Musi waChikumi 30, 2022, kuGeneva, United Nations Human Rights Council yakaita hurukuro yeInteractive pamusangano wepamuromo weInternational Commission of Human Rights Experts paEthiopia.
Amai Kaari Betty Murungi, Sachigaro weUnited Commission of Human Rights Experts on Ethiopia pachena kufambira mberi kwebasa kweKomisheni pamusoro pemamiriro ekodzero dzevanhu muEthiopia.
Amai Murungi vakapa basa reKomisheni iyi sekuti « sangano rakazvimirira uye risina rusarura rinosungirwa kuita ongororo kuti rione chokwadi uye mamiriro ezvinhu ane chekuita nekutyorwa nekushungurudzwa kweInternational. Kodzero Dzevanhu Mutemo, Mutemo weInternational Humanitarian Law uye International Refugee Law, wakaitwa nemapato ese ari mumhirizhonga muEthiopia kubva 3 Mbudzi 2020. Komisheni inosungirwawo kupa nhungamiro nerutsigiro rwehunyanzvi pakutonga kwekuchinja kunosanganisira kuzvidavirira, kuyananisa nyika, kuporesa uye kuita mazano kune Hurumende yeEthiopia pamatanho aya ".
Akawedzera kuti “Komisheni inotya kuti kutyorwa uye kushungurudzwa kwemitemo yepasi rose yekodzero dzevanhu, yerubatsiro uye yevapoteri - iyo nyaya yekubvunzurudza kwedu - inoratidzika kunge inoitwa pasina mhosva kunyangwe iye zvino nemapato akasiyana-siyana mukurwisana muEthiopia. Uku kupararira kwemhirizhonga uye dambudziko guru revanhu rakawedzera nekushaikwa kwekuwana mune dzimwe nzvimbo neruzhinji rwevanhu rubatsiro rwekubatsira kusanganisira rubatsiro rwekurapa uye chikafu, kuvharirwa kwevashandi verubatsiro nekusanaya kwemvura, kunowedzera kutambura kwemamiriyoni evanhu muEthiopia uye dunhu. Komisheni iyi inosimbisa basa reHurumende yeEthiopiya kugumisa kutyorwa kwakadaro munharaunda yayo uye, kuunza avo vane mhosva. Mumamiriro ezvinhu aya, basa reKomisheni rakakosha pamhinduro yeKanzuru pamhirizhonga iyi. "
Amai Murungi vakakweverawo pfungwa dzesangano reHuman Rights Council kune dambudziko rekuti chikwata chavo chiite basa iri nekuda kwe“ Komisheni haina kupihwa zviwanikwa zvakakwana kuzadza nhamba yevashandi yainoda uye ichiri kuda zvimwe zvekushandisa. » uye kuti" tichiri kushaya vashandi vanodiwa kuti tiite basa redu. Basa iroro rinosanganisira kuunganidzwa uye kuchengetedzwa kwehumbowo hunotsigira kuedza kuzvidavirira, uye nekuda kweizvi, tinoda zviwanikwa zvakakwana.. "
Amai Murungi vanodaidzirawo kuhurumende yeEthiopia kuti « kupinda muEthiopia".
Akasimbisawo kuti zvakakosha kuti pave nekusarerekera uye kuferefetwa kwakazara " kusangana nekuita nevanotambudzwa uye zvapupu munzvimbo dzine kusawirirana, pamwe neHurumende, nevamwe vane chekuita. Tinoshuvirawo kusangana nemasangano ematunhu ari muEthiopia. "
Mumiriri wechigarire wehurumende yeEthiopiya ane kuvimbiswa kuda kwake kugadzirisa kusawirirana uye kubatana mukuferefeta uku nekubvumira kupinda munharaunda yeEthiopia kune Nyanzvi dzeKomisheni.
Pakupedzisira, Amai Murungi vakataura vakamirira nyanzvi dzeKomisheni: "Tinovimba kuti kubvunzana muAddis Ababa kuchaita kuti vaongorori vedu vasvike kunzvimbo dzekutyorwa kuti vaonekwe, uye kune vakapona, vakakuvadzwa uye zvapupu."
Mukupedzisa, akadana Mutungamiriri weKanzuru kuti ataure kushushikana kwake pamusoro pekuipa kwemamiriro ezvinhu muEthiopia uye akakurudzira Kanzuru sezvinotevera: « Kunyangwe paine mamwe matambudziko anofanirwa kutariswa nekanzuru, Nhengo dzeNyika hadzifanirwe kutarisa kure nemamiriro ezvinhu muEthiopia. Sezvambotaurwa, tiri kuvhunduka zvakanyanya nehutsinye huri kuramba huchiitwa kuvanhu, kusanganisira zviitiko zvakashumwa mudunhu reOromia. Kupararira kupi nokupi kwechisimba chinoitirwa vanhuwo zvavo, kuchikonzerwa nekutaura kweruvengo uye kukurudzira mhirizhonga yemarudzi kana kuti yechikadzi, zviratidzo zvekutanga zveyambiro uye mufano wedzimwe mhosva dzehutsinye. Izvi uye dambudziko revanhu rinoramba riripo rinosanganisira kuvharirwa chikafu nerubatsiro rwekurapa, zvekushandisa uye masevhisi zvinoisa njodzi huru kuvagari veEthiopiya nedunhu. "
Kuratidza kukosha kwekuwedzera basa reUNHRC kuWellega, Benishangul Gumuz neShewa uko kuurayiwa kwevanhu vakawanda kweAmharas kuri kuitika. Mai Murungi vakadarowo :
Nyika dzinoverengeka dzakatora chikamu mugakava. Ruzhinji rwakatsigira, sezvakaita European Union Delegation, chokwadi chekuti:
The EU nhume dzakaitawo a "daidzira kune vese vanobatanidzwa mukukonana kuti vabatane nezvinodiwa neInternational Human Rights Nyanzvi uye vabvumire kuferefetwa kwakadzama, kwakazvimirira uye kwakajeka uye nzira dzekuzvidavirira, dzinoenderana nezviri kuitika munyika. Iyi nzira yepasi rose inobatsira kuvaka chivimbo uye kudzivirira humwe hutsinye. "
Dzimwe nyika dzeEuropean Union dzakaratidza kushushikana nemamiriro akaita zvinhu muEthiopia, zvikuru mumatunhu anoti Tigray, Afar neAmhara.
Pano mushure vanopihwa zvirevo zvedzimwe nyika dzeEU dzakaratidza kushushikana kwavo kukuru nekuipa kwemamiriro ezvinhu mumatunhu aya:
Mumiriri wechigarire weUN weFrance:
UN Permanent Representant weLichtenstein:
UN Permanent Representant weGermany:
UN Permanent Representant weNetherlands:
UN Permanent Representant weLuxembourg:
MaNGO mashoma akakwanisa kutaura pamusoro pemamiriro ezvinhu muEthiopia uye akanyevera Kanzuru, Nyika dzeNhengo uye Nyanzvi dzeKomisheni pamusoro pekutyorwa kwakanyanya kwekodzero dzevanhu uye hutsinye huri kuitwa ikoko.
Vamwe vakagovera mishumo yavo pamusoro pezviri kuitika pasi, vachizivisa zviri kuitika kune mamwe madzinza akadai semaAmhara, anoda kuti hutsinye hwavari kutambura hutariswe pahuri uye hupinzwe muongororo yeKomisheni.
SeChristian Solidarity Worldwide (CSW) iyo yakazivisa kuti « Pa 18 Chikumi vanosvika mazana maviri vanhu, kunyanya Amhara, vakaurayiwa mukati mekupokana pamusoro pemutoro” uye CIVICUS kureva "Kutyisidzirwa zvakanyanya nemishumo yemhosva dzinoitirwa vanhu pakati pekutyorwa kwekodzero dzevanhu kwakasiyana-siyana, kusanganisira kuurayiwa kwevanhu vakawanda, mhirizhonga yepabonde, uye kunangana nemauto kwevanhuwo zvavo. Musi wa18 Chikumi vanhu vanodarika mazana maviri, vazhinji verudzi rweAmhara, vanonzi vakaurayiwa mukurwisa kwakaitika mudunhu reOromia. Vatori venhau vangangosvika gumi nevaviri vakasungwa vakavharirwa incommunicado. Vaviri vanonzi vakapondwa.”
Uye yaive CAP Liberté de Conscience pamwe chete Human Rights Without Frontiers iyo yakazivisa Kanzuru, Nhengo dzeNyika uye Nyanzvi dzeKomisheni panyaya iyi chaiyo yakatambura nevagari veAmharas, nekutumira chirevo chemuromo pamusoro pekusungwa kweEthiopia kweAmharas:
Pakati pavo:
mukomana ane makore mana Ashenafi Abebe Enyew
munyori wenhoroondo ane makore makumi manomwe nematanhatuTadios Tantu
academician Meskerem Abera
vatori venhau. Temesgen Desalegn naMeaza Mohammed
Pakazosvika pakati paChikumi, mukomana mudiki, mudzidzi wechikoro, uye mutori wenhau Meaza akaburitswa mushure mekumbogara muhusungwa.
VaAmhara, rudzi rwechipiri pakukura muEthiopia, vakaramba vachinyunyuta pamusoro pekushaikwa kwekudzivirirwa kwehurumende yemubatanidzwa apo mauto eTigray neOromo akapinda munharaunda yavo ndokurwisa vanhuwo zvavo.
Tinokurudzira kuti International Commission of Human Rights Experts kuEthiopia iongorore kusungwa kwevanhu vakawanda kweAmharas, kutsvaga nzvimbo dzavanovharirwa uye mabatirwo avanoitwa. "
Nhasi 12 000 Amharas vari muhusungwa.
Pakati pavo:
- mutori wenhau Temesgen Desalegn. Dare rakatonga kuti asunungurwe asi hurumende yakaramba kumuburitsa. Achiri mujeri achipomerwa nhema nehurumende yemubatanidzwa.
- VaSintayehu Chekol veBalderas Party vakasungwa muBehar Dar uye vakaburitswa mutirongo nevakuru vedunhu reAmhara muna Chikumi 30, 2022 asi vakapambwa pamusuwo wejeri nemauto emubatanidzwa vakasungwa muAddis Ababa.
- Mumwe mutori wenhau akaita saVaWogderes Tenaw Zewdie vakasungwa pa2nd yaJuly 2022.
- Mumwe mutori wenhau kubva kuAshara Media zvakare achiri muhusungwa.