19.4 C
Brussels
Aso Tofi, Me 9, 2024
EuropeLauga a Peresitene Metsola i le Iunivesite o Sorbonne, Paris | Tala Fou

Lauga a Peresitene Metsola i le Iunivesite o Sorbonne, Paris | Tala Fou

FA'AALIGA: O faʻamatalaga ma manatu o loʻo toe faia i totonu o tusiga o mea ia o loʻo taʻu mai ai ma o latou lava matafaioi. Lomiga i The European Times e le otometi le faauigaina o le faamaoniga o le manatu, ae o le aia tatau e faailoa ai.

FA'ALI'ILIGA FA'AVAE: O tala uma i totonu o lenei 'upega tafa'ilagi o lo'o lomia i le gagana Peretania. O fa'aliliuga fa'aliliu o lo'o faia e ala i se fa'agasologa otometi e ta'ua o fa'aliliuga neural. Afai e masalosalo, faʻafeiloaʻi i taimi uma le tusiga muamua. Faafetai mo le malamalama.

Newsdesk
Newsdeskhttps://europeantimes.news
The European Times Talafou e faʻamoemoe e faʻasalalau tala e taua e faʻateleina ai le malamalama o tagatanuu i le faʻafanua faʻafanua Europa.

Tamaitai ma alii,

Muamua lava, ou te fia taʻu atu ia te outou loʻu fiafia ma le mamalu e faatasi ma outou i lenei po.

Aʻo leʻi amataina aʻu tautalaga, i Farani, ou te fia tuʻuina atu ia te oe i se mealilo. O taimi uma lava ou te tautala ai i le gagana a Molière, e taʻu mai e laʻu tama ia te aʻu 'Tina, e leaga tele lau tautala...'.

O lea, e pei ona fai mai Churchill i luga o Place Kleber i Strasbourg i le 1950, sei ou lapataia oe: “Ia faaeteete, o le a ou tautala i le gagana Farani”.

Ae ia e mautinoa, o le matagofie o lenei nofoaga, o le talafaasolopito o le Sorbonne e leʻi aafia ai aʻu i le tulaga e mafai ai ona ou manatu o le faipule Peretania ma Europa.

Matou te eseese i ni nai vaega…

Peitaʻi, e pei ona iai i le 1950, ua tatou i ai i se fetaulaiga ala, ma e lē pei o le taimi mulimuli ane o le Taua Lona Lua a le Lalolagi, lea sa iai le faamoemoe mo se lumanaʻi lelei, o loo tatou fesagaʻi ma le tele o lamatiaga.

O le mea lena ua ou fa'amamaluina ai le mafai ona fa'asoa atu nei upu iinei, ia te oe.

Ma ae ou te lei atiina ae ou mafaufauga, sei ou faafetai atu i le Sorbonne mo le faafeiloaia o au.

Ma faafetai atu i le mekasini Grand Continent, o lē na ofo mai e faamaopoopo lenei faatasiga.

Tamaitai ma alii,

Na ou sau i lenei afiafi e talanoa e uiga i le lumanaʻi. E talanoa e uiga i Europa. O le matafaioi a Europa i se lalolagi ua faateleina le matautia ma le le mautu. O le taua o Europa mo Farani. O le taua o le leo o Europa i Sasaʻe Tutotonu, i Aferika, i Iukureini, i Armenia.

Ua ou sau foi e faasoa atu loʻu talitonuga loloto e mafai ona tatou fausia se Europa malosi faatasi, o se taʻitaʻi o le lalolagi i suiga lanu meamata ma numera. O se Europa e manuia i le alu ese mai ona faʻalagolago e faʻamautinoa lo tatou saogalemu, tutoʻatasi ma le manuia. O se Europa e tali atu i luitau ma faigata i aso uma.

Mulimuli ane, ua ou sau e taʻu atu ia te oe o Europa e le faʻamaoni, ma e manaʻomia ona faʻaleleia, toe fuataʻi e aloese ai mai le le taua.

Ae ou te fia talanoa foi ia te oe, e faalogo i mea e te faamoemoe mai ai lau Europa. E itiiti ifo ma le tasi le tausaga tatou te o ese ai mai le palota a Europa, ma ou te iloa lelei e tatau ona tatou faia nisi mea e faʻamaonia ai tagata i le tau faʻaopoopo o la tatou galuega faʻatasi.

E leai se isi nofoaga e sili atu e taʻitaʻia ai sea talanoaga, nai lo iinei, i The Sorbonne, o se nofoaga o le poto ma mafaufauga.

Tamaitai ma alii,

O loo feagai le lalolagi ma luitau i le tele o itu. O nisi o nei pito i luma o loʻo i luga o le faitotoʻa o Europa, i le matou pitonuu i Sasaʻe ma Saute.

O le tulaga pagatia i Kasa na faʻaalia ai se ata lafoia i luga o le itulagi atoa. O le tali atu i lenei tulaga o le a faʻamalamalamaina ai le lumanaʻi o lenei itulagi ma Europa.

E leai se mea e mafai ona fa'amagaloina - pe fa'amaonia - toso teine, ave faamalosi, sauaina ma fasioti tagata uma, tamaiti, fafine, alii ma tupulaga talavou. O nei faiga mata'utia na faia e se faalapotopotoga faatupu faalavelave. Sei o tatou manino e uiga i lenei mea. O Hamas e le o fai ma sui o manaoga tatau o tagata Palesitina. Latou te taofia i latou.

E le mafai ona fa'atagaina Hamas e gaoioi e aunoa ma se fa'asalaga. E tatau ona tatala i tua tagata na ave faamalosi.

E mata'utia le tulaga i Kasa. O se fa'alavelave alofa. O le mafuaʻaga lea na manaʻomia ai e Europa se taofiga alofa, faʻaitiitia ma faʻaaloalo atoatoa mo tulafono faʻavaomalo fesoasoani alofa.

O tagata lautele ma tagata mama e le tatau ona totogi mo amioga mataga a Hamas.

E tatau ona tatou faʻaumatia le mataʻutia, ma e tatau ona mafai ona tatou faia lena mea i le faʻamautinoaina o le saogalemu ma le ola o tagata lautele, o tamaiti, o tusitala ma e aunoa ma le faʻamoemoeina o atinaʻe lautele.

E taua ia Europa pe faapefea ona tali atu Isaraelu.

Ua sauni Europa e tuuto atu ia lava i se taimi umi, e galulue mo le filemu tumau i Sasaʻe Tutotonu. Mo Europa ua aʻoaʻoina e faʻatoʻilaloina le le mafai ona faʻatoʻilaloina ma ua mafai ona maua le ala i le filemu. Ua iloa lelei e Farani, o se tasi lea o taʻaloga sili i le toe faʻaleleia o Europa.

Matou te lagolagoina se fofo tonu ma le tonu mo itu auai o loʻo aʻafia ai, e faʻavae i luga o le ola faʻatasi o Malo e lua. O le a matou tuleia pea i luma.

O le tulaga faigata i Sasaʻe Tutotonu e le mafai ona faʻalavelaveina i tatou mai mea o loʻo faia i luga o le tatou Sasaʻe Sasaʻe.

I Europa, e toʻatele na manatu o le tamaoaiga ma fefaʻatauaʻiga faʻatasi ma Moscow, e aofia ai le faʻaulufaleina mai o le kesi a Rusia, o mea ia o le mautu. Sa sese lenei mea.

O le mea moni e leai se mea na taofia ai Rusia mai le osofaʻia o Iukureini i se auala sauā, le faʻamaonia ma le faʻatulafonoina. Ma o lenei taua, o loʻo faia i luga o lo tatou konetineta, e popole uma ai i tatou.

O la matou lagolago mo Ukraine e le tatau lava ona vaivai. E ese mai le manatu o Peresitene Putin, o le a tatou le faatagaina le vaivai e oo i totonu. E faatatau i le saogalemu o Europa faapea foi ma le saogalemu o Ukraine.

I lenei tulaga, e manaʻomia e Europa ona tali fesili ogaoga.

Pe o lava ea le malosi o tatou temokalasi e tali atu ai i le taufaamata'u atoa?

E mafai ea e le tatou tamaoaiga matala, o la tatou pulega o tulafono ona tetee atu i osofaiga?

Pe tatau ea e le 'tulafono a le sili ona malosi' ona pulea sootaga faavaomalo?

O mataupu taua ia mo Europa. E leai sa tatou filifiliga ae ia puipuia lo tatou malo ma le mausali ma le lototele.

E tatau ona tatou puipuia malosi o tatou tulaga faatauaina ma a tatou faiga faaupufai o le faatemokalasi saoloto.

O le mea lea na faia i Ukraine.

E leai se isi mea. O le uiga o la'u tala, e tasi lava... Ae o le a avea ma se mea sese ma faapolokiki le lafoaia o Ukraine. E le taofia e Rusia i lea tulaga.

E iloa e tagata uma iinei le isi fuaiupu a Winston Churchill, toe, i le taimi o le Munich Accords: “Na tuuina atu ia te oe le filifiliga i le va o le taua ma le le mamalu. Ua outou filifilia le faalumaina, ona fai ai lea o le taua ia te outou”.

Afai o aso nei ua filifili le Iuni a Europa e lagolago tele Iukureini, e lua mea e manaʻo ai: mamalu ma le filemu! Ae o se filemu moni e faavae i luga o le saolotoga ma le tutoatasi o Ukraine

Ma e ui o Aferika, aemaise lava i lalo o Sahara Aferika, o loʻo feagai ma se galu e le masani ai o le faʻalavelave ma le faʻatauvaʻa, e faʻanatinati le alu ese mai lo tatou tulaga, i le mea sili ona valea, i le mea moni o le faʻamaualuga ma lenei konetineta tele.

Ou te faʻasoa atu lou talitonuga, lau pele Gilles ma Matheo, ina ia manuia i lona suiga faʻa-geopolitical, e tatau ona tulaʻi mai Europa mai ni masaniga leaga. E tatau ona tatou taofi i se ituaiga faasausili agai i Aferika.

E tatau ona tatou mafaufau i le fua o le konetineta.

O le mafaufau i luga o le konetineta o lona uiga o le faatagaina o Europa e mafai ona tautala i luga o se tulaga tutusa ma konetineta tetele.

Ina ia faia, e tatau ona tatou faʻafaigaluegaina la tatou va ma atunuu Latina Amerika. E mana'omia fo'i ona tu'uina atu le malosi fou i la tatou faigapa'aga fa'asolopito iloga.

Ou te toe fai atu e aunoa ma se valea, fausia i luga o tatou malosiaga, faia o tatou fiafiaga ma puipuia o tatou tulaga faatauaina, o mea uma ia o vaega taua o la tatou faataitaiga Europa.

uo pele,

E feagai foi Europa ma luitau i totonu o ona tuaoi.

E tauivi tagata e totogi a latou pili. O le faanatinati o le vevela o le lalolagi ma le suiga numera o loʻo aʻafia ai a tatou tamaoaiga ma galuega. O mataupu tau femalagaiga ose mafuaaga foi lea e popole ai.

I le feagai ai ma lea tulaga, e manaomia e papalagi ni tali. I le feagai ai ma lenei mea, e tatau ona tatou mautinoa lo latou saogalemu: saogalemu faaletino, saogalemu tau tamaoaiga, saogalemu lautele ma le siosiomaga.

I lenei tulaga, ua oʻo i le taimi mo Europa e ave ai se tiute faʻafouina. Ia avea Europa ma galuega faatino o le malosi ma le tutoatasi.

O le lumanaʻi o Europa o le a faʻamatalaina e lo tatou gafatia e tumau ai le pule ma le tauvaga. E ala i lo tatou gafatia e avea ma taʻitaʻi i le numera ma suiga o le tau. Alu ese mai lo tatou malosi fa'alagolago ma fa'amutaina le pule'aga o kamupani fa'atekinolosi tetele.

O le mafuaʻaga lea o loʻo matou sauniuni ai mo le lumanaʻi e ala i le tuuto atu i le ausiaina o le carbon neutrality i le 2050. O le European Green Deal e popole tele i lo tatou puipuiga o le malosi ma le faʻamalosia o lo tatou tauvaga e pei o suiga o le siosiomaga ma le tau.

Ae ui i lea, e tatau ona tatou mautinoa e leai se tasi o totoe i lenei suiga. Matou te manaʻomia le faʻamautinoaina o matou pisinisi laiti, pisinisi ma tagatanuu o loʻo i ai upega saogalemu talafeagai.

E manaʻomia foʻi ona faʻamalamalama atili pe aisea e manaʻomia ai lenei suiga e faʻamalosia ai le tuputupu aʻe gafataulimaina o le tamaoaiga, fausia ni galuega fou ma taʻitaʻia le suiga o pisinisi a taeao.

E leai se tasi oa tatou faiga faavae o le a aoga e aunoa ma le taliaina lautele ma pe afai o faiga faʻatinoina e le o se mea moni pe faʻapitoa.

O fa'atekinolosi fo'i ose lu'itau o lo'o i luma atu pea.

Faatasi ai ma tulafono i luga o maketi numera ma auaunaga ma luga o le atamai faʻapitoa, ua uma ona taʻimua Europa i le faʻatulagaina o tulaga e faʻamoemoe e avea ma lalolagi. O lenei malosiaga masani o le faamaoniga lea o lo tatou tutoatasi.

O le femalagaiga foi o se popolega i papalagi.

Ua masani ona tatou vaaia misa i le va o malo o le atunuu ona o le mauaina o vaa o le tamaoaiga i le Metitirani.

E leai se Sui Usufono e tatau ona tu'u na'o ia na te tauaveina se matafaioi le talafeagai. E tatau ona tutu fa'atasi Malo Sui Usufono uma pe a feagai ma lu'itau o femalagaiga.

E le mafai ona tatou tuʻuina atu lenei mataupu i lima o populist 'au o loʻo fiafia i lo tatou le atoatoa, e aunoa ma le tuʻuina atu o ni fofo moni i se faʻafitauli faigata.

E le gata i lea i totonu o Europa, o loʻo matou galulue i luga o se tulafono faʻavae o le a fetaui ma i latou e manaʻomia le puipuiga. Se fa'avae fa'aletulafono o le a mautu ma i latou e le agavaa mo se sulufa'iga. Mulimuli ane, o se fa'avae fa'aletulafono o le a fa'aleaga i tagata fa'ananā o lo'o maua a latou polofiti mai le matitiva o tagata sili ona vaivai.

Matou te nofo aitalafu i o matou uso a tagata, matou te nofo aitalafu foi ia i latou e lamatia o latou ola i luga o le ala o femalagaaiga. Aua i tua atu o fuainumera o loo i ai pea olaga o tagata, o nisi taimi o tala faanoanoa, ma le faamoemoe mo se olaga sili atu.

A mae'a le sefulu tausaga o taumafaiga, ua i'u lava ina matou sauni e talepe le fa'alavelave.

Tamaitai ma alii,

O le isi luʻitau ou te fia tautala i ai: o le taua o faʻamatalaga, pe sili atu e tatau ona ou fai atu faʻamatalaga.

Le faʻamatalaga, lea na aʻafia ai a tatou malo faʻatemokalasi saoloto ma sosaiete talu mai le amataga o le 2000s ma le atinaʻeina o le initaneti ma fesoʻotaʻiga lautele.

Le fa'amatalaga ua leva e pei o le lalolagi. O meafaigaluega faʻatekonolosi o le atamai faʻapitoa, fesoʻotaʻiga faʻaagafesootai e maua ai se mea e leʻi tupu muamua.

Ma o se tulaga matautia atoatoa.

O lenei tulaga lamatia e sili atu ona sili atu, aua o loʻo faʻateleina e Setete e pei o Rusia ma Iran, o loʻo naʻo faʻataʻitaʻiga o uiga faʻatemokalasi ma e iai se taʻaloga manaia o le feula i luga o le afi o le faʻalauteleina o a tatou vaaiga faʻapolokiki.

E tutusa le sini: ta'ufaatauvaaina malo faatemokalasi. O le auala e tumau: ia lulu le masalosalo.

E sili atu nai lo se isi lava taimi, e tatau ona tatou faia ni faiga talafeagai ma faaauupegaina i tatou lava e tau ai lenei osofaiga.

Ioe, ua faateteleina le matautia o le lalolagi. Ioe, e feagai Europa ma luitau tetele.

Ae e tatau ona tatou taofimau. Taofi e fausia ma puipuia le filemu ma le saolotoga. E leai sa tatou aiā e faagalo ai po o ai i tatou ma mea tatou te mananaʻo ai. Mo i tatou lava, mo a tatou fanau ma Europa.

O aʻu o se vaega o se augatupulaga o se tamaititi ina ua paʻu le Pa o Berlin, ina ua oʻo mai tagata i le Tiananmen Square… O se tupulaga na manatua le paʻu o le Soviet Union ma le fiafia le taofiofia o le faitau miliona o tagata Europa na iu lava ina saoloto e filifili lo latou taunuuga. Sa tatou ola i lenei manumalo.

Ae i le aluga o taimi ua tatou matua mautinoa i le uiga mausali ma le manino o lenei saolotoga. O gaioiga ogaoga o loʻo i faitotoʻa o le malosi ma iina i Europa. Po o le auai foi i ai.

Ma o le mafuaaga lea e tatau ai ona tatou toe mafaufau loloto ma toe fuataʻi Europa. O le tala faasolopito o Europa tuʻufaʻatasia ua faʻaalia mai ia i tatou e ala i faʻalavelave tatou te tauaveina ai le matafaioi, o Europa agai i luma, suia, faʻaleleia ma faʻamalosia.

Ma e ui atonu e foliga mamao, o nisi taimi e popole ai, mo le tele o tatou tagatanuu, e tatau ona tatou foia le mataupu o le faʻalauteleina atoa.

E le o faatalitali mai le lalolagi mo i tatou. Afai tatou te taumafai e sui, o le a fa'aletonu la tatou galuega tu'ufa'atasi ma leiloa lona taua. Matou te faʻafetaui i le mea moni geopolitical fou ua uma ona ou taʻua. Afai tatou te le tali atu i le valaau a o tatou tuaoi, o isi geopolitical palyers o le a faia faapea ma o le a faatumuina le avanoa i o tatou tuaoi.

E tutusa foi o matou popolega a o lei oo i le 2004 faalautele. Ae o le tala faasolopito ua faʻaalia mai ia i matou o le faʻalauteleina o le Iuni a Europa, e faʻavae i luga o faʻamoemoega manino, e puipuia le filemu, saogalemu, mautu ma le manuia o Europa i luga o le tulaga faavaomalo.

E malo uma sui o Malo ma Europa.

O le mea lea na matou tau ai mo Iukureini ma Moldova ina ia tuʻuina atu le tulaga sui tauva a le EU. O le mea lea matou te talitonu ai o feutagaiga ma Western Balkans e tatau ona alualu i luma.

Ona o le faʻamoemoe o le faʻauluuluga e maua ai e nei atunuʻu se vaaiga Europa ma tuʻuina atu ia i latou se faʻamalosi e tuleia suiga faatemokalasi.

Ae ui i lea, o sea vaaiga e le mafai ona ausia e aunoa ma ni suiga faʻavae o la tatou galuega faʻapolokiki. O le Iuni a le tolusefulu, tolusefulutolu po o le tolusefululima o le a le mafai ona faagaoioia i lalo o tulafono tutusa e pei o le luasefulufitu.

O le toe fuataiina o a tatou faatulagaga ma faiga faavae, ma le toe fuataina o le tatou paketi a Europa e taua tele. O le fetuutuuna'i o a tatou faiga faavae e tutusa lelei lava ina ia fetaui ma atunuu o le a avea ma sui tauva ao lei oo i le latou tulaga, ae ia mafai ai foi ona tuufaatasia e le Iuni.

O se tasi lea o lu'itau tele o lo'o i o tatou luma.

E ui lava i mea na ou fai atu ai, ae o lo'u natura lava o le faamoemoe. Ou te talitonu afai tatou te manuia i le faʻatuina o se Iuni faʻalauteleina, fia manaʻo, lotogatasi ma maopoopo; o se Iuni aoga e leai se tasi e tu'ua ma fa'aolaina atugaluga mautu o o tatou uso a tagata a'o umia lona tulaga i le lalolagi, ona avea lea ma a tatou tali sili i le populism ma le faʻalavelave.

Tamaitai ma alii,

I le agai atu i le palota a Iuni a Europa, e sili atu le taua nai lo se isi lava taimi le mafaufau faʻatasi i le matafaioi o loʻo faia e Europa, aemaise lava i le matafaioi tatou te mananaʻo e tuʻuina atu ...

O aʻu o le Peresetene aupito itiiti o le talafaasolopito o le Palemene Europa. Ua na o a'u o le tamaitai lona tolu i lenei tulaga, ina ua uma Simone Veil ma Nicole Fontaine. Ma afai e mafai ona ou tu atu i ou luma iinei, e faafetai i taua na tau ai nei tamaitai mataʻina e toʻalua.

Ou te malamalama i loʻu tiute ia i latou, i tamaitai uma o le a mulimuli mai ia te aʻu, agai i la tatou poloketi Europa.

Ma o le mafuaaga lena, i lenei taimi taua i lo tatou talafaasolopito, ou te manao e valaau atu i tamaitai Farani uma ma alii e tuuto atu i latou lava.

Afai e te manatu e le o saʻo le itu o loʻo agai i ai le matou poloketi faʻatasi pe, i se isi itu, afai e te manaʻo e faʻalolotoina, ona e taʻutino atu lea o oe lava! O lau matafaioi le suia.

Aua e te faatali mo se isi e faia faapea mo oe. Ia alu e palota, saili lou leo, saili se mafuaaga ma tau ai.

Talitonu i Europa. E tatau ona puipuia Europa ma e iai uma tatou sao e fai i lenei mea.

O se upu mulimuli, uo pele e,

Ou te iloa le tele o le fiafia o Farani e sii maia alii iloga o latou taimi ua tuanai. O lea la, e mafai faapefea ona ou faaiuina laʻu tautalaga e aunoa ma le taʻua o lē na tuuina atu lona igoa i lenei fale mataaga matagofie ma e le mamao ese mai iinei.

Na fai mai Cardinal Richelieu i se tasi taimi: “E tatau ona tatou faalogo tele, ma tautala itiiti ina ia lelei…”.

Atonu ua tele naua mea ua ou tautala ai, ae ua ou sauni nei e faalogo.

 Faafetai.

"Fa'aliliuga fa'aaloalo - o le ulua'i fa'aliliuga i Falani e maua iinei".

Faʻamatalaga punaoa

- Faasalalauga -

Sili atu mai le tusitala

- FA'AALIGA FA'AVAE -spot_img
- Faasalalauga -
- Faasalalauga -
- Faasalalauga -spot_img
- Faasalalauga -

Tatau faitau

Tala fou

- Faasalalauga -