HRWF (10.07.2023) - Þann 26. júní, Federal Observatory on Cults (CIAOSN/IACSSO), opinberlega þekkt sem "Miðstöð upplýsinga og ráðgjafar um skaðleg menningarsamtök“ og búin til af lögum 2. júní 1998 (breytt með lögum frá 12. apríl 2004), birti fjölda „Ráðleggingar um aðstoð við fórnarlömb trúaráhrifa".
Í þessu skjali bendir Stjörnustöðin á að markmið hennar sé að „berjast gegn ólöglegum venjum sértrúarsöfnuða“.
Ólögleg vinnubrögð sértrúarsöfnuða
Í fyrsta lagi er rétt að leggja áherslu á að hugtakið „dýrkun“ (secte á frönsku) er ekki hluti af alþjóðalögum. Sérhver trúarlegur, andlegur, heimspekilegur, guðfræðilegur eða ótrúaður hópur, eða einhver meðlimur hans, getur lagt fram kvörtun vegna meints brots á trúfrelsi eða trúfrelsi. Margir hafa gert það með góðum árangri í Evrópulöndum, þar á meðal við Mannréttindadómstól Evrópu á grundvelli 9. greinar Evrópusáttmálans:
„Allir eiga rétt á frelsi til hugsana, samvisku og trúar; þessi réttur felur í sér frelsi til að skipta um trú eða trú og frelsi, annaðhvort einn eða í samfélagi við aðra og opinberlega eða einslega, til að sýna trú sína eða trú, í tilbeiðslu, kennslu og helgihaldi.“
Í öðru lagi er lagalega ómögulegt að bera kennsl á sértrúarsöfnuði. Birting á lista yfir 189 hugsanlega grunaða hópa sem tengjast samtökunum Skýrsla belgíska þingsins um sértrúarsöfnuð 1998 var harðlega gagnrýnd á sínum tíma fyrir stimplun hljóðfæravæðingu, sérstaklega en ekki aðeins af fjölmiðlum. Loks var viðurkennt að það hefði ekkert lagalegt gildi og væri ekki hægt að nota það sem réttarskjal fyrir dómstólum.
Í þriðja lagi kvað Mannréttindadómstóll Evrópu nýlega upp dóm í málinu Tonchev og aðrir gegn Búlgaríu frá 13. desember 2022 (nr 56862/15), andvígir evangelískum búlgarska ríkinu vegna dreifingar opinbers yfirvalds á bæklingi sem varar við hættulegum sértrúarsöfnuðum, þar með talið trú þeirra. Dómstóllinn lýsti því sérstaklega yfir:
53 (...) telur dómstóllinn að hugtökin sem notuð eru í dreifibréfinu og upplýsingaskýrslunni frá 9. apríl 2008 – þar sem lýst er ákveðnum trúarstraumum, þ. löggjöf, borgararéttindi og allsherjarreglu“ og þar sem fundir þeirra útsetja þátttakendur sína fyrir „sálrænum röskunum“ (liður 5 hér að ofan) – má svo sannarlega líta á sem niðrandi og fjandsamlega. (…)
Við þessar aðstæður, og jafnvel þótt þær ráðstafanir sem kvartað er yfir hafi ekki beinlínis takmarkað rétt umsækjenda presta eða trúfélaga þeirra til að sýna trú sína með tilbeiðslu og iðkun, telur dómstóllinn, í ljósi framangreindrar dómaframkvæmdar sinnar. (liður 52 hér að framan), að þessar ráðstafanir kunni að hafa haft neikvæð áhrif á beitingu meðlima viðkomandi kirkna á trúfrelsi sínu.
Dómur Mannréttindadómstóls Evrópu í málinu Tonchev og aðrir gegn Búlgaríu frá 13. desember 2022 (nr 56862/15)
Í 52. mgr. dómsins eru talin upp önnur mál eins og „Leela Förderkreis eV og aðrir gegn Þýskalandi"Og"Miðstöð félaga fyrir Krishna-vitund í Rússlandi og Frolov gegn Rússlandi„, þar sem notkun niðrandi hugtaksins „sértrúarsöfnuður“ var hafnað af Evrópudómstólnum og þjónar nú sem dómaframkvæmd. Sjá einnig umsögn um dóm Evrópudómstólsins eftir Massimo Introvigne í Bitter Winter undir titlinum „Mannréttindadómstóll Evrópu: Ríkisstjórnir ættu ekki að kalla trúarbrögð minnihlutahópa „trúarsöfnuð“. "
Opinber verkefni Belgian Cult Observatory er því í eðli sínu og mjög greinilega á skjön við Evrópudómstólinn þegar kemur að því að stimpla svokölluð „skaðleg sértrúarsamtök“, augljóslega niðrandi orðalag.
Það er bannað samkvæmt lögum að nota niðrandi orð sem beinast að samkynhneigðum, Afríkubúum eða öðrum hópum manna. Það ætti ekki að vera öðruvísi með trúar- eða trúarhópa.
Síðast en ekki síst: Af hverjum, hvernig og samkvæmt hvaða viðmiðum um „skaðsemi“ var hægt að bera kennsl á „skaðleg sértrúarsamtök“ á löglegan hátt?
Umboð Stjörnustöðvarinnar er einnig í eðli sínu mótsagnakennt.
Annars vegar er hlutverk hennar að berjast gegn svokölluðum „ólöglegum vinnubrögðum“ sértrúarsöfnuða, sem verða því að vera hæfir sem slíkir með endanlegum dómi en ekki fyrr.
Á hinn bóginn er hlutverk hennar einnig að „berjast gegn skaðlegum sértrúarsamtökum“, sem hægt er að gera án réttarákvörðunar um þá hópa sem á að miða við. Hlutleysi ríkisins er greinilega í húfi hér, sérstaklega þar sem margir „sértrúarsöfnuðir“ eða meðlimir þeirra hafa unnið talsvert af málum í Strassborg gegn Evrópuríkjum á grundvelli 9. greinar Evrópusáttmálans um vernd trú- og trúfrelsis.
Sendinefnd Belgian Cult Observatory sem er viðkvæmt fyrir kvörtun í Strassborg
Þessir þættir eftirlitsstofnunarinnar standast kannski ekki kvörtun til Evrópudómstólsins.
Reyndar ættum við ekki að gleyma óvæntum hliðaráhrifum nýlegrar „venjulegrar“ kvörtun um mismunun á skattlagningu sem lögð var fram í Strassborg af staðbundnum söfnuði Votta Jehóva, meðhöndluð sem sértrúarsöfnuð af Belgian Cult Observatory og belgískum yfirvöldum. Evrópudómstóllinn gagnrýndi þá harðlega algeran lagagrundvöll fyrir viðurkenningu ríkisins á trúar- og heimspekihópum, sem var ekki hluti af kvörtuninni, og hvatti Belgíu til að fara að alþjóðalögum.
5. apríl 2022, í málinu Söfnuður Votta Jehóva í Anderlecht og fleirum gegn Belgíu (umsókn nr. 20165/20) um skattamál sem mismuna vottum Jehóva, Mannréttindadómstóll Evrópu sagðisamhljóða, að það hefði verið:
„brot á 14. grein (bann við mismunun) samhliða 9. grein (hugsunar-, samvisku- og trúfrelsi) mannréttindasáttmála Evrópu.“
Hún taldi einnig samhljóða að Belgíu bæri að greiða kærandafélaginu 5,000 evrur (EUR) vegna kostnaðar og útgjalda.
Dómstóllinn benti einnig á það hvorki forsendur viðurkenningar né málsmeðferð sem leiddi til viðurkenningar á trú af alríkisyfirvaldi var mælt fyrir um í gerningi sem uppfyllti kröfur um aðgengi og fyrirsjáanleika, sem fólust í hugmyndinni um regluna.
Belgía hefur nú sett á laggirnar vinnuhóp til að endurskoða eftir á ríkisviðurkenningu trúar- og heimspekisamtaka. Belgía ætti að sjá betur fyrir sér annað mál varðandi sértrúarstefnu sína og fylgja fordæmi Sviss með sinni Miðstöð upplýsinga um trú (CIC).
