O le valiina o se laufanua mataga o sone o taua a le lalolagi, Virginia Gamba, o le Sui Faapitoa a le Failautusi Aoao a Malo Aufaatasi mo Tamaiti ma Feteʻenaʻiga Faʻaauupegaina, na faʻatalanoaina amepasa, ma taʻua ai popolega ogaoga, mai Kasa ua malepelepe i taua e oʻo atu i Haiti faʻaleagaina, lea o loʻo i ai le oge i le lotolotoi o le vevesi ma le faʻateʻaina.
O le teena o le mauaina o fesoasoani e i ai aafiaga tumau i le soifua manuia ma le atinaʻeina o tamaiti, o lana tala lea.
Tulaga soli tulafono faava o malo
“Sei ou matua faamanino atu,” o lana tala lea. “O Feagaiga i Sineva ma le Feagaiga i Aia Tatau a Tamaiti o loʻo iai aiaiga autu e manaʻomia ai le faʻafaigofieina o fesoasoani alofa mo tamaiti o loʻo manaʻomia.
"O le e fa'asa fo'i ona fa'asāina le fa'afitia o le avanoa alofa i tamaiti ma osofa'iga fa'asaga i tagata faigaluega fesoasoani o lo'o fesoasoani i tamaiti i lalo o le tulafono faava o malo mo tagata soifua.”
O le galulue faatasi a le UN ma le au tau e faamuta ma taofia le solia o fanau e taua tele, o lana tala lea.
Ae paga lea, o faʻamaumauga na aoina mo lana lipoti o loʻo lumanaʻi 2024 o loʻo faʻaalia ai "o loʻo matou taulaʻi e molimauina se faʻalavelave faʻafuaseʻi o faʻalavelave faʻafuaseʻi o le teenaina o avanoa fesoasoani i le lalolagi atoa," o lana tala lea, ma faaopoopo atu "o le matua le amanaiaina o tulafono faava o malo fesoasoani alofa o loo faaauau pea ona faateleina."
“A aunoa ma le usitaia e itu auai i feteenaiga e faataga ai le saogalemu, atoatoa ma le le faalavelaveina avanoa mo le faaooina atu i le taimi tatau o fesoasoani alofa, o le ola o tamaiti, soifua manuia ma le atinae o loo lamatia, ma o tatou valaau ua na o siuleo i totonu o lenei Maota,” o lana tala lea i le Fono.
“E le mafai ona tatou taofia le faafitia o avanoa alofa i tamaiti sei vagana ua tatou malamalama i ai ma faamalosia lo tatou gafatia e mataituina ma taofia le tupu mai. E tatau ona tatou fa’aauau le galuega.”
Kasa: Tamaiti o loʻo feagai ma tulaga 'maofa'
Fa’apea fo’i le fa’amatalaga a le Fono, UNICEF Fai mai le Sui Pule Sili Ted Chaiban, a o faʻateleina feteʻenaʻiga i le lalolagi atoa, o loʻo faʻaauau pea soliga ogaoga e faasaga i tamaiti, e aofia ai i Gaza, Sudan ma Myanmar.
“O le faafitia o le avanoa mo tagata soifua o se soliga matuia tele, tele ma lavelave,” o lana tala lea. “O nei gaioiga o loʻo i ai ni faʻalavelave faʻaleagaina o tagata mo tamaiti.”
I le manatuaina o lana asiasiga i Kasa ia Ianuari, na ia fai mai na ia molimauina le "faʻaitiitia faʻateteleina o tulaga o tamaiti" i le lotolotoi o le faʻaumatiaga lautele, o se "faʻalavelave faʻafuaseʻi i le itu i matu o Kasa" ma faʻafitia faifaipea mo poʻo le tuai i le faʻatagaina o avanoa o faʻalapotopotoga fesoasoani.
Fasioti tagata faigaluega fesoasoani 'taumafai e fafaga tagata matelaina'
"O osofaʻiga i tagata faigaluega agaalofa na matua afaina ai foi avanoa agaalofa ma le maualuga o le aufaigaluega a le UN na maliliu i lo tatou talafaasolopito, o tatou UNRWA aemaise lava a latou paaga, ma osofaʻiga fou i lenei vaiaso ma le maliliu o a tatou paaga a le World Central Kitchen, ma fasiotia ai tagata faigaluega fesoasoani o loʻo taumafai e fafaga tagata matelaina, "o le tala lea a Mr. Chaiban.
O le iʻuga o nei faʻalavelave, e le mafai e tamaiti ona maua meaʻai faʻalesoifua maloloina poʻo auaunaga faʻafomaʻi ma e itiiti ifo i le lua i le tolu lita vai i le aso, o lana tala lea.
“Ua manino lava taunuuga,” na ia lapatai mai ai. “Ia Mati, na matou lipotia ai o le tasi i le tolu tamaiti i lalo o le lua tausaga le matutua i le itu i matu o Gaza Strip e mafatia i le le lava o meaai, o se fuainumera ua sili atu i le faaluaina i le lua masina talu ai. "
O le tele o tamaiti i le itu i matu o Gaza Strip ua lipotia mai ua maliliu ona o le le lava o meaai ma le faʻavaivai i vaiaso talu ai ma le afa o le faitau aofaʻi o loʻo feagai ma faʻalavelave faʻaleagaina o meaʻai, na ia faamamafaina.
Sudan: 'O le fa'alavelave sili ona leaga o tamaiti i le lalolagi'
I Sudan, o le lalolagi sili ona leaga le faʻalavelaveina o tamaiti, o le vevesi ma le le amanaiaina o le faʻatagaga e faʻatagaina ai le tuʻuina atu o fesoasoani agaalofa taua e puipuia ai tamaiti mai le aʻafiaga o feteenaiga i Darfur, i Kordofan, i Khartoum ma tua atu ua matua faʻateleina ai o latou mafatiaga, na ia fai mai.
“O lea ua tatou vaai fa'amauina tulaga o fa'atagaga mo le togafitia o tu'inana o le le 'ai (SAM) - o le faʻamaʻi sili ona mataʻutia o le le lelei o meaai, "na faʻamatala mai e le sui pule o le UN, "ae o le le saogalemu o loʻo taofia ai tagata mamaʻi ma tagata faigaluega soifua maloloina mai le oʻo atu i falemaʻi ma isi nofoaga faʻalesoifua maloloina."
O aseta ma le aufaigaluega na osofaia
O loʻo osofaʻia pea aseta ma tagata faigaluega, ma o loʻo tumau pea le faʻalavelaveina o le soifua maloloina e mafua ai le matua le lava o vailaʻau ma sapalai, e aofia ai mea faʻaola, ona o le faʻalavelave tele o le faʻaogaina o le sapalai.
“O lo matou le mafai ona fa'aauau ona maua tamaiti vaivai o lona uiga puipuiga e ala i le i ai e matua le mafai lava ma o aʻafiaga o isi solitulafono ogaoga e ono faʻateleina e aunoa ma se faʻatupuina o lo tatou gafatia e mataʻituina pe tali atu, ”o lana tala lea.
Sa ia valaau atu i le Fono Puipuia e fa'aoga ana fa'aa'afiaga e puipuia ma fa'amutaina ai le fa'afitia o avanoa alofa i tamaiti, puipuia tagata faigaluega fesoasoani ma fa'ataga ofisa fesoasoani e o'o atu ma le saogalemu ia i latou e sili ona mana'omia, i laina pito i luma ma isi tuaoi.
Matamata i le Peresetene o le Fono a le Puipuiga mo Aperila, Vanessa Frazier o Malta, o loʻo tautala i le au tusitala pe a maeʻa le faʻamatalaga i tamaiti ma feteʻenaʻiga faʻaauupegaina.