Fit-30 ta' Ġunju 2022, f'Ġinevra, il-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-Nazzjonijiet Uniti kellu djalogu Interattiv dwar l-informazzjoni orali tal-Kummissjoni Internazzjonali tal-Esperti tad-Drittijiet tal-Bniedem dwar l-Etjopja.
Is-Sinjura Kaari Betty Murungi, President tal-Kummissjoni tan-NU tal-Esperti tad-Drittijiet tal-Bniedem dwar l-Etjopja esposti il-progress tax-xogħol tal-Kummissjoni dwar is-sitwazzjoni tad-drittijiet tal-bniedem fl-Etjopja.
Is-Sinjura Murungi ppreżentat il-missjoni ta’ din il-Kummissjoni bħala “ entità indipendenti u imparzjali li għandha l-mandat li twettaq investigazzjonijiet biex tistabbilixxi l-fatti u ċ-ċirkostanzi madwar vjolazzjonijiet allegati u abbużi tal-International Drittijiet tal-Bniedem Liġi, Liġi Umanitarja Internazzjonali u Liġi Internazzjonali dwar ir-Refuġjati, impenjati mill-partijiet kollha fil-kunflitt fl-Etjopja mit-3 ta’ Novembru 2020. Il-Kummissjoni għandha wkoll il-mandat li tipprovdi gwida u appoġġ tekniku dwar il-ġustizzja tranżizzjonali inkluż ir-responsabbiltà, ir-rikonċiljazzjoni nazzjonali, il-fejqan u tagħmel rakkomandazzjonijiet lill- Gvern tal-Etjopja dwar dawn il-miżuri ".
Żiedet li “Il-Kummissjoni hija allarmata li l-ksur u l-abbużi tad-drittijiet tal-bniedem internazzjonali, tal-liġi umanitarja u tar-refuġjati – is-suġġett tal-inkjesta tagħna – jidhru li qed jitwettqu b’impunità anke issa minn diversi partijiet fil-kunflitt fl-Etjopja. Din it-tixrid ta’ vjolenza u l-kriżi umanitarja koroh aggravata min-nuqqas ta’ aċċess f’ċerti żoni mill-popolazzjoni ċivili għall-għajnuna umanitarja inkluża għajnuna medika u tal-ikel, tfixkil tal-ħaddiema tal-għajnuna u nixfa persistenti, jaggravaw it-tbatija ta’ miljuni ta’ nies fl-Etjopja u fl-Etjopja. reġjun. Il-kummissjoni tenfasizza r-responsabbiltà tal-Gvern tal-Etjopja li jġib fi tmiemha tali vjolazzjonijiet fit-territorju tagħha u, iressaq lil dawk responsabbli quddiem il-ġustizzja. F'dan il-kuntest, il-ħidma tal-Kummissjoni hija assolutament ċentrali għar-rispons tal-Kunsill għall-vjolenza.”
Is-Sinjura Murungi ġibdet ukoll l-attenzjoni tal-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem għad-diffikultà għat-tim tagħha biex iwettaq din il-missjoni minħabba « il-Kummissjoni ma ġietx allokata biżżejjed riżorsi biex timla n-numru ta' pożizzjoni tal-persunal li teħtieġ u għadha teħtieġ riżorsi addizzjonali. » u li « għadna neqsin mill-persunal meħtieġ biex inwettqu l-mandat tagħna. Dak il-mandat jinkludi l-ġbir u l-preservazzjoni ta’ evidenza biex tappoġġja l-isforzi ta’ responsabbiltà, u għal dan, neħtieġu riżorsi adegwati".
Is-Sinjura Murungi tappella wkoll lill-gvern Etjopjan biex ikollu « aċċess għall-Etjopja".
Saħqet ukoll li huwa importanti għal investigazzjoni imparzjali u komprensiva « li jiltaqa’ u jimpenja ruħu mal-vittmi u max-xhieda f’żoni milquta mill-kunflitt, kif ukoll mal-Gvern, u partijiet interessati oħra. Nixtiequ wkoll niltaqgħu ma' istituzzjonijiet reġjonali bbażati fl-Etjopja".
Ir-Rappreżentant Permanenti tal-gvern Etjopjan għandu assigurat ir-rieda tiegħu li jsolvi l-kunflitt u li jikkollabora f'din l-investigazzjoni billi jippermetti aċċess għat-territorju Etjopjan lill-Esperti tal-Kummissjoni.
Fl-aħħar nett, is-Sinjura Murungi ddikjarat f’isem l-Esperti tal-Kummissjoni: “Aħna nittamaw li l-konsultazzjonijiet f’Addis Ababa jirriżultaw f’aċċess għall-investigaturi tagħna għal siti ta’ vjolazzjonijiet li jridu jiġu identifikati, u għas-superstiti, vittmi u xhieda."
Bħala konklużjoni, hija talbet lill-President tal-Kunsill biex jesprimi t-tħassib tagħha dwar is-sitwazzjoni li qed tmur għall-agħar fl-Etjopja u ħeġġet lill-Kunsill kif ġej: Minkejja kriżijiet oħra li l-kunsill irid jiffaċċja, l-Istati Membri m'għandhomx iħarsu 'l bogħod mis-sitwazzjoni fl-Etjopja. Kif intqal qabel, aħna estremament allarmati bl-atroċitajiet kontinwi kontra ċ-ċivili, inklużi avvenimenti rrappurtati fir-Reġjun Oromia. Kwalunkwe tixrid ta' vjolenza kontra ċ-ċivili, imqanqal minn diskors ta' mibegħda u tixwix għall-vjolenza bbażata fuq l-etnika u s-sessi, huma indikaturi ta' twissija bikrija u prekursur għal aktar reati atroċi. Dawn u l-kriżi umanitarja fit-tul inklużi l-imblokk għall-ikel u l-għajnuna medika, il-provvisti u s-servizzi joħolqu riskju gravi għall-popolazzjoni ċivili Etjopja u r-reġjun.”
Biex tenfasizza l-ħtieġa li jiġi estiż il-mandat tal-UNHRC għal Wellega, Benishangul Gumuz u Shewa fejn qed iseħħ il-qtil tal-massa tal-Amharas. Qalet ukoll is-Sinjura Murungi :
"Minkejja dan il-progress, u kif innutat qabel, għadna neqsin mill-persunal meħtieġ biex inwettqu l-mandat tagħna. Dak il-mandat jinkludi l-ġbir u l-preservazzjoni ta’ evidenza biex tappoġġja l-isforzi ta’ responsabbiltà, u għal dan, neħtieġu riżorsi adegwati. Pereżempju, l-aktar avvenimenti reċenti f'Oromia tal-Punent, jaqgħu b'mod ċar taħt il-mandat tal-Kummissjoni u jeħtieġu investigazzjonijiet immedjati, urġenti u bir-reqqa, iżda m'għandniex il-kapaċità li nagħmlu dan. Inkun sinċier u ngħid li jekk dan il-Kunsill jistenna li niksbu dak li talab f’Diċembru li għadda, għandna bżonn aktar riżorsi. Nappellaw lill-istati membri għal appoġġ tekniku (inklużi individwi b'għarfien espert rilevanti), loġistiku u finanzjarju.
Diversi Stati Membri pparteċipaw fid-dibattitu. Il-maġġoranza kbira appoġġat, kif għamlet id-Delegazzjoni tal-Unjoni Ewropea, il-fatt li:
« Il-gravità u l-iskala tal-ksur tad-drittijiet tal-bniedem u l-abbużi mwettqa mill-partijiet kollha matul dan il-kunflitt għadhom tal-biża'. Dan jinkludi vjolenza sesswali u bbażata fuq is-sess mifruxa. Il-qtil extraġudizzjarju u d-detenzjonijiet arbitrarji għandhom jieqfu. Mhux se jkun hemm paċi mingħajr responsabbiltà sħiħa u ġustizzja għall-vittmi.”
il EU delegazzjoni għamlet ukoll a “jappella lill-partijiet kollha involuti fil-kunflitt biex jikkooperaw mal-mandat tal-Esperti Internazzjonali tad-Drittijiet tal-Bniedem u jippermettu investigazzjonijiet komprensivi, indipendenti u trasparenti u mekkaniżmi ta’ responsabbiltà, komplementari għall-isforzi nazzjonali li għaddejjin bħalissa. Dan il-mekkaniżmu internazzjonali jikkontribwixxi għall-bini tal-fiduċja u għall-prevenzjoni ta’ aktar atroċitajiet.”
Pajjiżi oħra tal-Unjoni Ewropea esprimew it-tħassib tagħhom dwar is-sitwazzjoni fl-Etjopja, partikolarment fir-reġjuni ta’ Tigray, Afar u Amhara.
Hawn wara jingħataw id-dikjarazzjonijiet ta’ xi pajjiżi tal-UE li esprimew it-tħassib serju tagħhom dwar id-deterjorament tas-sitwazzjoni f’dawn ir-reġjuni:
Rappreżentant Permanenti tan-NU ta' Franza:
“Huwa essenzjali li jiġi implimentat proċess indipendenti u imparzjali biex tiġi miġġielda l-impunità għal dawk li wettqu l-abbużi. Mhux se jkun hemm paċi mingħajr responsabbiltà għall-awturi u ġustizzja għall-vittmi. Din hija kundizzjoni essenzjali għall-istabbilizzazzjoni sostenibbli u l-prevenzjoni ta’ ċikli ġodda ta’ vjolenza.”
Rappreżentant Permanenti tan-NU tal-Lichtenstein:
"Ġew irrappurtati bosta każijiet ta’ ksur u abbużi tad-drittijiet tal-bniedem serji u fuq skala wiesgħa, inklużi għajbien sfurzat, spostamenti furzati, vjolenza sesswali, tortura, kif ukoll qtil arbitrarju u tal-massa. Aħna nikkundannaw bil-qawwa kwalunkwe atti bħal dawn.
In-nuqqas ta' informazzjoni dwar u t-tfixkil ta' aċċess għal sitwazzjonijiet ta' kriżi immedjati fiż-żona ta' kunflitt ikomplu jaggravaw is-sitwazzjoni umanitarja. Iż-żamma ta' assistenza u servizzi umanitarji tkompli tkabbar it-tbatija taċ-ċivili.
Nappellaw lill-partijiet kollha fil-kunflitt biex jagħmlu investigazzjonijiet bir-reqqa u imparzjali dwar l-allegazzjonijiet kollha ta’ vjolazzjonijiet u abbużi serji tal-liġi internazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem u tal-liġi umanitarja internazzjonali, b’mod partikolari ta’ qtil reċenti fil-Punent tal-Etjopja kif irrappurtat mill-Kummissarju Għoli għad-Drittijiet tal-Bniedem.”
Rappreżentant Permanenti tan-NU tal-Ġermanja:
"Il-qtil ta’ mijiet ta’ nies fiż-żona tal-West Wollega l-ġimgħa li għaddiet, li ġiegħel lil eluf jaħarbu u wħud li allegatament ġew maħtufa kien att orribbli. Rapporti bħal dawn ifakkruna, li l-kunflitti armati fl-Etjopja għandhom jintemmu u r-responsabbiltà għall-vittmi trid tiġi żgurata.”
Rappreżentant Permanenti tan-NU tal-Pajjiżi l-Baxxi:
"Splużjonijiet reċenti ta' vjolenza fir-reġjun ta' Oromia, kif ukoll f'Benishangul-Gumuz u Gambella, sfortunatament reġgħu rriżultaw f'diversi abbużi gravi tad-drittijiet tal-bniedem u vjolazzjonijiet u ksur tal-liġi umanitarja internazzjonali minn partijiet differenti. Huma tfakkira traġika li l-vjolenza mmexxija mill-emarġinazzjoni politika u t-tħeġġiġ għall-ġustizzja transizzjonali, ir-rikonċiljazzjoni nazzjonali u l-fejqan mhumiex limitati biss għall-partijiet tat-Tramuntana tal-Etjopja.”
Rappreżentant Permanenti tan-NU tal-Lussemburgu:
“13-il miljun ruħ għandhom bżonn għajnuna alimentari urġenti fit-Tramuntana tal-Etjopja. Pajjiżi jikkundanna l-użu tal-ġuħ bħala arma tal-gwerra u nappellaw lill-partijiet kollha fil-kunflitt – l-ewwel u qabel kollox lill-gvernijiet tal-Etjopja u l-Eritrea – biex ineħħu l-ostakli kollha għall-aċċess umanitarju għar-reġjuni ta’ Tigray, Afar u Amhara.
Rapporti reċenti ta’ tindif etniku, kif ukoll delitti oħra tal-gwerra u delitti kontra l-umanità, huma estremament inkwetanti.
Inħeġġu lill-gvern Etjopjan jaħtaf l-opportunità biex jikkoopera bis-sħiħ mal-Kummissjoni Internazzjonali ta’ Esperti tad-Drittijiet tal-Bniedem u jwettaq investigazzjonijiet indipendenti u kredibbli dwar il-ksur u l-abbużi kollha tad-drittijiet tal-bniedem.”
Ftit NGOs setgħu jesprimu lilhom infushom dwar is-sitwazzjoni fl-Etjopja u javżaw lill-Kunsill, lill-Istati Membri u lill-Esperti tal-Kummissjoni dwar il-ksur serji tad-drittijiet tal-bniedem u l-atroċitajiet li qed jitwettqu hemmhekk.
Xi wħud qasmu r-rapporti tagħhom dwar dak li qed iseħħ fuq il-post, u wissaw dwar dak li qed jiġri għal ċerti gruppi etniċi bħall-Amharas, li jeħtieġ li jkollhom l-atroċitajiet li qed isofru fuqhom iffokati u inklużi fl-investigazzjoni tal-Kummissjoni.
Bħala Christian Solidarity Worldwide (CSW) li infurmat li « Fit-18 ta’ Ġunju mill-inqas 200 persuna, l-aktar Amhara, inqatlu fost tilwim dwar ir-responsabbiltà” u CIVICUS jiġifieri “allarmat serjament minn rapporti ta’ delitti kontra l-umanità fost firxa wiesgħa ta’ ksur tad-drittijiet tal-bniedem, inkluż qtil tal-massa, vjolenza sesswali, u mmirati militari fuq ċivili. Fit-18 ta' Ġunju aktar minn 200 persuna, l-aktar mill-komunità etnika Amhara, inqatlu f'attakk fir-reġjun ta' Oromia tal-pajjiż. Madwar 12-il ġurnalist ġew arrestati u miżmuma incommunicado. Tnejn ġew irrappurtati maqtula.”
U kien CAP Liberté de Conscience flimkien ma Human Rights Without Frontiers li wissa lill-Kunsill, lill-Istati Membri u lill-Esperti tal-Kummissjoni dwar din il-kwistjoni speċifika li ġarrbu ċ-ċivili Amharas, billi ssottomettiet dikjarazzjoni orali dwar l-arresti tal-massa tal-Amharas mill-Etjopja:
"CAP Liberté de Conscience flimkien ma ' Human Rights Without Frontiers u NGOs internazzjonali oħra, aħna mħassba ħafna dwar mewġa reċenti ta' arresti tal-massa u għajbien ta' attivisti Amhara, ġurnalisti u kritiċi oħra mill-gvern federali Etjopjan.
Aktar minn erbat elef u ħames mitt ruħ ġew arrestati fir-reġjun ta’ Amhara sal-aħħar ta’ Mejju, qalu l-uffiċjali.
Fosthom:
tifel ta’ erba’ snin Ashenafi Abebe Enyew
storiku ta’ sitta u sebgħin senaTadios Tantu
l-akkademiku Meskerem Abera
ġurnalisti. Temesgen Desalegn u Meaza Mohammed
Sa nofs Ġunju, it-tifel ċkejken, l-akkademiku, u l-ġurnalista Meaza ġew rilaxxati wara li qattgħu xi żmien f’detenzjoni.
L-Amharas, it-tieni l-akbar grupp etniku fl-Etjopja, ilmentaw ripetutament dwar in-nuqqas ta’ protezzjoni tal-gvern federali meta l-forzi Tigray u Oromo invadew ir-reġjun tagħhom u attakkaw liċ-ċivili.
Nirrakkomandaw li l-Kummissjoni Internazzjonali tal-Esperti tad-Drittijiet tal-Bniedem dwar l-Etjopja tinvestiga l-arresti tal-massa reċenti ta’ Amharas, issib il-postijiet ta’ detenzjoni tagħhom u l-mod kif jiġu ttrattati.”
Illum 12 000 Amhara jinsabu f'detenzjoni.
Fosthom:
- ġurnalist Temesgen Desalegn. Il-Qorti ddeċidiet li għandu jinħeles iżda l-gvern irrifjuta li jeħles. Għadu l-ħabs b’akkużi foloz tal-gvern federali.
- Is-Sur Sintayehu Chekol mill-Partit Balderas detenut f'Behar Dar u ħeles mill-ħabs mill-awtoritajiet reġjonali ta' Amhara fit-30 ta' Ġunju 2022 iżda maħtuf eżatt fil-bieb tal-ħabs minn forzi federali u ħabs f'Addis Ababa.
- Ġurnalist ieħor bħas-Sur Wogderes Tenaw Zewdie arrestat fit-2nd ta 'Lulju 2022.
- Ġurnalisti oħra minn Ashara Media wkoll għadhom f’detenzjoni.
