“අපි ගැටුමේ වසරක සංවත්සරයට ළඟා වන විට, සුඩානයේ සිවිල් වැසියන් මුහුණ දී සිටින බලාපොරොත්තු සුන්වීම අපට පැහැදිලි කළ නොහැක,” එක්සත් ජාතීන්ගේ මානුෂීය කටයුතු කාර්යාලයේ එඩම් වොසෝර්නු පැවසීය. OCHA - තානාපතිවරුන් දැනුවත් කළ ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් තිදෙනාගෙන් කෙනෙකි.
පසුගිය සිකුරාදා සුඩානයේ ආහාර අනාරක්ෂිතභාවය පිළිබඳ OCHA විසින් ධවල පත්‍රිකාවක් ඉදිරිපත් කිරීමෙන් අනතුරුව මෙම රැස්වීම කැඳවා ඇත.
මෙය 2018 කවුන්සිලයේ යෝජනාවකට අනුකූලව සිදු කරන ලද අතර එය ගැටුම්-ප්‍රේරිත සාගතයේ අවදානම සහ පුලුල්ව පැතිරුණු ආහාර අනාරක්ෂිත භාවය ඇති වූ විට වහාම වාර්තා කරන ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම්වරයාගෙන් ඉල්ලා සිටී.
කෘෂි නිෂ්පාදන නැවතිලා
සුඩාන හමුදාව සහ ප්‍රතිවාදී පැරාමිලිටරි වේගවත් ආධාරක බලකාය (RSF) අතර යුද්ධයෙන් මිලියන 18 ක ජනතාවක් - ජනගහනයෙන් තුනෙන් එකකට වඩා - උග්‍ර ආහාර අනාරක්ෂිතතාවයට මුහුන දී ඇත.
බහුතරයක් හෙවත් සියයට 90ක් පමණ සිටින්නේ ඩාර්ෆූර් සහ කෝර්ඩෝෆාන් ප්‍රදේශයේ සහ කාර්ටූම් සහ අල් ජසිරා ප්‍රාන්තවල ගැටුම් උණුසුම් ස්ථානවලය.
සටන් නිසා කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනය සීමා කර ඇත, ප්‍රධාන යටිතල පහසුකම් වලට හානි සිදුවී ඇත, මිල සර්පිලාකාර වීමට හේතු වී ඇති අතර අනෙකුත් විනාශකාරී බලපෑම් අතර වෙළඳ ප්‍රවාහයන් කඩාකප්පල් කර ඇත.
Maurizio Martina, එක්සත් ජාතීන්ගේ ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානයේ නියෝජ්‍ය අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් (ලෝක ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානයේ) මුළු තිරිඟු නිෂ්පාදනයෙන් අඩකට වගකිව යුතු රටේ පාන් කූඩය වන ගිනිකොනදිග ප්‍රාන්ත හරහා සතුරුකම් පුළුල් වෙමින් පවතින බව වාර්තා විය.
මෙම සතියේ නිකුත් කරන ලද FAO වාර්තාවක් පෙන්නුම් කළේ පසුගිය වසරේ ධාන්‍ය නිෂ්පාදනය අඩකින්, සියයට 46 කින් පහත වැටී ඇති බවයි.
“2024 දී ධාන්‍ය ආනයන අවශ්‍යතා, ටොන් මිලියන 3.38 ක් පමණ වනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇති අතර, මෙම ආනයන අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා රටේ මූල්‍ය හා සැපයුම් ධාරිතාව පිළිබඳ කනස්සල්ල මතු කරයි. එමෙන්ම ධාන්‍ය නිෂ්පාදනවල අධික නිෂ්පාදන පිරිවැය දැනටමත් සුවිශේෂී ලෙස ඉහළ මට්ටමක පවතින වෙළඳපල මිල තවදුරටත් උද්ධමනය කිරීමට ඉඩ ඇත, ”ඔහු පැවසීය.
මන්දපෝෂණ අනුපාත ඉහළ යයි
මේ වන විට සුඩානයේ 730,000ක පමණ පිරිසක් මන්දපෝෂණයෙන් පෙළෙන අතර, එය අනතුරුදායක ලෙස ඉහළ යමින් දැනටමත් තරුණ ජීවිත බිලිගනිමින් සිටිති.
උතුරු ඩාර්ෆූර් හි එල් ෆාෂර් හි සැම්සාම් කඳවුරේ සෑම පැය දෙකකට වරක් දරුවෙකු මිය යන බව හෙළිදරව් කළ Médecins Sans Frontières (MSF) හි මෑත වාර්තාවක් Wosornu උපුටා දැක්වූවාය.
"අපගේ මානුෂීය හවුල්කරුවන් ඇස්තමේන්තු කරන්නේ ඉදිරි සති සහ මාසවලදී, මන්දපෝෂණයෙන් ළමුන් 222,000 ක් පමණ සිටින කලාපයේ කොතැනක හෝ මිය යා හැකි බවයි," ඇය පැවසුවාය.
ආධාර සැපයීමට බාධා
සුඩානයේ ආධාර “ජීවන මාර්ගයක්” විය යුතු වුවද, අවශ්‍යතා ඇති පුද්ගලයින් වෙත ළඟා වීමට මානව හිතවාදීන් දිගින් දිගටම බාධාවලට මුහුණ දෙන බව ඇය පැවසුවාය.
කවුන්සිලය මෙම මස මුලදී සුඩානයට පූර්ණ හා බාධාවකින් තොරව මානුෂීය ප්‍රවේශයක් ඉල්ලා යෝජනාවක් සම්මත කළේය, කෙසේ වෙතත් “බිමෙහි විශාල ප්‍රගතියක් නොමැත.”
ක්‍රියා පටිපාටි තවමත් විස්තාරනය කර නොමැති නමුත්, චැඩ් සමඟ ටයින් දේශසීමා හරස් මාර්ගය හරහා නැවත රට තුළට ආධාර ලබා දීමට සුඩානය විසින් මෑතකදී කරන ලද නිවේදනය මානව හිතවාදීන් විසින් පිළිගෙන ඇති බව වොසෝර්නු මහත්මිය පැවසුවාය.
චැඩ් හි ඇඩ්‍රේ හරහා බටහිර ඩාර්ෆූර් වෙත ට්‍රක් රථ 60 කට ඇතුළු වීමට බලධාරීන් එකඟ වී ඇති අතර, ඉදිරි දිනවලදී 175,000 කට වැඩි පිරිසකට ආහාර ඇතුළත් ආධාර රැගත් රථ පෙළක් යෙදවීමට සූදානම් වන බව ඇය පැවසුවාය.
“මේවා ධනාත්මක පියවරයන් වන නමුත් සාගතය හමුවේ ඒවා ප්‍රමාණවත් නොවේ,” ඇය වැඩිදුරටත් පැවසුවේ සුඩානය තුළ හරස් මාර්ග ආධාර බෙදා හැරීමේ අවශ්‍යතාවය මෙන්ම මානුෂීය කාර්ය මණ්ඩලය සහ සැපයුම් සඳහා වැඩි ආරක්ෂාවක් ද අවධාරණය කරමිනි.
කුසගින්න කලාපය ලුහුබැඳ යයි
එක්සත් ජාතීන්ගේ ලෝක ආහාර වැඩසටහනේ නියෝජ්‍ය විධායක අධ්‍යක්ෂ (ඩබ්ලිව්එෆ්පී), Carl Skau, සාගින්න අර්බුදයේ පුළුල් කලාපීය සන්දර්භය ඉස්මතු කළේය.
දකුණු සුඩානයේ මිලියන හතක් සහ චැඩ් හි මිලියන තුනකට ආසන්න ජනතාවක් ද උග්‍ර ආහාර අනාරක්ෂිතතාවයට මුහුණ දී සිටින බව ඔහු පැවසීය.
පසුගිය වසරේ මිලියන අටක පමණ පිරිසකට ආධාර කරමින් දැවැන්ත අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා WFP කණ්ඩායම් සුඩානයේ පැය විසිහතර පුරා වැඩ කරමින් සිටි නමුත් ප්‍රවේශය සහ සම්පත් යන දෙකම නොමැතිකම හේතුවෙන් ඔවුන්ගේ මෙහෙයුම් අඩාල වෙමින් පවතී.
“අපි සුඩානය ලෝකයේ විශාලතම සාගින්න අර්බුදය බවට පත්වීම වැළැක්වීමට යන්නේ නම්, සම්බන්ධීකරණ ප්‍රයත්නයන් සහ ඒකාබද්ධ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකභාවය හදිසි සහ තීරණාත්මක ය. දේශසීමා හරහා සහ ගැටුම් රේඛා හරහා අසීමිත ප්‍රවේශයක් සැපයීමට අපට සියලු පාර්ශ්ව අවශ්‍ය වේ, ”ස්කෞ මහතා පැවසීය.
ඉහළ යන කුසගින්න කලාපය පුරා අස්ථාවරත්වය අවුලුවාලීම පමනක් බවට අනතුරු අඟවමින්, හදිසි සහන මෙහෙයුම් සඳහා මූල්‍ය හා දේශපාලන සහයෝගය සීඝ්‍රයෙන් ඉහල නැංවීමට ඔහු ආයාචනා කළේය.
