Fr. John Bourdin
Wara r-rimarka li Kristu ma ħalliex il-parabbola “li tirreżisti l-ħażen bil-forza,” bdejt inkun persważ li fil-Kristjaneżmu ma kien hemm l-ebda suldati-martri maqbula talli rrifjutaw li joqtlu jew jieħdu l-armi.
Naħseb li din il-ħrafa qamet mal-miġja tal-verżjoni imperjali tal-Kristjaneżmu. Jingħad li l-martri gwerriera ġew eżegwiti biss minħabba li rrifjutaw li joffru sagrifiċċji lid-deities.
Tabilħaqq, fosthom kien hemm dawk li rrifjutaw għal kollox li jiġġieldu u joqtlu, kif ukoll dawk li ġġieldu mal-pagani iżda rrifjutaw li jużaw l-armi kontra l-insara. Mhux aċċettabbli li tiffoka l-attenzjoni fuq għaliex tqum ħrafa tant persistenti.
Fortunatament, ġew ippreservati l-atti tal-martri, li fihom il-proċessi tal-ewwel Insara (inkluż kontra s-suldati) huma deskritti f’biżżejjed dettall.
Sfortunatament, ftit mill-Ortodossi Russi jafuhom, u saħansitra inqas jistudjawhom.
Fil-fatt, il-ħajja tal-qaddisin hija mimlija b’eżempji ta’ oġġezzjoni ta’ kuxjenza għas-servizz militari. Ħa nfakkar xi ftit.
Kien proprju minħabba r-rifjut tiegħu li jagħmel is-servizz militari li fl-295 inqatel il-gwerrier qaddis Massimiljanu. It-traskrizzjoni tal-ġuri tiegħu hija ppreservata fil-Martiroloġju tiegħu. Fil-qorti huwa ddikjara:
"Ma nistax niġġieled għal din id-dinja... Jien ngħidilkom, jien Nisrani."
Bi tweġiba, il-prokonslu rrimarka li l-Kristjani qdew fl-armata Rumana. Maximilian iwieġeb:
“Dak hu xogħolhom. Jien ukoll Nisrani u ma nistax naqdi.”
Bl-istess mod, San Martin ta’ Tours telaq mill-armata wara li tgħammed. Huwa rrappurtat li kien imsejjaħ lil Caesar għall-preżentazzjoni ta 'premju militari, iżda rrifjuta li jaċċettah, u qal:
“S’issa qdijt bħala suldat. Issa ħalluni naqdi lil Kristu. Agħti l-premju lill-oħrajn. Huma beħsiebhom jiġġieldu, u jien suldat ta’ Kristu u m’għandiex permess niġġieled.”
F’sitwazzjoni simili kien hemm iċ-ċenturjun li kien għadu kif ikkonverta San Markel, li waqt festa warrab l-unuri militari tiegħu bil-kliem:
“Jien naqdi lil Ġesù Kristu, is- Sultan etern. Ma nkunx se naqdi aktar lill-imperatur tiegħek, u nistħarreġ il-qima tal-allat tiegħek tal-injam u tal-ġebel, li huma idoli torox u mutu.'
Ġew ippreservati wkoll il-materjali mill-ġuri kontra San Markel. Huwa rrappurtat li ddikjara f’din il-qorti li “…mhux xieraq li Kristjan li jaqdi lill-Mulej Kristu jaqdi fl-armati tad-dinja.”
Għax irrifjutaw is-servizz militari għal raġunijiet insara, San Kibi, San Cadoc u San Theagen ġew ikkanonizzati. Dan tal-aħħar bata flimkien ma’ San Ġirolmu. Huwa kien peasant mhux tas-soltu kuraġġuż u b'saħħtu li ġie abbozzat fl-armata imperjali bħala suldat promettenti. Ġeromu rrifjuta li jaqdi, keċċa lil dawk li ġew biex jirreklutaw, u flimkien ma’ tmintax-il Kristjan ieħor, li wkoll irċivew sejħa għall-armata, ħbew ġo għar. Is-suldati imperjali daħlu fl-għar, iżda naqsu milli jaqbdu lill-insara bil-forza. Joħorġuhom bil-mala. Tabilħaqq inqatlu wara li rrifjutaw li joffru sagrifiċċji lill-idoli, iżda dan kien pjuttost l-aħħar punt tar-reżistenza iebsa tagħhom għas-servizz militari (b’kollox ġew eżegwiti tnejn u tletin konskript Kristjan dakinhar).
L-istorja tal-leġjun f’Tebe, li kien taħt il-kmand ta’ San Maurizju, hija dokumentata iktar ħażin. L-atti tal-martirju kontrihom mhumiex ippreservati, peress li ma kienx hemm proċess. Tibqa’ biss it-tradizzjoni orali, imniżżla fl-ittra ta’ San Isqof Ewcherju. Għaxar irġiel ta’ dan il-leġjun huma gglorifikati b’isimhom. Il-bqija huma magħrufa bl-isem ġenerali ta 'Agaun martri (mhux inqas minn elf ruħ). Huma ma rrifjutawx kompletament li jieħdu l-armi meta jiġġieldu kontra għedewwa pagani. Imma rribellaw meta ġew ordnati jwarrbu ribelljoni Kristjana.
Huma ddikjaraw li ma setgħu joqtlu lil ħuthom Kristjani taħt l-ebda ċirkostanza u għal kwalunkwe raġuni:
“Ma nistgħux intebbgħu idejna bid-demm ta’ nies innoċenti (Insara). Aħna ġurament quddiem Alla qabel ma naħlef quddiemek. Ma jista’ jkollok ebda fiduċja fit-tieni ġurament tagħna jekk inkissru l-ieħor, l-ewwel. Int ordnatna noqtlu l-insara – ara, aħna l-istess.”
Ġie rrappurtat li l-leġjun kien irqiq u kull għaxar suldat inqatel. Wara kull rifjut ġdid, reġgħu qatlu kull għaxra sakemm kienu qatlu l-leġjun kollu.
San Ġwann il-Gwerrier ma rtirax kompletament mis-servizz, iżda fl-armata kien involut f'dik li fil-lingwaġġ militari tissejjaħ attività sovversiva - iwissi lill-insara dwar ir-rejd li jmiss, jiffaċilita l-ħarbiet, iżur l-aħwa li jintefgħu l-ħabs (madankollu, skond il-bijografija tiegħu, nistgħu nassumu li ma kellux għalfejn ixerred demm: kien probabbilment fl-unitajiet għassa tal-belt).
Naħseb li tkun esaġerata li ngħidu li l-insara tal-bidu kollha kienu paċifisti (jekk biss għax m’għandniex biżżejjed materjal storiku dwar il-ħajja tal-Knisja minn dak iż-żmien). Matul l-ewwel żewġ sekli, madankollu, l-attitudni tagħhom lejn il-gwerra, l-armi, u s-servizz militari kienet tant negattiva li l-kritiku ardent tal-Kristjaneżmu, il-filosfu Ċelsu, kiteb: “Kieku l-bnedmin kollha jaġixxu bħalek, xejn ma jipprevjeni lill-imperatur milli jibqa kompletament waħdu u bit-truppi abbandunati minnu. L-imperu kien jaqa’ f’idejn l-aktar barbari bla liġi.’
Għaliha t-teologu Kristjan Oriġene jwieġeb:
“L-Insara ġew mgħallma biex ma jiddefendux lilhom infushom kontra l-għedewwa tagħhom; u peress li żammew il-liġijiet li jippreskrivu l-umiltà u l-imħabba għall-bniedem, kisbu mingħand Alla dak li ma setgħux jiksbu kieku tħallew jagħmlu l-gwerra, għalkemm setgħu jagħmlu hekk.’
Irridu nqisu punt ieħor. Li l- oġġezzjonaturi tal- kuxjenza ma sarux problema kbira għall- Kristjani tal- bidu huwa spjegat fil- biċċa l- kbira mhux bir- rieda tagħhom li jaqdu fl- armata, iżda mill- fatt li l- imperaturi ma kellhomx bżonn jimlew l- armata regolari bil- kunskritti.
Vasily Bolotov kiteb dwar dan: “Il- leġjuni Rumani ġew mimlija b’ħafna voluntiera li ġew biex jiffirmaw.” Għalhekk, l-Insara setgħu jidħlu fis-servizz militari biss f’każijiet eċċezzjonali’.
Is-sitwazzjoni meta l-Insara fl-armata saru ħafna, sabiex diġà servew fil-gwardja imperjali, seħħet biss fl-aħħar tat-3 seklu.
Mhux meħtieġ li daħlu fis-servizz wara li rċevew il-magħmudija Kristjana. Fil-biċċa l-kbira tal-każijiet magħrufa minna, huma saru Kristjani waqt li kienu diġà suldati. U hawn tabilħaqq wieħed bħal Massimiljan jista’ jsibha impossibbli li jkompli fis-servizz, u ieħor ikun imġiegħel jibqa’ fih, jillimita l-affarijiet li jaħseb li jista’ jagħmel. Per eżempju, biex ma tużax l-armi kontra aħwa fi Kristu.
Il-limiti ta’ dak li hu permissibbli għal suldat li kkonverti għall-Kristjaneżmu kienu deskritti b’mod ċar fil-bidu tas-seklu 3 minn San Ipolitu ta’ Ruma fil-kanoni tiegħu (regoli 10-15): “Rigward il-maġistrat u s-suldat: qatt ma toqtol. , anke jekk irċevejt ordni... Suldat fuq dmir m'għandux joqtol raġel. Jekk ikun ikkmandat, m’għandux iwettaq il-kmand u m’għandux jieħu ġurament. Jekk ma jridx, ħallih jiġi miċħud. Ħalli min jippossjedi l-qawwa tas-sejf, jew huwa l-maġistrat tal-belt li jilbes l-indigo, ma jibqax jeżisti jew jiġi miċħud. Dawk li jirreklamaw jew dawk li jemmnu li jridu jsiru suldati għandhom jiġu miċħuda għax ikunu disprezzaw lil Alla. Kristjan m’għandux isir suldat sakemm ma jiġix imġiegħel minn kap li jġorr is-sejf. M’għandux jgħabbi lilu nnifsu bid-dnub imdemmi. Jekk, iżda, xerred demm, m’għandux jieħu sehem mis-sagramenti sakemm ma jiġix purifikat bil-penitenza, id-dmugħ u l-biki. M’għandux jaġixxi bl-għaqal, imma bil-biża’ ta’ Alla.”
Biss mal-mogħdija taż-żmien li l-Knisja Nisranija bdiet tinbidel, titbiegħed mis-safa tal-ideal evanġeliku, tadatta ruħha għall-esiġenzi tad-dinja, li hija barranija għal Kristu.
U fil-monumenti nsara huwa deskritt kif dawn il-bidliet iseħħu. B’mod partikolari, fil-materjali tal-Ewwel Konċilju Ekumeniku (Niċea), naraw kif, bl-adozzjoni tal-Kristjaneżmu bħala r-reliġjon tal-istat, dawk l-insara li qabel kienu rtiraw mis-servizz militari daħlu fl-armata. Issa jħallsu tixħim biex jirritornaw (infakkarkom li s-servizz militari kien xogħol prestiġjuż u mħallas tajjeb – apparti salarju tajjeb, il-leġjunarju kien ukoll intitolat għal pensjoni eċċellenti).
F’dak iż-żmien il-Knisja kienet għadha tgerrabha. Regola 12 tal-Ewwel Konċilju Ekumeniku ssejjaħ “apostati” bħal dawn: “Dawk li huma msejħin bil-grazzja għall-professjoni tal-fidi u wrew l-ewwel impuls ta’ għira billi neħħew iċ-ċinturini militari, iżda mbagħad, bħal kelb, reġgħu lura lejn ir-rimettar tagħhom , biex xi wħud saħansitra użaw il-flus u r-rigali biex jerġgħu jiddaħħlu fil-grad militari: ħallihom, wara li qattgħu tliet snin jisimgħu l-Iskrittura fil-portiku, imbagħad għaxar snin jimteddu prostrati fil-knisja, jitolbu maħfra”. Zonara, fl-interpretazzjoni tiegħu ta’ din ir-regola, iżid li ħadd ma jista’ jibqa’ fis-servizz militari jekk qabel ma jkunx irrinunzja għall-fidi Nisranija.
Ftit deċennji wara, iżda, San Bażilju l-Kbir b’eżitazzjoni kiteb dwar suldati Kristjani li rritornaw mill-gwerra: “Missirijietna ma kkunsidrawx il-qtil fil-battalja bħala qtil, billi skużaw, kif jidhirli, liċ-ċampjins tal-kastità u l-pietà. Imma forsi jkun tajjeb li nagħtuhom parir, bħala li għandhom idejn mhux nodfa, biex għal tliet snin jastjenu mill-komunjoni mal-Misteri qaddisa.'
Il-Knisja dieħel fi żmien meta trid tibbilanċja bejn Kristu u Ċesari, tipprova taqdi lil Wieħed u ma toffendix lill-ieħor.
Hekk qamet il-ħrafa li l-ewwel Insara żammew lura milli jaqdu fl-armata biss għax ma ridux joffru sagrifiċċji lill-allat.
U għalhekk naslu għall-ħrafa tal-lum li kull suldat (lanqas Kristjan) li jiġġieled għall-“kawża t-tajba” jista’ jiġi meqjum bħala martri u qaddis.
Sors: Il-paġna personali tal-Facebook tal-awtur, ippubblikata fit-23.08.2023.
https://www.facebook.com/people/%D0%98%D0%BE%D0%B0%D0%BD%D0%BD-%D0%91%D1%83%D1%80%D0%B4% D0%B8%D0%BD/pfbid02ngxCXRRBRTQPmpdjfefxcY1VKUAAfVevhpM9RUQbU7aJpWp46Esp2nvEXAcmzD7Gl/
