I le Aso Faraile 21 Iulai, na taunuu ai Peteriaka Sako o le Ekalesia Katoliko Kaletaia i Erbil ina ua maeʻa le soloia lata mai o se poloaiga taua e faʻamaonia ai lona tulaga aloaia ma lona puipuiga o se taʻitaʻi lotu. I le sailiga o se malutaga saogalemu, sa faafeiloaia ma le fiafia o ia e pulega Kurdish.
I le aso 3 o Iulai, na soloia ai e le Peresetene Iraqi Abdul Latif Rashid se poloaiga faapitoa a le peresetene na tuuina atu i le 2013 e le peresitene muamua o Jalal Talabani lea na tuuina atu ai le pule a Cardinal Sako e faafoe ai mataupu tau faaeega paia a Kaletaia ma aloaia aloaia ai o ia o le ulu o le Ekalesia Katoliko a Kaletaia.
I se faamatalaga aloaia, na puipuia ai e le au peresitene o Iraqi le faaiuga e faaleaogaina le poloaiga a le peresetene, fai mai e leai se faavae i totonu o le faavae talu ai o poloaiga a le peresetene e tuuina atu mo na o i latou e galulue i faalapotopotoga a le malo, matagaluega, po o komiti a le malo.
"E mautinoa lava, o se faʻalapotopotoga faʻalelotu e leʻo taʻua o se malo, o le faifeau e pule e le o se tagata faigaluega a le setete, ina ia mafai ai ona tuʻuina atu se poloaiga mo lona tofiga," o le tala lea a le peresetene.
E tusa ai ma le aufaasālalau a Kurdish Rudaw, o le faaiuga a le peresitene o Iraqi na oo mai ina ua uma ona la feiloai ma Rayan al-Kaldani, le faauluuluga o le Babylon Movement, o se vaega faaupufai o loo i ai se vaegaau e taʻua o le “Babylon Brigades”, fai mai o ia o Kerisiano ae o le sootaga moni lava i le pro-Iranian Popular Mobilization Forces (PMF) ma le Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC). O le sini a Al-Kaldani o le vavaeeseina lea o le Pateriaka Kaletaia ma avea ma sui o Kerisiano i le atunuu.
O le faaiuga a le peresitene o Iraqi e faaopoopo atu i isi tulaga le lelei lea e manino lava le mafuaʻaga o le mou atu o le au Kerisiano mai ona fanua faʻasolopito i Iraq.
O le atugaluga faapitoa o
- o le mauaina o fanua fa'asolitulafono i le fa'asolopito Kerisiano Nineva Plain;
- o tulafono fou o faigapalota e aafia ai le faasoasoaina o nofoa ua faapolopolo mo sui Kerisiano;
- le aoina o faʻamaumauga a le malo o Iraqi e fausia ai se "faʻamaumauga" i luga o nuʻu Kerisiano;
- le fa'asalalauga ma fa'asalalauga fa'aagafesootai e fa'aleagaina ai le ta'uleleia o Katinale Sako;
- o le faatinoina o le tulafono e faasā ai le faaulufale mai ma le faatauina atu o le ava malosi, e aofia ai le uaina e manaomia mo sauniga tapuai a le au Kerisiano.
Katinale Sako ma le Gaioiga a Papelonia
O Katinale Sako, o le na faatulagaina le asiasiga iloga a Pope Francis i Iraq i le 2021, na tofia e le pope i le Vatican i le 2018 Katinale o le Ekalesia Katoliko Kaletaia.
O Sako ma le Babylon Movement na taitaia e Kildani, o loʻo tuʻuaia i le avea ma malosiaga i tua o le soloia o le poloaiga a le peresetene, ua leva ona aafia i se taua o upu.
I le tasi itu, e masani ona taʻusalaina e le peteriaka le taʻitaʻi o le militia ona o le fai mai o ia e fai ma sui o le fiafia o Kerisiano e ui na manumalo lana pati i le fa o nofoa e lima na tofia mo Kerisiano i le palota a le Palemene Iraqi 2021. O ana sui sa lagolagoina tele ma fa'aalia e vaega faaupufai a le Shiite o loʻo fesoʻotaʻi ma Iran i lena soʻotaga le masani ai.
I le isi itu, ua tuuaia e Kildani Sako i lona aafia i faiga faapolotiki ma faaleagaina ai le talaaga o le Ekalesia Kaletaia.
Na tatala e Kildani se faamatalaga e tuuaia ai Sako i le siitia atu i le Kurdistan Region "e sola ese mai le faamasinoga a Iraqi i mataupu na faia faasaga ia te ia."
Na teena foi e Kildani le igoa o Sako o lana gaioiga o se au tili. "O matou o se faiga faʻapolokiki ae le o ni au faomea. O matou o se vaega faaupufai o loʻo auai i faiga faʻapolokiki ma o matou o se vaega o le Running the State Coalition, "faitau le faʻamatalaga.
Katinale Sako sola ese mai Baghdad
O le le maua o soʻo se aloaia aloaia, na faʻasalalau ai e Cardinal Sako lona alu ese mai Baghdad i Kurdistan i se faʻasalalauga faʻasalalau na tuʻuina atu i le 15 Iulai. O le mafuaʻaga na ia tuʻuina atu ai le faʻasalalauga e faʻatatau ia te ia ma le sauaina o lona nuu.
I le amataga o Me, na maua ai e le ulu o le Ekalesia Kaletaia o ia lava i le totonugalemu o se osofaʻiga mataʻutia a le aufaasālalau, i le maeʻa ai o ana faʻamatalaga faitio e uiga i le faʻaupuga faʻapolokiki a le au Kerisiano i Iraq. Na faitioina e Peteriaka Sako le mea moni e faapea o le tele o vaega faaupufai o loo nofoia nofoa i le palemene ua faapolopolo e le tulafono mo vaega toalaiti o le faitau aofaʻi, e aofia ai ma Kerisiano.
I le silia ma le tausaga talu ai, i le tatalaina o le sinoti faaletausaga a le au epikopo Kaletaia i Baghdad i le aso 21 o Aokuso, na faailoa ai e Cardinal Sako le manaomia o se suiga i le mafaufau ma le "faiga a le atunuu" o lona atunuu, lea "o le talatuu Isalama ua avea ai Kerisiano ma tagatanuu lona lua ma faatagaina ai le faoa o latou meatotino". O se suiga ua uma ona talosagaina e Pope Francis ia Mati 2021, i lana malaga i le atunuu.
O mea na tutupu talu ai nei talu mai Me i Iraki ua faaalia ai le mataʻutia o le faamataʻuina o le tusa ma le 400,000 tagata faamaoni o le ekalesia Katoliko Kaletaia.
Fai mai nisi o Peteriaka Sako sa tatau ona mulimuli i le faataitaiga a le Peresetene Ukrainian Zelensky, o le na musu e sola i se taxi ma filifili e nonofo faatasi ma ona tagata ma tau i ona tafatafa e faasaga i osofaiga a Rusia ae i se tulaga lautele, sa i ai se tagi i le atunuu atoa i le faapotopotoga Kerisiano ma tua atu e uiga i le poloaiga a le peresetene.
O se tagi i le atunuu atoa ma faavaomalo
O lea fa’ai’uga na afua ai le le fiafia o sui ma ta’ita’i o le atunu’u Kerisiano, lea na latou ta’uleagaina ai le faiga a le peresetene o Iraqi ma fa’amatala ai o se osofa’iga tu’usa’o ia Cardinal Sako, o se tagata fa’aaloalogia i lona nu’u ma le lalolagi atoa.
O tagata nonofo i Ainkawa, o se itumalo e to'atele Kerisiano o lo'o i le pito i matu o Erbil aai, na faatumulia ai le auala i luma o le Falesa o Saint Joseph i ni nai aso talu ai e tetee i le mea na latou ta’ua o le “solitulafono manino ma le atoatoa” faasaga i lo latou nuu.
“O se faiga faapolotiki lenei e faoa ai le vaega totoe o mea na tuua e Kerisiano i Iraq ma Baghdad ma tutuli ese i latou. O le mea e leaga ai, o se faʻailoga mataʻutia lea o le au Kerisiano ma o se faʻamataʻu i a latou aia tatau, "o le tala lea a Diya Butrus Slewa, o se taʻutaʻua tagata ma tagata faʻatupu aia tatau mai Ainkawa, ia Rudaw English.
O nisi o nuʻu Mosalemi na faʻaalia foi la latou lagolago ia Peteriaka Sako. O le Komiti a Tagata Aʻoaʻoga Mosalemi a Iraq, o le pulega sili ona maualuga a le Sunni, na faʻaalia lona lotogatasi ma ia ma taʻusalaina uiga o le Peresetene o le Malo. O le pulega maualuga a Iraq, Ayatollah Ali Al Sistani, na ia faailoa mai foi lana lagolago mo le peteriaka Kaletaia ma le faamoemoe o le a toe foi atu i lona laumua i Baghdad i se taimi vave e mafai ai.
L'Œuvre d'Orient, o se tasi o faalapotopotoga fesoasoani a le Ekalesia Katoliko o loo fesoasoani i Kerisiano i Sasa‘e, ua faaalia ai le popolega tele i le faaiuga a le malo o Iraqi e faaleaogaina le aloaia e le setete o le pule a Katinale Sako e pulea le Ekalesia Kaletaia ma ana aseta.
I se faʻamatalaga na tuʻuina atu i le 17 Iulai, L'Œuvre d'Orient Na una'ia le Peresetene o Iraq Abdel Latif Rashid e toe suia le faaiuga.
“Iva tausaga talu ona osofaʻia (ISIS), ua faamataʻuina Kerisiano Iraq i taaloga faapolotiki i totonu,” o le faanoanoaga lea. L'Œuvre d'Orient, lea sa fesoasoani i Ekalesia i Sasaʻe i Sasaʻe Tutotonu, le Horn o Aferika, Europa i Sasaʻe ma Initia mo le tusa ma le 160 tausaga.
Le EU e faʻalologo?
I le aso 19 o Mati, na faia ai e le Fono Galulue i le va o le Iuni a Europa ma Iraki lana fonotaga lona tolu, ina ua malolo mo le fitu tausaga ona o le tulaga lavelave i Iraq ma le aafiaga o le COVID-19.
O le fonotaga sa taitaia e le Sui Maualuga mo Mataupu Tau le Va i Fafo ma Faiga Faʻavae Puipuiga, Josep borrell. Le Minisita o le Va i Fafo, Fuad Mohammed Hussein, na taʻitaʻia le aumalaga a Iraqi.
Josep borrell, High Representative for Foreign Affairs and Security Policy, na taʻua i se faʻamatalaga aloaia: "E mafai e le malo o Iraqi ona faʻamoemoe i la matou fesoasoani - mo le manuia o tagata Iraqi, ae faʻapea foʻi ma le faʻamoemoe o le faʻamautuina o le itulagi. Aua ioe, matou te talisapaia tele le sao taua a Iraq i lenei itulagi.
Le Fono Galulue talanoaina atinae i Iraq ma i totonu o le EU, mataupu faʻaitulagi ma le saogalemu, ma mataupu e pei o femalagaiga, faatemokalasi ma aia tatau a tagata, fefa'ataua'iga ma le malosi. O upu "aiā tatau a tagata" na mou atu mai le faʻamatalaga mulimuli a le EU-Iraq, ae na suia i le "le faʻaituau", "tulafono o tulafono" ma le "pulega lelei."
Ae ui i lea, o loʻo tumau pea se faavae mautu mo faʻalapotopotoga a le EU e valaʻau atu i le Peresetene o Iraq e uiga i le faʻateleina o le faʻaleagaina ma le faʻaleagaina o le au Kerisiano, o le atinaʻe sili ona lata mai o le le maua o le tulaga faʻale-atunuu ma agafesootai o Cardinal Sako. O le fao mulimuli lea i totonu o le pusa maliu o le au Kerisiano i le maeʻa ai o le faʻasalalauga faʻasalalau e faasaga i le Peteriaka Kaletaia, o le mauaina faasolitulafono o fanua Kerisiano, o se faʻamaumauga masalomia o Kerisiano ma le fefe o loʻo oʻo mai le faʻasaina o le uaina mo le misa. O se fuafuaga faʻafuaseʻi e tutusa ma le tasi e uiga i le ola o le Yezidi laʻititi e manaʻomia.
O le a le mea o le a faia e le EU e aloese ai mai le faʻagesegese o le maliu o se isi faʻalapotopotoga faʻalelotu?