Gulu la akatswiri odziyimira pawokha a bungwe la United Nations loona za ufulu wachibadwidwe Lachitatu lalimbikitsa boma la Mexico kuti lifufuze ndikuimba mlandu omwe akuukira ndi kupha azimayi omwe akufunafuna abale awo omwe adasowa.
"Ndife okwiya kuti omwe akufunafuna achibale ndi okondedwa awo omwe asowa mokakamizidwa akupitilizabe kuyang'aniridwa ndikuzunzidwa ku Mexico," adatero m'mawu awo. mawu, yoperekedwa pambuyo pa zochitika ziwiri zaposachedwapa.
Kupha mwankhanza akazi omenyera ufulu
Ufulu waumunthu woteteza Teresa Magueyal adawomberedwa atakwera njinga yake ku Celaya, m'boma la Guanajuato, pa 2 Meyi. Mwana wake wamwamuna, José Luis Apaseo Magueyal, 34, adasowa zaka zitatu zapitazo.
Mayi Magueyal anali m'gulu lomwe linapangidwa ndi mabanja a anthu omwe adasowa ndipo anali munthu wachisanu ndi chimodzi kuphedwa kuyambira 2021, malinga ndi malipoti ofalitsa nkhani.
Miyezi iŵiri m’mbuyomo, Araceli Rodríguez Nava, yemwe akufufuza mosatopa kusaka mwana wake amene wasowa, anaukiridwa ku Chilpancingo, likulu la dziko la Guerrero. Chochitikacho chinachitika pa 4 March.
Amayi onsewa adapindula ndi njira yachitetezo cha federal kwa omenyera ufulu wa anthu ndi atolankhani, akatswiri a UN adatero. Ngakhale kuti milandu yawo ikufufuzidwabe, zambiri zokhudza kugwira ntchito kwake zakhala zikusoweka.
Onetsetsani ufulu ndi chitetezo
Akatswiri a UN adalimbikitsa akuluakulu aku Mexico kuti awonetsetse kuti omenyera ufulu wachibadwidwe omwe akugwira ntchito yosowa atha kugwira ntchito momasuka komanso motetezeka.
Ananenanso kuti kusowa kokakamiza komanso zigawenga zomwe zikuyang'anizana ndi omenyera ufuluwa zikugwirizana ndi kukhalapo kwa magulu a zigawenga, kulanda, kuzembetsa anthu, ma network akuba, katangale komanso kugwirizana ndi aboma.
Kuphatikiza apo, kugwira ntchito m'malo amantha, kuwopseza komanso kusatetezeka kumawopseza achibale a ozunzidwa, mabungwe aboma, omenyera ufulu wachibadwidwe, ndi mabungwe.
Fufuzani ndikuzenga mlandu
Iwo adaonjeza kuti ambiri omenyera ufulu ndi amayi ndi achikulire, zomwe zimawonjezera chiopsezo chofuna kumenyedwa.
"N'zodetsa nkhawa kwambiri kuti kusalangidwa kwa milandu kwa omenyera ufulu wa anthu ndi omenyera ufulu wa anthu kumapitilirabe ngakhale madandaulo aperekedwa. Njira zopewera komanso chitetezo kwa omwe akuzunzidwa komanso zomwe akuwukirazo sizikuperekedwa, kapena sizikugwira ntchito, "adatero.
"Boma la Mexico liyenera kufufuza mwachangu, kuimba mlandu, ndikuyika zilango zoyenera kwa munthu aliyense yemwe walakwa."
Gwirani miyeso yonse
Monga mawu awo adaperekedwa pa Tsiku Lapadziko Lonse la Ozunzidwa Okakamizidwa Kuzimiririka, katswiri wa bungwe la United Nations analimbikitsa Boma la Mexico “kuti lichitepo kanthu pofuna kupewa kuwononga moyo ndi kukhulupirika kwa anthu amene akufunafuna anthu amene anazimiririka mokakamiza, achibale awo, mabungwe a boma, mabungwe ndi ogwira ntchito m’boma.”
Iwo adanena kuti kampeni ya pulezidenti idayitana De Frente ndi Libertad ikuchitika ku Mexico zomwe zikuwonetsetsa kuopsa kwa atolankhani komanso omenyera ufulu wachibadwidwe mdzikolo.
Iwo ati nthawi yakwana yoti aboma achitepo kanthu pofuna kuteteza omenyera ufulu wa anthu omwe akufunafuna chowonadi ndi chilungamo.
Za akatswiri a zaufulu a UN
Mawuwa adaperekedwa ndi Mary Lawlor, Mtolankhani wapadera wa UN pazochitika za omenyera ufulu wa anthu; Reem Alsalem, Mtolankhani wapadera wa UN wokhudza nkhanza kwa amayi ndi atsikanandi Claudia Mahler, Katswiri Wodziyimira pawokha pakusangalala ndi ufulu wa anthu onse ndi anthu okalamba.
Idavomerezedwa ndi a Gulu Logwira Ntchito la UN ndi Komiti omwe udindo wawo umakhudza kuzimiririka kapena kuzimiririka mwadala.
Akatswiriwa adasankhidwa ndi UN Human Rights Council ndi kugwira ntchito mongodzipereka.
Iwo si ogwira ntchito ku UN ndipo samalandira malipiro a ntchito yawo.
Centro de Estudios Ecunémicos - Azimayi zikwizikwi ku Mexico amafufuza ana awo omwe akusowa.
