Mbalame zina za kum’maŵa kwa Africa zakhala zikuimba nyimbo imodzimodziyo kwa zaka mazana a zikwi
Asayansi adatha kukhazikitsa izi pogwiritsa ntchito kafukufuku wam'munda.
Kafukufuku watsopano wa akatswiri a sayansi ya zamoyo kuchokera ku yunivesite ya California ku Berkeley ndi yunivesite ya Missouri ku Springfield akulemba nyimbo za East African Cinnyris sunbirds zomwe sizinasinthe kwa zaka zoposa 500,000, ndipo mwinamwake ngakhale zaka milioni. Nyimbo zawo n’zosasiyana kwambiri ndi nyimbo za achibale amene anasiyana nawo kalekale.
Kusasunthika kodabwitsa kwa nyimbo zawo kungakhale chifukwa cha kusoweka kwa kusintha kwa malo okhala mbalamezi, zomwe ndi nkhalango zamapiri zosalekeza zotalikirana ndi mitundu ina ya mitundu yofanana kapena yofanana nayo kwa zaka makumi masauzande kapena kuposerapo. Mitundu ya nthenga za mbalamezi nayonso yasintha pang’ono, kupangitsa nthenga zake kukhala zosadziŵika bwino, ngakhale kuti zina n’zamitundu yosiyana koma yogwirizana kwambiri.
“Mukapatula anthu, zinenero zawo zimasinthasintha; mudzatha kudziwa pakapita nthawi komwe munthu wachokera. Ndipo nyimbozo zinamasuliridwa chimodzimodzi. Ntchito yathu imasonyeza kuti zimenezi sizikhudza mbalame ayi. Ngakhale makhalidwe omwe ayenera kukhala otayirira kwambiri, monga kuyimba kapena nthenga, amatha kukhala ndi nthawi yayitali, "Rauri Bowie, wolemba wamkulu wa phunziroli.
Bowie akunena kuti lingaliro lakuti mbalame zikusintha mosavuta mwina zinachokera ku kafukufuku wa mbalame za kumpoto kwa dziko lapansi, zomwe zakhala zikukumana ndi kusintha kwa chilengedwe monga momwe madzi oundana amabwera ndikupita zaka makumi masauzande apitawa. Kusintha kwa chilengedwe kumayambitsa kusintha kwa nthenga, kuyimba kwa mbalame, khalidwe lokwerera ndi zina.
Koma malo okhala pamwamba pa mapiri a m’madera otentha, makamaka ku East Africa—kuchokera ku Phiri la Kenya mpaka ku Phiri la Kilimanjaro kum’mwera kwa Tanzania kudzera ku Malawi mpaka ku Mozambique—sasintha kwenikweni pa nthawiyo. Motero, mbalame zimene ofufuzawo anafufuza sizinawathandize kusintha nthenga zawo zokongola kapena nyimbo zimene nthawi zambiri zimakhala zovuta kumvetsa.
“Nyimbo imaonedwa kuti ndi imodzi mwa njira zofunika kwambiri zotetezera mbalame zisanakwere, zomwe ndi njira imodzi yofunika kwambiri imene mbalame zimadziwirana. Mfundo yakuti khalidwe limene taphunzira lingakhalebe losasintha kwa zaka mazana ambiri ndi lochititsa chidwi. Zimene apezazi zikusonyeza mmene kafukufuku wa zinthu za m’madera otentha angapereke kwa asayansi ndiponso anthu amene amaona zinthu mofunitsitsa.” – Rauri Bowie
Bowie, pamodzi ndi mnzake Jay McEntee, adayamba kafukufuku wawo pafupifupi zaka 15 zapitazo. Pakati pa 2007 ndi 2011 adalemba nyimbo za mbalame 123 zochokera kumagulu asanu ndi limodzi amtundu wa sunbirds wa East Africa.
Ofufuzawa adapanga njira yowerengera kuti asiyanitse pakati pa kusintha kwapang'onopang'ono ndi kuphulika kwa kusintha kofulumira kwa makhalidwe monga nyimbo za mbalame, ndipo adapeza kuti kusiyana kwa nyimbo sikukuwoneka kuti kukugwirizana ndi kutalika kwa nthawi yomwe anthu adasiyanitsidwa, monga momwe akuyembekezeredwa malinga ndi deta ya majini. kusiyana kwa DNA yawo. Makamaka, mitundu iwiri ya mitundu yosiyana kwa nthawi yayitali inali ndi nyimbo zofananira, pomwe mitundu ina iwiri yofananira yomwe idasiyanitsidwa kwa nthawi yocheperako inali ndi nyimbo zosiyana kwambiri.
“Chimene chinandidabwitsa kwambiri m’kuchita phunziroli chinali mmene nyimbo zophunziridwa zimenezi za anthu akutali m’mitundu ya zamoyo zinalili zofanana, ndi mmene zinalili zoonekeratu kusiyana kwa nyimbo kumene zinapezedwa.
Pamene tinkajambula nyimbo ya Cinnyris Fuelleborni, imene timaitcha kuti Füleborn sunbird, tinaganiza kuti payenera kukhala mbalame ina pafupi yomwe inkaimba nthawi yomweyo. Tinayang’anitsitsa mbalame yoimbayo, kuiona ikusuntha mlomo wake, ndipo sitinakhulupirire kuti nyimbo yake inali yosiyana bwanji ndi mbalame yofanana kwambiri ya Moro sun bird, Cinnyris moreaui, imene tinali titangojambula kumene kwina,” akutero McEntee.
Kumbali ina, nyimbo za Cinnyris Fuelleborni zochokera ku anthu a ku Ikokoto ku Tanzania ndi anthu a Namuli ku Mozambique zili pafupifupi zofanana ngakhale kuti zinalekanitsidwa ndi makilomita mazanamazana ndi mazana a zaka zikwi.
Malinga ndi kafukufukuyu, akatswiri a sayansi ya zamoyo amanena kuti makhalidwe monga nyimbo zophunziridwa ndi nthenga sizimayendayenda m’magulu okhaokha. M'malo mwake, iwo amakula mu zilakolako, kukhalabe ndi zosintha zazing'ono kwa nthawi yayitali. Nthawi zina zaka mazana masauzande.
