O tamaiti i sone o feteenaiga e tatau ona puipuia, ae le o le faasalaina, o le tala lea a le UN Committee on the Rights of the Child, faatasi ai ma Fionnuala Ní Aoláin, UN Special Rapporteur on the puipuiga ma le faalauiloaina o aia tatau a tagata ao tetee atu i faiga faatupu faalavelave, i se faamatalaga soofaatasi.
“Ua oo i le taimi e aumai ai i latou i le fale,” o la latou tala lea. “E to’atele tamaiti o lo’o ulufale atu nei i latou lona lima tausaga o taofia i le itu i matu sasaʻe o Suria, talu ai na taofia i latou e le pulega moni ina ua maeʻa le pa'ū o Baghouz i le amataga o le 2019.
latou valaau atu i tagata fai ata uma ia mautinoa le saogalemu vave ma puipuiga o tamaiti uma, e tusa lava po o le a lo latou nofoaga i le itu i matu sasaʻe o Suria i puipuia i latou mai le mafatia atili.
E iai le matafaioi a Setete e puipuia tamaiti vaivai mai le sauaina ma le ono solia o latou aia tatau i le ola, e pei ona aloaia e le Komiti o Aia Tatau a Tamaiti.
Ua afaina i faiga faatupu faalavelave
“O latou fiafiaga sili e pei o tamaiti sili ona vaivai e tatau ona toe fa'atūina e fai ma ta'iala fa'atasi ma lo latou tulaga muamua tagata ua afaina i faiga faatupu faalavelave ma i le avea ai ma tamaiti o loʻo manaʻomia se puipuiga faʻapitoa i lalo o tulafono faʻavaomalo," o le latou tala lea.
Al-Hol ma Roj o le lua togalauapi sili ona loka mo fafine, ma teine, ma tama talavou, o lo'o pipi'i solo 56,000 tagata taitoatasi, e aofia ai le 37,000 tagata mai fafo. E sili atu i le afa o le faitau aofaʻi i totonu o tolauapiga o tamaiti, lea e 80 pasene e i lalo ifo o le 12 tausaga ma 30 pasene i lalo o le lima.
E i ai foi e silia ma le 850 tama ua aveesea lo latou saolotoga i falepuipui ma isi nofoaga e taofia ai, e aofia ai nofoaga e manatu e toe faaleleia, i le itu i matu sasaʻe o Suria.
Fa'aleaga aia tatau
O le taofiofia tele o tamaiti ona o mea atonu na faia e matua o se soliga matuia o le Feagaiga i Aia Tatau a Tamaiti, lea e faʻasaina ai ituaiga uma o faʻailoga tagata ma faʻasalaga o se tamaititi e faʻavae i luga o le tulaga, gaioiga, faʻaalia manatu, poʻo talitonuga o latou matua, o le tala lea a le au atamamai.
“O tamaiti nei taofia e aunoa ma se faavae faaletulafono, faatagaga faa-faamasinoga, toe iloilo, pulea, po o le vaavaaia, e solia ai le Feagaiga i Aia Tatau a le Tamaitiiti, lea e faamautu ai e leai se tamaitiiti e tatau ona aveesea mai le saolotoga e le tusa ai ma le tulafono pe soona fai,” o la latou tala lea.
'Leai se nofoaga mo tamaiti'
O le tele o tamaiti e leai se mea na iloa ae o feeseeseaiga ma tolauapiga tapunia, lea e oʻo i ai tulaga o le olaga faiga sauā, lē fa'aletagata, po'o le fa'aleagaina ma fai se tulaga lamatia lata mai i o latou olaga, amiosa'o faaletino ma faalemafaufau, ma le atiina ae.
“O nei o tolauapiga mataga e le o se nofoaga mo tamaiti ia ola ma le mamalu,” o le tala lea a le au atamamai. "Latou te le maua avanoa i manaoga sili ona taua e pei o togafitiga faafomaʻi ma auaunaga tau soifua maloloina, meaʻai, vai, ma aʻoaʻoga."
Puipuiga, ae le o le faasalaga
I le lotolotoi o se tulaga faaletonu o le saogalemu, na fai mai le au atamamai o tamaiti uma i totonu o lenei sone feteenaiga e tatau ona puipuia, ae le o le faasalaina.
“O tamaiti nei tagata ua afaina i faiga faatupu faalavelave ma le ogaoga o soliga o aia tatau a tagata soifua faavaomalo ma tulafono alofa, ma e tatau ona taulimaina ma le mamalu i tulaga uma, pe o feteenaiga faaauupegaina po o faiga faatupu faalavelave,” o le tala lea a le au atamamai. “Toe foi saogalemu i o latou atunuu, e tusa ai ma le Feagaiga i Aia Tatau a Tamaiti, ua na o le pau lea o le fofo ma e tatau ona faamuamua.
"E tatau i setete ona toe faʻafoʻi faʻafuaseʻi tamaiti, faʻatasi ai ma o latou tina - o se fofo ua tatou iloa nei e matua mafai lava," o le latou tala lea. “Matou te matauina o le sili ona taua o lo'o fa'atulaga polokalame toe fa'aleleia atoatoa pe a toe fa’afo’i tamaiti.”
E uiga i Fa'amatalaga Fa'apitoa
O Fa'atonu Fa'apitoa e tofia e le UN Aufono Aia Tatau a Tagata, lea e faavae i Sineva. O nei tagata tomai faapitoa tuto'atasi ua fa'atonuina e mata'ituina ma lipoti atu i mataupu fa'apitoa po'o tulaga o le atunu'u. E le o ni tagata faigaluega a le UN ma e le maua se totogi mo a latou galuega.