Ndicho malinga ndi lipoti lofufuza kuchokera ku ofesi ya UN Human Rights (OHCHR) adatulutsidwa Lachisanu, pazomwe akuluakulu a Maliya anali nazo akufotokozedwa ngati ntchito yolimbana ndi zigawenga motsutsana ndi gulu logwirizana ndi al-Qaeda lomwe limadziwika kuti Katiba Macina.
Mkulu wa zaufulu wa UN, Volker Türk, adatcha zomwe zapezazo "zosokoneza kwambiri" ndipo adatsindika kuti "kupha mwachidule, kugwiriridwa ndi kuzunzika panthawi yankhondo kumakhala milandu yankhondo ndipo, malingana ndi mmene zinthu zilili, zikhoza kukhala zolakwa kwa anthu”.
Akuluakulu akuletsa kulowa
OHCHR inanena kuti akuluakulu a boma la Maliya adakana mobwerezabwereza pempho la gulu lofufuza kuti lifike kumudzi wa Moura. Mboni zimene anafunsidwa ndi gulu ananena kuona “azungu okhala ndi zida” amene amalankhula chinenero chosadziwika amagwira ntchito limodzi ndi asitikali aku Mali.
Pafupifupi amayi ndi atsikana 58 adagwiriridwa kapena kuchitiridwa nkhanza zogonana.
Mu Januware, UN Human Rights Council-anasankha akatswiri odziimira okha pazaufulu wa anthu anapempha akuluakulu a Maliya kuyambitsa kafukufuku wanthawi yomweyo pakupha anthu ambiri, ponena kuti akutenga nawo mbali Gulu lankhondo la Wagner lochokera ku Russia.
Akatswiri ananena kuti a “nyengo ya mantha ndi kusalangidwa kotheratu” anali atazungulira ntchito za kontrakitala wankhondo waku Mali.
Kuyankha
Mkulu wa bungwe loona za ufulu wa UN adanenetsa kuti omwe akuphwanya malamulowo akuyenera kuyimbidwa mlandu, komanso akuluakulu a ku Maliya akuyenera kuwonetsetsa kuti magulu awo ankhondo ndi asitikali akunja omwe ali pansi pa ulamuliro wawo, azilemekeza malamulo apadziko lonse lapansi.
OHCHR inanena kuti malinga ndi mboni, pa tsiku la kupha, helikoputala ya asilikali inadutsa Moura, kutsegulira anthu, pamene ma helicopter ena anayi anatera ndipo asilikali anatsika. Asilikaliwo anasonkhanitsa anthu mkatikati mwa mudziwo, ndipo anawombera mwachisawawa amene ankafuna kuthawa.
Zigawenga zina za Constitution Macina pagululo zidawombera asitikaliwo ndipo anthu wamba 20 komanso ena khumi ndi awiri omwe akuganiziridwa kuti ali mgululi adaphedwa.
Anaphedwa kwa masiku anayi
Ndiye, m'masiku anayi otsatira, anthu osachepera 500 akukhulupirira kuti aphedwa mwachidule, lipotilo likutero. Gulu lofufuza zenizeni lapeza zidziwitso zambiri za anthu, kuphatikizapo mayina a anthu osachepera 238 mwa ozunzidwawo, inatero OHCHR.
Malinga ndi mboni, asitikali aku Maliya adazunguliridwa ndikutuluka ku Moura tsiku lililonse, koma antchito akunja adatsalira kwa nthawi yonseyi za opareshoni.
Akuluakulu a ku Maliya adalengeza kafukufuku atangochitika chiwembuchi, koma patatha chaka chimodzi ndikudikirira zotsatira zomaliza za kafukufukuyu, akupitiriza kukana kulakwa kwa asilikali awo.
