Mtu wa Kwanza: Kifo cha familia 'kipindi cha mabadiliko' katika maisha ya kibinadamu ya Sudan Kusini

Kwa sasa ametumwa na ofisi ya Umoja wa Mataifa ya masuala ya kibinadamu, OCHA, kaskazini mwa nchi yake, akisaidia wakimbizi wanaokimbia vita nchini Sudan.

Amekuwa akizungumza na Habari za UN mbele ya Siku ya kibinadamu Dunia  ambayo huadhimishwa kila mwaka tarehe 19 Agosti.

“Kuokoa maisha kulikuja kuwa shauku yangu nilipokuwa na umri wa miaka 15. Mmoja wa binamu zangu alikuwa akiishi nasi kwa likizo. Tulikuwa karibu sana hivi kwamba angekuja kwangu moja kwa moja baada ya shule ya bweni, badala ya wazazi wake. Tulifanya kila kitu pamoja. 

Asubuhi moja, ilikuwa wakati wake wa kurudi shuleni na niliongozana naye kwenye kituo chake cha basi. Sikujua kwamba hii ndiyo ingekuwa mara yangu ya mwisho kumwona. Mnamo saa nne asubuhi, habari zilitufikia kuwa basi hilo lilikuwa katika ajali mbaya. Ilianguka kutoka kwenye daraja na kuua abiria 4, kutia ndani binamu yangu. 

Mara moja nilienda kituo cha polisi kuuliza kumhusu – wakati huo sikujua kuwa alikuwa mmoja wa wahasiriwa. Taarifa zilikuwa zikifika kwa familia kwa kuchelewa sana kwani wengi walilazimika kufika kituo cha polisi kwa baiskeli, na ilikuwa ni safari ndefu.

Kwa wazi walihitaji msaada wa uokoaji, nami nikajitolea. Hakukuwa na magari ya kubebea wagonjwa ya kutosha, kwa hivyo tulikuwa tukivua maiti nje ya maji na kuzirundika ufukweni. Sijui jinsi nilivyoweka utulivu wangu, lakini nilifanya.

Hospitalini, familia nyingi sana zilingoja majibu kwa hamu. Mama na baba wengi sana walilia karibu nami, na bado, sikuweza kutoa machozi. 

Ni wakati tu nilipotoka kwenye machafuko haya yote na kurudi nyumbani nilipohisi uzito wa hisia zangu mwenyewe. Huu ndio wakati nilipogundua kwamba nilitaka kuwa mfanyakazi wa kibinadamu na kujitolea maisha yangu kusaidia wengine na kuokoa maisha; dakika ya maumivu ya ajabu ikawa hatua ya mabadiliko katika maisha yangu.

Vurugu za Sudan Kusini

Mnamo mwaka wa 2016, nilikuwa nikifanya kazi nchini Sudan Kusini wakati ghasia zilipozuka kufuatia kuvunjika kwa makubaliano ya amani yaliyokomesha vita vya wenyewe kwa wenyewe. Wahudumu wote wa kibinadamu waliohusika katika jibu hilo waliambiwa waondoke ghafla, hata hivyo, wanajeshi hawakuturuhusu kupita na walikuwa wakifunga barabara. Walikuwa wakiwafyatulia risasi wale waliokuwa wakijaribu kukimbia, kutia ndani sisi. 

Sijui nilipata wapi ujasiri wa kutulia. Nilijitahidi nisiogope, nilisimama kidete na kutaka majibu kutoka kwa viongozi. Nilichoweza kufikiria ni kwamba tulikuwa na wajibu kuelekea jamii, na hatukuweza kuwaangusha.

Mgogoro wa Sudan

Mgogoro wa sasa wa Sudan, jirani yetu wa kaskazini, sasa ni mbaya zaidi kuliko hapo awali. Nilitumwa hadi Renk, mji wa Sudan Kusini, kufuatilia na kuripoti hali ya kibinadamu. 

Watu wanaokimbia Sudan wanakabiliwa na changamoto nyingi wakati wakiwa safarini. Maelfu ya watu waliochoka, waliopungukiwa na maji, na wagonjwa wanaendelea kujiandikisha mahali pa kuingia kila siku. Wengi wao wametendewa ukatili, unyonyaji, unyang’anyi, na uporaji. 

Wanawake na watoto mara nyingi ni wahasiriwa wa unyanyasaji wa kijinsia, na watoto wako katika hatari zaidi kuliko hapo awali kwa kuwa wengi hawako shuleni, wanaogopa, na wana njaa. 

Nikiwa mpakani nilimwona mwanamke mmoja, watoto wake wawili na shemeji yake wakifika wakiwa wamechoka. Mume wa mwanamke huyo alipigwa risasi na kufa mbele yao. Walizika mwili na kukimbia. 

Wakiwa njiani kuelekea usalama, gari walilopanda lilipata ajali. Watu kadhaa walikufa na wengine wengi kujeruhiwa, akiwemo mtoto wake wa kiume mwenye umri wa miaka tisa ambaye mguu wake ulivunjika.

Aliniambia hawangeweza kuruhusu hilo kuwazuia, kwa hiyo waliendelea na safari yao hadi mpakani kwa kutumia mkokoteni wa punda. 

Walipofika mpakani, mtoto wake wa miaka miwili aliaga dunia huku wahudumu wa afya wakitazama bila msaada. Hatimaye alikimbizwa katika kituo cha afya cha karibu zaidi huko Renk na mtoto wake wa miaka tisa, huku shemeji yake akisalia mpakani kumzika mtoto wake mchanga. 

Mimi ni mama mwenyewe; Ninaweza kufikiria tu maumivu aliyopitia. Hakuweza hata kumzika mtoto wake mwenyewe.

Changamoto za miundombinu

Moja ya mambo makuu tunayokabiliana nayo ni ubovu wa miundombinu. Usafirishaji wa wanaorejea umekuwa tatizo kubwa. Njia za kurukia ndege hazijatengenezwa kwa ajili ya kubeba ndege kubwa, ikimaanisha ni ndege ndogo tu ndizo zinazoweza kutua. Mvua nyingi inaponyesha, safari za ndege hukatishwa au kubaki ardhini. 

Ili kupunguza msongamano katika Renk, Serikali na kimataifa Shirika la Uhamiaji (IOM) inasafirisha watu wanaorejea Malakal kwa mashua, ambayo huchukua muda wa siku mbili.

Abiria hufika wanakoenda wakiwa wamechoka, hawana maji, na mara nyingi ni wagonjwa, na wahudumu wa afya wanalemewa na idadi kubwa ya wagonjwa. 

Shauku na heshima

Kwa wenzangu wa kitaifa wanaotamani zaidi, nasema hivi: tusikate tamaa. Tuendelee kuchangamkia fursa na tuhakikishe tunafanya mambo kwa njia ifaayo - kwa ari na heshima - tunapoendelea kutumikia nchi zetu. 

Jambo muhimu zaidi kwangu ni upendo kwa watu wetu, kwa ubinadamu tunaotumikia, na kwa kile tunachofanya.