Tulai mai le tatalaina o le IAEA's General Conference i Vienna i le Aso Gafua, Mr. Grossi fai mai e 53 misiona faʻaputuina sili atu nai lo le 100 ofisa lala sooupu ua faʻapipiʻiina e avea o se vaega o le faʻaauau pea i totonu o le lima eletise eletise a Iukureini.
O nei mea e aofia ai le Zaporizhzhya Nuclear Power Plant, poʻo le ZNPP, i luga o le Vaitafe o Dnipro i le itu i saute o Ukraine, lea na fai mai ai Mr. Grossi o le tulaga na tumau "matua maaleale".
'Au'aunaga lototele' a le aufaigaluega a le IAEA
O le ZNPP o loʻo pulea e le au Rusia ae o loʻo faʻatautaia e lana aufaigaluega Iukureini. O le fale faaniukilia sili ona tele i Europa ma o loʻo mataʻituina e le IAEA le tulaga iina talu mai le amataga o le feeseeseaiga.
I se savali na faitauina i le tatalaina o le General Conference, UN Failautusi Aoao António Guterres fai mai na ia patipatia le "auaunaga lototele" a le aufaigaluega a le IAEA o loʻo tu i le fale. Na ia tautino o le UN o le a faaauau pea ona faia "mea uma na te mafaia" ina ia mautinoa le saogalemu o suiga o tagata tomai faapitoa o loʻo galulue i totonu o le lima faaniukilia a Ukraine.
Chad: Ua faʻatupuina le faʻafitauli o le soifua maloloina o tagata sulufaʻi i Sudan ua lapataia WHO
O le UN World Health Organization (WHO) ua manaʻomia le fesoasoani faʻatupe faʻanatinati i le feagai ai ma le faʻatupulaia o faʻafitauli o le soifua maloloina i sasaʻe o Chad, lea e sili atu i le 400,000 tagata na sosola ese mai le taua tele a le militeri i Sudan i le lima masina talu ai.
O le Faufautua Sinia i le ofisa faʻaitulagi a WHO mo Aferika, Dr Ramesh Krishnamurthy, na faʻamamafaina le manaʻoga e "faʻateleina" faʻalavelave i vaega o le soifua maloloina muamua, soifua maloloina o le mafaufau, soifua maloloina o tina ma tamaiti, faʻapea foʻi ma meaʻai.
Na taʻua e le WHO i le Aso Sa e faapea, i se suʻesuʻega talu ai nei i Chad, toeitiiti atoa le 13,000 tamaiti i lalo o le lima na maua e matua le lava le fafagaina.
O le faʻatagaina o le falemaʻi o tamaiti e maua i le le lava o meaʻai ua faʻateleina i le sili atu ma le afa i le isi itu o le itumalo o Ouaddaï, lea o loʻo talimalo ai le sili atu i le 80 pasene o tagata sulufaʻi mai Sudan tuaoi.
I Ouaddaï, o loʻo faʻaauau pea ona tuʻuina atu e le ofisa o le soifua maloloina a le UN fesoasoani taua i le taulaga o Adré na o ni nai selau mita mai le tuaoi o Sudanese, o loʻo galulue faʻatasi ma paʻaga e lagolago ai tagata sulufaʻi o loʻo oʻo mai i auaunaga faʻalesoifua maloloina, tui ma vailaʻau.
E oʻo mai i le taimi nei, WHO na tuʻuina atu 80 metric tone o sapalai ia Adré, talu ai nei na tuʻuina atu moega ma faʻamaʻi e lagolago ai togafitiga faafomaʻi ma taotoga.
E tatau ona fa'aaloalogia aia tatau fa'atupuina i fa'alavelave
E tatau i Setete ona faʻamautinoa le aia tatau i feusuaiga ma le soifua maloloina o fanau e aunoa ma le faʻaituau, aemaise lava i faʻalavelave alofa, tagata poto faʻapitoa na tofia e UN. fai mai i le Aso Gafua.
O tagata atamamai, o loʻo aofia ai le UN Special Rapporteur i luga o le aia tatau i le soifua maloloina Tlaleng Mofokeng, na lapatai mai e uiga i se tulaga "faʻateleina" o le solia o aia tatau tau feusuaiga ma le soifua maloloina i tulaga o faʻalavelave faʻafuaseʻi, fesoasoani alofa poʻo feeseeseaiga.
O tamaitai ma teine e sili atu ona afaina i ni faʻalavelave matuia, na fai mai ai le au atamamai, ma faʻamalosia atunuu ina ia mautinoa le avanoa i auala faʻaonaponei e aofia ai faʻalavelave faʻafuaseʻi, ma le avanoa i le faʻataga faaletulafono ma le saogalemu.
Na latou valaʻau mo aʻoaʻoga mo tausi soifua maloloina i le saogalemu o le faapau pepe ma le tausiga, lea e utiuti punaoa.
Fa'afeiloa'i fa'aletulafono
Na talia foi e le au atamamai le "faʻasalaina o le faapau pepe i nisi o atunuu". I le amataga o le masina nei, na soloia ai e le Faamasinoga Maualuga a Mekisiko faasalaga uma a le feterale mo le faapau pepe ma faia ai le faaiuga o tulafono a le atunuu e faasaina ai e le tusa ai ma faavae.
E tusa ai ma le WHO, o le faʻamautinoaina o tamaʻitaʻi ma teine ua maua le avanoa i le saogalemu, faʻaaloalo ma le le faʻaituau o le faapau pepe e taua tele i le ausia o le Atinaʻe Atinaʻe Atinaʻe e fa'atatau i le soifua maloloina lelei ma le soifua manuia fa'apea fo'i le tutusa o ali'i.
Ua taʻua foʻi e le WHO e ui o auaunaga tau faʻamaʻi e faʻavae i le soifua maloloina ma aia tatau a tagata, e sili atu i le 200 miliona fafine i totonu o atinaʻe o loʻo i ai se manaʻoga e leʻi faʻataunuʻuina.