EU ikufuna kulimbikitsa kulimba kwa dongosolo lazakudya ndi kuchepetsa kufunika kwa mankhwala ophera tizilombo ndi malamulo atsopano pa njira zobereketsa zomera.
Kubzala mbewu ndi njira yakale yomwe imagwiritsidwa ntchito popanga mitundu yatsopano ya mbewu kuchokera kumitundu yomwe ilipo kuti ipeze zokolola zambiri, zakudya zopatsa thanzi kapena kukana matenda.
Masiku ano, chifukwa cha kupita patsogolo kwa biotechnology, mitundu yatsopano ya mbewu imatha kupangidwa mwachangu komanso molondola kwambiri posintha ma genetic.
Mu EU, zamoyo zonse zosinthidwa chibadwa (GMOs) pano zikugwera pansi pa Malamulo a GMO kuyambira 2001. Komabe, njira zobereketsa zomera zasintha kwambiri pazaka makumi awiri zapitazi. Njira zatsopano za genomic (NGTs) zimalola zotsatira zowonjezereka, zolondola komanso zachangu kuposa njira zachikhalidwe.
Kodi njira zatsopano za genomic ndi ziti?
Njira zatsopano za genomic ndi njira zobereketsa zomera poyambitsa kusintha kwapadera kwa DNA.
Nthawi zambiri, njirazi sizifuna kugwiritsa ntchito chibadwa chachilendo kuchokera ku mitundu yomwe sichikanatha kuphatikizika mwachilengedwe. Izi zikutanthauza kuti zotsatira zofananira zitha kupezedwa kudzera mu njira zachikhalidwe, monga kusakanizidwa, koma ntchitoyi ingatenge nthawi yayitali.
Ma NGT atha kuthandiza kupanga mbewu zatsopano zomwe zimatha kupirira chilala kapena nyengo zina kapena zomwe zimafuna feteleza wocheperako kapena mankhwala ophera tizilombo.
GMOs ku EU
Ma GMO ndi zamoyo zomwe zili ndi majini omwe asinthidwa m'njira zomwe sizikanatheka mwachibadwa kupyolera mu kuswana, nthawi zambiri pogwiritsa ntchito genome ya zamoyo zina.
Pamaso mankhwala aliwonse a GMO angayike pamsika wa EU, amayenera kudutsa cheke chachitetezo chapamwamba kwambiri. Palinso malamulo okhwima pa chilolezo chawo, kuwunika zoopsa, kulemba zilembo ndi kufufuza.
Malamulo atsopano a EU
Mu Julayi 2023, European Commission idapereka lingaliro la malamulo atsopano pa zomera opangidwa ndi njira zatsopano za genomic. Lingalirolo lingalole chilolezo chosavuta kwa zomera za NGT zomwe zimatengedwa ngati zofanana ndi zomera wamba. Palibe majini akunja ochokera ku mitundu yosatha kuphatikizika mwachilengedwe omwe amagwiritsidwa ntchito kupeza mbewu za NGT izi.
Zomera zina za NGT ziyenera kutsatirabe zofunikira zofananira ndi zomwe zili pansi pa malamulo a GMO.
Zomera za NGT zikadakhala zoletsedwa pakupanga organic ndipo mbewu zawo ziyenera kulembedwa momveka bwino kuti alimi adziwe zomwe akulima.
Udindo wa Nyumba yamalamulo
Nyumba yamalamulo adatengera malingaliro ake pamalingaliro a Commission pa 7 February 2024. MEPs adathandizira malamulo atsopanowa ndipo adagwirizana kuti zomera za NGT zomwe zimafanana ndi mitundu yopangidwa mwachilengedwe ziyenera kumasulidwa ku zofunikira za malamulo a GMO.
Komabe, ma MEP akufuna kuwonetsetsa kuwonekera popitiliza kulemba zovomerezeka pazomera zonse za NGT.
Kupewa kusatsimikizika kwalamulo ndikuwonetsetsa kuti alimi sadalira kwambiri makampani akuluakulu ambewu, a MEP akufuna kuletsa ma patent onse a mbewu za NGT.
Nyumba yamalamulo tsopano ndiyokonzeka kuyamba kukambirana za lamulo latsopanoli ndi maboma a EU.
