Nagła śmierć Aleksieja Nawalnego, najwybitniejszego działacza opozycji w Rosji i głośnego krytyka prezydenta Władimira Putina, wywołała falę szoku na całym świecie. społeczność międzynarodowa i sama Rosja. Jak podaje rosyjska państwowa agencja informacyjna RIA Nowosti, Nawalny, znany z nieustannej walki z korupcją i propagowania reform demokratycznych, zasłabł podczas spaceru po Kolonii Karnej nr 3 w Jamalo-Nienieckim Okręgu Autonomicznym w dniu 16 lutego 2024 r., powołując się na Departament Federalnej Służby Penitencjarnej.
Nawalnyśmierć zmarłego spotkała się z lawiną reakcji, począwszy od milczenia i kontrolowanych narracji w Rosji po bezpośrednie potępienie i wezwania do odpowiedzialności ze strony zachodnich przywódców i organizacji międzynarodowych. Odpowiedź Kremla, jak przekazał rzecznik prezydenta Dmitrij Pieskow, polegała na poinformowaniu prezydenta Putina i zwróceniu się do ekspertów medycznych w celu ustalenia przyczyny, natomiast rzeczniczka Nawalnego Kira Jarmysz oczekuje na potwierdzenie i szczegółowe informacje na temat okoliczności jego śmierci.
Powrót Nawalnego do Rosji w 2021 r. po zamachu na jego życie poprzez zatrucie środkiem paraliżującym – twierdzenie potwierdzone przez zachodnie laboratoria, ale Kreml zaprzeczone – podkreślił jego zaangażowanie w swoją sprawę i kraj, pomimo ryzyka. Jego późniejszy wyrok 19 lat więzienia i uznanie jego Fundacji Antykorupcyjnej za „organizację ekstremistyczną” uwydatniły coraz bardziej represyjne środowisko dla sprzeciwu w Rosji.
Zalecenie prokremlowskiej partii Jedna Rosja skierowane do prawodawców, aby powstrzymali się od komentowania śmierci Nawalnego, jak donosi niezależny rosyjski serwis informacyjny Agentstvo, a także anonimowe spostrzeżenia zarówno byłych, jak i obecnych urzędników rosyjskiego rządu przekazane odpowiednio Euractiv i „The Moskwa Times”, sugerują złożoną grę strachu, kontroli i uznania dla trudnych realiów, z jakimi borykają się więźniowie tacy jak Nawalny.
Na arenie międzynarodowej śmierć Nawalnego opłakiwano jako wyraźne przypomnienie niebezpieczeństw, na jakie czekają ci, którzy rzucają wyzwanie reżimom autorytarnym. Oświadczenia ministra spraw zagranicznych Francji Stephane Sejourne, przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen, sekretarza generalnego NATO Jensa Stoltenberga i przewodniczącej Parlamentu Europejskiego Roberty Metsoli nie tylko składają hołd odwadze i odporności Nawalnego, ale także wskazują na odpowiedzialność Kremla za stworzenie warunków prowadzących do jego śmierć.
W miarę jak świat zmaga się z konsekwencjami śmierci Nawalnego, wezwanie do dokładnego śledztwa i pociągnięcia do odpowiedzialności staje się jasne. Narracja o życiu Nawalnego, naznaczona jego niezachwianym dążeniem do bardziej przejrzystej i demokratycznej Rosji, ostro kontrastuje z ciszą i zaciemnieniem wokół jego śmierci. To tragiczny koniec, który rodzi poważne pytania o stan praw człowieka i wolności słowa w Rosji oraz rolę społeczności międzynarodowej we wspieraniu tych, którzy odważą się zabrać głos.
Dziedzictwo Aleksieja Nawalnego, będącego symbolem oporu wobec ucisku i latarnią nadziei dla wielu Rosjan, pozostaje niesłabnące. Jego śmierć może posłużyć jako katalizator do ponownej analizy sytuacji w zakresie praw człowieka w Rosji i sposobu traktowania przez nią więźniów politycznych, zapewniając kontynuację jego walki o lepszą Rosję nawet pod jego nieobecność.
