s-salvagwardji kontra l-abbużi huma stipulati fil-liġi speċjali, l-Att dwar il-Psikjatrija. Iċ-ċaħda tal-libertà u l-użu ta’ koerċizzjoni jew forza jistgħu jiġu applikati meta ma jkunx possibbli li tinkiseb il-kooperazzjoni volontarja tal-persuna u l-intervent jitqies li jkun skont il-prinċipju tal-mezzi minimi [intervent inqas intrużiv].
Il-liġi teħtieġ li persuna tista’ u trid tiġi detenuta jekk tkun fil-bżonn ta’ trattament, ma taċċettax volontarjament offerta ta’ ammissjoni u jiġu sodisfatti l-kundizzjonijiet li ġejjin:
- il-persuna tkun tal-ġenn jew fi stat li jikkorrispondi għall-ġenn u
- Mhuwiex raġonevoli li l-persuna ma tinżammx sabiex tingħata trattament minħabba li: (a) Il-prospett ta' rkupru jew ta' titjib sinifikanti u deċiżiv fil-marda inkella jkun sostanzjalment imfixkel; jew (b) Il-persuna toħloq periklu imminenti u sostanzjali għalih innifsu jew għall-oħrajn.
M'għandha ssir l-ebda smigħ fil-qorti biex iċ-ċaħda tal-libertà tkun legali. Din tista’ tiġi esegwita fil-mument li psikjatra jkun ikkonferma li skont l-opinjoni tiegħu t-trattament li jemmen li jista’ jipprovdi huwa meħtieġ. Il-persuna suġġetta tista' tilmenta, iżda dan ma jipprevjenix l-eżekuzzjoni taċ-ċaħda tal-libertà.
Dan wassal għal użu dejjem akbar ta’ dan il-mezz li effettivament jinżammu eluf ta’ persuni kull sena.
3 stats dwar impenji involontarji
Ewkeniċi
Il-possibbiltà li tiġi mmirata firxa daqshekk wiesgħa ta’ persuni bl-intervent serju – iċ-ċaħda tal-libertà – għandha l-għeruq tagħha fis-snin għoxrin u tletinijiet, meta l-ewġenika saret prerekwiżit u parti integrali mill-mudell tal-iżvilupp soċjali fid-Danimarka. F'dak iż-żmien aktar u aktar awturi esprimew ix-xewqa li anke "devjanti" mhux perikolużi jistgħu jiġu ammessi bil-forza f'faċilità mentali.
Il-mutur wara din l-idea ma kienx tħassib għall-individwu, iżda tħassib għas-soċjetà jew il-familja. Idea ta’ soċjetà fejn l-elementi “devjanti” u “inkwiet” ma kellhomx post.
Skont il-Prosekutur Pubbliku Daniż tal-Qorti Suprema ta' dak iż-żmien, Otto Schlegel, f’artiklu tad-Danish Weekly Journal of the Judiciary, l-awturi kollha, ħlief wieħed, ħasbu li “il-possibbiltà ta’ dħul obbligatorju fl-isptar għandha tkun miftuħa wkoll sa ċertu punt għal persuni li x’aktarx mhumiex perikolużi iżda li ma jistgħux jaġixxu fid-dinja ta’ barra, il-ġenn idejqek li l-imġieba tagħhom thedded li jeqred jew jiskandalizza lill-qraba tagħhom. Ġie maħsub ukoll li kunsiderazzjonijiet kurattivi jiġġustifikaw dħul obbligatorju fl-isptar f'ċerti każijiet".
Għalhekk, l-Att Daniż dwar il-Ġenn tal-1938 introduċa l-possibbiltà li jinżammu persuni tal-ġenn mhux perikolużi. L-idea li tmexxi wara l-idea li l-persuna kkonċernata tiġi mċaħħda mil-libertà tiegħu jew tagħha, u b’hekk jitneħħew dawk li ma setgħux jiffunzjonaw b’mod adegwat fis-soċjetà – l-hekk imsejjaħ insane idejqek u devjanti li ma kienx perikoluż – ma kinitx ta’ tħassib għall-individwu, iżda tħassib għas-soċjetà. Ma kinitx tħassib ta’ kompassjoni jew idea ta’ għajnuna lin-nies fil-bżonn li wasslet għall-introduzzjoni ta’ din il-possibbiltà fil-leġiżlazzjoni, iżda idea ta’ soċjetà li fiha l-elementi devjanti u “inkwiet” ma kellhomx posthom. Wara kollox, l-imġieba tagħhom tista’ thedded li teqred jew tiskandalizza lill-qraba tagħhom.
Iċ-ċaħda tal-libertà tal-ġenn kienet storikament ibbażata fuq prinċipju ta’ liġi ta’ emerġenza. Sal-1938, il-bażi legali biex il-ġenn jiġu mċaħħda mil-libertà tagħhom kienet għadha tinstab fil-Liġi Daniża 1-19-7 tal-1683 u fil-leġiżlazzjoni aktar tard. Ir-regoli dwar iċ-ċaħda tal-libertà tal-ġenn kienu jkopru biss persuni tal-ġenn li jistgħu jitqiesu bħala perikolużi għas-sigurtà ġenerali jew għalihom infushom jew għall-madwar.
Bil - l-ewġeniċità influwenzat l-Att dwar il-Ġenn tal-1938 dan inbidel, u il-possibbiltà li jinżammu persuni mhux perikolużi li qed jiġu indikati bħala każ ta’ inkwiet fis-soċjetà inżammet peress li fl-Att il-ġdid tal-Psikjatrija.
Żamma
Il-privazzjonijiet tal-libertà fil-psikjatrija minbarra li jiġbru n-nies fi djarhom jew mit-triq jistgħu jsiru wkoll lil persuni li volontarjament jidħlu l-isptar lilhom infushom.
Jekk persuna li daħlet lilha nnifisha fi sptar psikjatriku titlob li tingħata l-ħruġ, it-tabib anzjan għandu jiddeċiedi jekk il-pazjent jistax jinħeles jew għandux jinżamm bil-forza. Ix-xewqa tal-persuna li tiġi skarikata tista' tkun espliċita (hi jew hi titlob li tiġi skarikata), iżda tista' wkoll tkun imġieba tal-persuna li trid tiġi mqabbla ma' xewqa li tiġi skarikata.
Skont il-liġi pazjent li jiddaħħal volontarjament jista' u għandu jinżamm arrestat jekk il-persuna titlob il-ħruġ fi żmien meta hija tissodisfa l-kundizzjonijiet għad-dħul obbligatorju taħt l-Att Psikjatriku.
Qabel dan, il-kunsens tal-pazjent għad-dħul volontarju kontinwu għandu jiġi mfittex skont il-prinċipju tal-mezzi minimi.
Għal aktar minn 25 sena kien hemm rieda politika u governattiva qawwija ħafna biex jitnaqqas l-użu tal-koerzjoni fil-psikjatrija fid-Danimarka. Madankollu, din l-intenzjoni mhix riflessa fil-ħajja u l-prattika ta’ kuljum fis-swali psikjatriċi. Għalhekk, wieħed jinnota wkoll żieda sinifikanti ta’ żamma involontarja.
Minbarra l-impenji u ż-żamma regolari involontarji, hemm proċedura oħra inqas ovvja li tintuża biex jiġu infurzati impenji fis-swali psikjatriċi mingħajr ma tidher bħala impenn involontarju, minkejja li hija kontra l-kunsens tal-persuna kkonċernata. Dan huwa kundanni ordnati mill-qorti għal trattament psikjatriku skont il-liġi Kriminali. Eluf ta’ persuni llum għalhekk jgħixu fis-soċjetà iżda jistgħu jinġabru fi kwalunkwe ħin ma jsegwux l-istruzzjonijiet tat-trattament u maqfula f’sala psikjatrika. Meta dan isir, ma jitqiesx bħala impenn involontarju.
Liġi li tikkawża sfurzar
Iċ-ċaħda tal-libertà fil-psikjatrija qed tiżdied minn sena għal sena matul l-aħħar deċennji u hija ferm aktar miż-żieda fl-inpatient psikjatriku jew iż-żieda fil-popolazzjoni.
Bl-isforzi biex ibiddlu l-gvernijiet Daniżi u l-intenzjoni politika unanima li jitnaqqas l-użu ta’ miżuri koerċittivi fil-psikjatrija, l-allokazzjoni tar-riżorsi u l-isforzi amministrattivi ċentrali biex tiġi effettwata din tista’ tara biss is-sempliċi fatt tal-eżistenza tal-possibbiltà legali li tintuża jew jirrikjedu l-użu tal-koerzjoni bħala r-raġuni għall-prattika li jiżżerżqu, biċ-ċaħdiet tal-libertà dejjem jiżdiedu fil-psikjatrija.
