A'o fa'aauau pea ona fa'aletonu tulaga mo tama'ita'i i Afghanistan, o lo'o fa'alauiloa e le Palemene Europa lo latou tulaga.
Ua leva ona avea Afghanistan ma popolega mo le EU. Ina ua mae'a le fa'amavaeina o 'au a Amerika ma Nato mai le atunu'u ma toe fo'i mai le Taliban i le pule ia Aukuso 2021, na vala'auina e le Palemene le fa'ate'aina o sitiseni EU ma Afghans o lo'o lamatia ma puipuia aia tatau a tagata i totonu o le atunu'u, ae maise aia tatau a fafine.
O le to'atele o fafine ua taofia mai le toe fo'i i fale faigaluega, iunivesete ma a'oga. E le o va'aia e Taliban ni tama'ita'i o lo'o auai i ta'ita'i i Afghanistan ma o lo'o latou fa'aogaina le malosi e fa'ata'ape ai aia tatau a fafine.
“Mo fafine ma teine o Aferika, [le pule a Taliban] o lona uiga o faiga sauā ma faiga sauā i itu uma o le olaga,” o le tala lea a Evelyn Regner, o le sa avea ma taitaifono o le komiti o aia tatau a le Palemene i lena taimi. "I nofoaga o loʻo pulea e Taliban, ua tapunia iunivesite a fafine, ua latou teena le avanoa o teineiti i aʻoaʻoga ma faʻatau fafine e fai ma pologa i feusuaiga."
Le EU ma Afghanistan
Ua tuuto le EU i le sailia o auala e sili ona fesoasoani ia i latou i luga o le eleele ma le tafeaga. O tagatanuu o Aferika sa i ai i totonu o le le tele o vaega o tagata sulufaʻi ma tagata sulufaʻi na talimalo i le teritori o Europa talu mai le 2014. E tusa ma le 600,000 Afghans na faimalaga i totonu i le 2021 naʻo le 80% oi latou o fafine ma tamaiti.
Saili atili e uiga i femalagaiga i Europa.
O atunuu o le EU na aveese faatasi le 22,000 Afghans, e aofia ai tagata e pei o tagata e puipuia aia tatau a tagata, tamaitai, tusitala, tagata faʻatupu sosaiete lautele, leoleo ma ofisa faʻamalosia tulafono, faamasino ma tagata tomai faapitoa o le faamasinoga.
I le taimi o le fonotaga a le G20 ia Oketopa 2021, na faalauiloa ai e le Komisi Europa se afifi lagolago e tusa ma le € 1 piliona mo tagata Aferika ma atunuu tuaoi, e tali atu ai i manaoga faanatinati i le atunuu ma le itulagi. O loʻo faʻamoemoe foi le EU e faʻatuina se faʻalapotopotoga faʻavaomalo i luga o le eleele i Kabul. Na ioe minisita o le va i fafo a le EU e faapea o le a auai le EU ma Taliban pe afai latou te faaaloalogia aia tatau a tagata, aemaise aiā tatau a tamaitai, ma faatuina ai se faigamalo tau soloaiga e aofia ai ma sui.
Matafaioi a le Palemene
I se faʻamatalaga na tuʻuina atu ia Aokuso 2021, Uunaia MEPs pulega i Afghanistan e fa'aaloalo i aia tatau a tagata soifua ma mea na ausia i le 20 tausaga talu ai i tulaga o aia tatau a fafine ma teine, aia tatau o a'oa'oga, tausiga fa'alesoifua maloloina ma le atina'eina o agafesootai ma le tamaoaiga. I le a i'ugafono na talia ia Setema 2021 i luga o le tulaga i Afghanistan, na valaau atu ai le Palemene i le EU ma ona sui auai e galulue faatasi i le aveeseina o tagatanuu o le EU ma Afghans i tulaga lamatia ma faatuina ala fesoasoani mo tagata sulufai Aferika o loo sailia le puipuiga i atunuu tuaoi.
Na valaau foi MEPs mo se polokalame visa faapitoa mo tamaitai Aferika saili puipuiga. Ia Oketopa 2021, na faia ai e le komiti o aia tatau a tamaitai ma le aumalaga mo sootaga ma Afghanistan se fonotaga lea na tuuina atu ai e ni tamaitai Aferika se toalima ni molimau e uiga i le tulaga o tamaitai i lalo o pulega a Taliban ma talanoaina mea na latou faamoemoeina mai le EU. Ina ua maea le nofoa o le komiti o faamasinoga Evelyn Regner ma le nofoa o le aumalaga Petras Auštrevičius tuuina atu a faʻamatalaga faʻamamafaina le manaʻoga e laga le mataupu o le tulaga o fafine ma teine Afghan i totonu o fesoʻotaʻiga a le EU ma pulega a Taliban ma avea ma faʻamuamua i galuega a le Palemene.
I le 2021, o se vaega o tamaitai Aferika e 11 na filifilia e le Palemene mo le 2021 Sakharov Prize mo le Saolotoga o Mafaufauga, ia fa'aaloalo i la latou tauiviga lototoa mo le tutusa ma aia tatau a tagata.
O lo'o fa'atulagaina e le Soa Komiti o aia tatau a tagata soifua a le Palemene Aso Fafine Aferika i le aso 1-2 o Fepuari, o le tosoina lea o paaga autu e aofia ai sui mai Malo Aufaatasi ma le Komisi faapea foi ma tamaitai Aferika eseese, e siitia le malamalama e uiga i tulaga i Afghanistan.
O le Peresetene o le Palemene o Roberta Metsola ma le Minisita muamua o Mataupu Tau Tamaitai o Aferika o Sima Samar o le a saunoa i le fonotaga, ae o le a faamaumauina savali mai ia Angelina Jolie, Aveese Faapitoa i le Ofisa o le Komesina Maualuga a Malo Aufaatasi mo Tagata sulufai (UNHCR), Peresitene o le Komisi o le EU Ursula. von der Leyen ma le Sui Failautusi Aoao o UN Amina Mohammed.