Wolemba Br. Charbel Rizk (Mkulu wa Patriarchate wa Orthodox waku Syria waku Antiokeya ndi Kummawa konse)
Kodi cholinga cha moyo uno, moyo wa monasteri umene tikukhalamo ndi chiyani? Monga amonke ndi masisitere, timachita zinthu zambiri. Nthawi zina zinthu zambiri. Nthawi zambiri timakakamizika kuchita zimenezi. Pamene tinabwera ku Sweden kuchokera ku Syria kudzakhazikitsa moyo wathu wa amonke kuno, tinayenera kuchita zinthu zambiri. Ndipo tikuchitabe zinthu zambiri. Ndipo ndikuganiza kuti tipitilizabe kuchita zinthu zambiri. Anthu amabwera kwa ife. Sitingathe kuwauza kuti achoke. Ndipotu timakhulupirira kuti Khristu amawatumiza kwa ife. Koma chifukwa chiyani? Chifukwa chiyani kwa ife? Iwo amabwera ndi mitima yolemera, mitima yovulazidwa. Iwo amabwera ndi zovuta. Timamvetsera. Iwo amalankhula. Ndiye iwo amakhala ndithu ndi kuyembekezera mayankho. Tsoka ilo kwa ife ena amayembekezera mayankho achindunji omwe angathetse mavuto awo, kuchiritsa mitima yawo yovulala, kutsitsimutsa mitima yawo yolemetsa. Panthawi imodzimodziyo timalakalaka ataona zovuta zathu, mitima yathu yovulazidwa, mitima yathu yolemetsa. Ndipo mwina amatero. Dziko likuvutika. Tonsefe tikuvutika pazifukwa zosiyanasiyana. Ichi ndi chowonadi chomwe sichingakane. Kuzindikira kuzindikira kumeneku ndi kuvomereza, osati kuthawa, ndiko kumapereka tanthauzo ku moyo wathu wa amonke.
Ndife mamembala chabe a anthu ovutika, osati a oipa. Kuvutika ndi kowawa. Kuvutika kungatipangitse kukhala akhungu. Munthu wakhungu amene ali ndi ululu amavulaza ena. Mwaufulu, inde, koma chifuniro chake chili ndi kachilombo. Iye ali ndi udindo, komanso wosautsika. Palibe amene ali woipa, koma aliyense akuvutika. Ili ndilo chikhalidwe chathu. Nanga tingatani? Timapemphera, kapena kunena momveka bwino, timakhala ndi moyo mwapemphero ngati Khristu. Ichi ndi cholinga cha moyo wathu wa amonke, kukhala ndi moyo wopemphera monga Khristu. Pa Mtanda, atazunzika kwambiri, anapemphera kuti: “Atate, muwakhululukire, pakuti sadziwa chimene achita.” ( Lk. 23:34 ) Zoonadi, chifukwa cha zowawa zathu, timataya kuzindikira. Motero sitidziwa zimene timachita. M’kuvutika kwake, Kristu sanataye kuzindikira kwake. Chifukwa chiyani? Chifukwa iye ndi munthu wangwiro. Iye ndiye munthu woona. Ndipo iye ndiye chiyambi cha kukonzanso kwa umunthu. Iye ndiye machiritso athu.
“Makangano ndi mikangano ili pakati panu, imachokera kuti?” akufunsa James m'kalata yake. Ndipo akupitiriza kufotokoza kuti, “Kodi sizichokera m’zilakolako zanu zimene zili m’kati mwanu? Mukufuna chinachake koma mulibe, kotero mupha. Ndipo inu mumachita zaumbombo ndipo simungathe kuzipeza, choncho mumachita mikangano ndi mikangano. ( Yak. 4:1-2 )
Mikangano ndi mikangano, ndi mitundu yonse ya zoipa, zimachokera ku zilakolako zathu, kuchokera mu mitima yathu yovulazidwa. Sitinalengedwa chonchi. Komanso sitinalengedwe kukhala chonchi. Koma tinakhala chonchi. Umu ndi momwe zilili umunthu wathu wakugwa. Umu ndi mmene zilili kwa aliyense wa ife. Tikhozadi kuthera nthawi yathu yonse, ngakhalenso moyo wathu wonse, pofufuza yemwe angatichititse zilonda zathu. Ngati titasankha kukhala ndi nthawi yochita zimenezi, ngati titachita zinthu moona mtima, tidzazindikira osati kuti tavulazidwa ndi ena, komanso kuti tavulaza ena. Penepa, le tufwaninwe kulonga namani pa milangwe ya bantu? Umunthu, ndiye ife. Osati iye, osati iye, osati iwo, koma ife. Ndife olakwa. Kungoti ndife olakwa, aliyense wa ife.
Komabe, pa Mtanda, Khristu sanaimbe mlandu aliyense. Ali mu ululu, iye anakhululukira zonse. M’moyo wake wonse, anatsanulira chisomo pa anthu. M’masautso ake, timachiritsidwadi. Sanaimbe mlandu aliyense. Anachiritsa aliyense. Izi anachita m’masautso ake.
Tasankha kukhala ndi moyo wopemphera, kupemphera kosalekeza, inde, kukhala ndi moyo wolimbikira kupemphera. Kodi izi zikutanthauza chiyani? Kumatanthauza kutsatira Khristu popanda kulolera. “Lolani akufa aike akufa awo okha, koma inu muka, lalikirani Ufumu wa Mulungu.” ( Lk. 9:60 ) Kumatanthauza kukhululukira munthu atapachikidwa. Kumatanthauza kudziimba mlandu tokha, osati wina aliyense, chifukwa cha zilonda zathu. Mwa ife tokha, ena onse alipo. Mwa ife timanyamula zonse. Ndife umunthu. Tikamadziimba mlandu, timaimba mlandu anthu. Ndipo tiyenera kuiimba mlandu kuti tizindikire kuti ikufunika kuchiritsidwa. Mofananamo, pamene tidzichiritsa tokha, timabweretsa machiritso mwa anthu. Munzila yakumuuya, tulakonzya kucinca mikuli yesu. Uku ndiko kulimbana kwathu kodziletsa.
Kuyambira pachiyambi, kuchiritsa mabala kwakhala cholinga cha moyo wa amonke. Ichi ndi chifukwa chabwino, chosayenera kuchitenga mopepuka. Ndizovutadi. Pafupifupi zosatheka. Ndithudi kotero popanda moyo wa chipulumutso wa Khristu. Iye wabwezeretsa umunthu, kuulenganso, ndi kuupatsa malamulo ake oyeretsa, mwa amene ife mu zowawa zathu timapeza machiritso. Mtima umene sungathe kukonda udzachiritsidwa ndi lamulo lake la chikondi. Ndipo kukonda koma osafuna kukonda ndiye kulimbana kwakukulu kwambiri. Kuika ena patsogolo kwinaku mukusafuna kutero nkofanananso ndi vuto lalikulu koposa. M’mawu amodzi, kusunga malamulo ake ndiko kupambana kwakukulu kopambana, ndipo ngati tipambana pa nkhondoyi, sitingochiritsa mabala athu, komanso kubweretsa machiritso kwa anthu.
Anthu amene amabwera kwa ife ndi mitima yovulazidwa amatikumbutsa cholinga cha moyo wathu wa amonke. Timamvetsera ndi mtima wonse. Timanyamula zovuta zawo mobisika m'mitima yathu yovulazidwa. Motero mabala awo ndi athu amakhala ogwirizana mu mtima umodzi, mu mtima umodzi wovulazidwa, mu mtima wovulazidwa wa anthu. Ndipo pochiritsa mabala athu, awonso amachiritsidwa m’njira yachinsinsi. Ichi ndi chikhulupiriro chathu cholimba chomwe chimapereka cholinga chachikulu ku moyo wathu wachete.
Mitima yovutitsidwa ndi zilakolako za iwo eni imayamba kuweruza mosavuta pomvetsera zovuta za ena, makamaka pamene zovuta zawo zikuwoneka ngati zotsatira za zolakwa zawo. Komabe, mabala amachiritsidwa osati ndi oweruza koma ndi madokotala. Choncho, ngati tikufuna kutenga nawo mbali m’kuchiritsa anthu, sitiyenera kuchita monga oweruza koma monga madokotala. Madokotala anzeru akamamvetsera mwatcheru pamene akulongosola zowawa zawo, amalembera mankhwala amene iyeyo anadziŵa kuti ndi ntchito. Monga amonke ndi masisitere, potsatira Khristu, ife mwachiyembekezo timamvetsera mosamalitsa kwa umunthu wovulazidwa, kudzizindikiritsa nawo, kuvutika nawo ndi kuchiza nawo. Tifunika kukhala ogalamuka ndi oona mtima kuti tisaterere ndi kugwa. Ngati titero, tiyenera kudzuka mwamsanga ndi mitima yolapa ndi kutenga ichi monga chikumbutso chakuti ifenso ndife anthu ovulazidwa monga anthu ena onse, amene akulimbana ndi njira yovuta ya kuchira. Tisayese kufotokoza kuterereka ndi kugwa kwathu.
Tsoka ilo, m’mbiri ya Tchalitchi, sipanangokhala kutsetsereka ndi kugwa kochulukira, komanso kuyesa kufotokoza mobisa. Tagawa thupi la Khristu. Ndipo m’malo mowuka ndi mitima yolapa pamene tikuterereka ndi kugwa, tatembenuza dziko lonse mozondoka, kupangitsa kuoneka ngati Akristu ena onse akutsetsereka ndi kugwa, pamene ife tokha ndife amene tikuima mwangwiro ndi mokhazikika molunjika. Kodi pali amene akukhulupiriradi ndi mawu akuti mpingo wina uli wosalakwa kotheratu pamene mipingo ina ili ndi mlandu kotheratu? Tonsefe ndife olakwa mwa njira ina. Komabe okhawo amene amachiritsa mabala awo ndi amene angathe kuona kulakwa kwawo, kuulula ndi kukonza zoipa zimene aliyense wa ife anabweretsa ku Mpingo.
Ecumenism ikufunika kwambiri moyo wathu wa amonke. Komabe, mitima yovulazidwa singathe kugwirizanitsa Mpingo wogawanika. Mukuya kwaciindi, tulakonzya kugwasyigwa kubweza ntaamu yakusaanguna.
Zowonadi, mafunso ndi nkhani zokhudzana ndi maubwenzi achipembedzo ndi zokambirana pakati pa mipingo yathu ndi zambiri. Monga wachipembedzo cha Syriac‑Orthodox, ndikamaganizira zonsezi, ndimadzipeza kuti ndili ndi malingaliro osiyanasiyana ndipo nthaŵi zina ngakhale kukhumudwa ndi kugwiritsidwa mwala. Ndimadzifunsa kuti, ndi mikhalidwe yotani yomwe ikufunika kuti ikwaniritse mgwirizano? Kodi izi zakambidwa ndi kumveka bwino? Kodi mipingo ili ndi mikhalidwe yosiyana? Monga Syriac‑Orthodox, ndikudziwa kuti funso la Chikhristu ndilofunika kwambiri. Tchalitchi cha Syriac‑Orthodox, mofanana ndi matchalitchi ena amene amati akum’maŵa, akukana Msonkhano wa Chalcedon, womwe umaonedwa kuti ndi msonkhano wachinayi wa matchalitchi pakati pa matchalitchi ena, kuphatikizapo tchalitchi cha Roma Katolika, Anglican ndi Lutheran. Kwa zaka mazana ambiri, ndiko kuti, kuyambira m’zaka za m’ma XNUMX mpaka zaka za m’ma XNUMX zapitazi, Akhristu a ku Syriac-Orthodox ankaonedwa kuti ali ndi chiphunzitso cha Christology, kutanthauza kukana umunthu wangwiro wa Khristu. Ndipotu zimenezi sizinachitikepo. Tchalitchi cha Syriac-Orthodox, ngakhale chimakana Msonkhano wa Chalcedon, nthawi zonse chimakhulupirira kuti Khristu, pokhala munthu mmodzi kapena munthu, ali wangwiro mu umunthu wake ndi wangwiro mu umulungu wake. Kukana kwa Tchalitchi cha Syriac‑Orthodox ku Bungwe la Chalcedon kukugwirizana ndi momwe m'mbiri yakale idamvetsetsa chiphunzitso cha Christological cha Council kuti Khristu ali nawo kapena ali m'mikhalidwe iwiri. Mwachidule, Tchalitchi cha Syriac-Orthodox, kunena za mbiri yakale, chimamvetsetsa kalembedwe ka Chalcedonian Christological kutanthauza kuti Khristu ndi anthu awiri kapena anthu. Komabe, chifukwa cha maubwenzi a matchalitchi ndi makambirano a zaka XNUMX zapitazi, zaonekeratu kuti si Tchalitchi cha Syriac-Orthodox kapena Chalcedonian chomwe chili ndi chiphunzitso cha Christology. Ngakhale kuti mipingo yathu ili ndi njira zawozake zolankhulira za chinsinsi cha Kubadwanso Kwinakwake, kumvetsetsa kofanana kwa chikhristu kumazindikiridwa ndikuvomerezedwa.
Tsopano, ngati pali kumvetsetsa komwe kulipo pankhani ya Christology - ndipo nchiyani chomwe chingakhale chofunikira kwambiri kwa Khristu?! - ndiye ndikudzifunsa ndekha, kodi ife tiri kutali bwanji ndi umodzi wa chikhulupiriro? Ndipo kodi timafunikanso umodzi wachikhulupiriro kuti tigawane nawo Ukalisitiya wa Ambuye umene uli chizindikiro chachikulu cha umodzi mwa Khristu? Kapena tikuyembekezera zina kwa wina ndi mzake? Kodi tikuyembekezera chiyani pa mgwirizano? Mwinamwake, chopinga chachikulu cha umodzi ndi mitima yathu yogawanika?
Pamene tinapemphedwa kutengamo mbali pa msonkhano umenewu, ndipo pamene tinaphunzira kuti cholinga cha kusonkhanako ndi kupempherera pamodzi kaamba ka umodzi, tinadzimva kukhala odalitsidwa kwambiri, popeza tinazindikira kuti ichi ndi chisonyezero changwiro cha moyo wathu wa amonke. Monga momwe anthu amafunikira machiritso, momwemonso mpingo umafunikira machiritso. Ndipo monga machiritso athu omwe amabweretsa machiritso mwa anthu, momwemonso machiritso athu omwe amabweretsa machiritso mu Mpingo. Tinaonanso kuti tadalitsidwa kwambiri titapemphedwa kuti tikulandireni m’dera lathu lomwe lakhazikitsidwa kumene kuno ku Sweden. Derali, titero kunena kwake, mwana wazaka zitatu, wobadwa kumene padziko lapansi ndi Mpingo kuti achiritsidwe onse awiri. Kukhala nanu pano, mu chikhalidwe choyambirira ichi, ndi dalitso lalikulu. Mapemphero anu apa alimbitsa malo opatulika awa, malo ano opempherera, malo ano a machiritso.
Kukhala pamodzi kuno, m’masiku ano, kulidi dalitso kwa ife, koma panthaŵi imodzimodziyo, izi zimavumbula bala lomwe tinali nalo limodzi. Kuwona Ukalisitiya wa Ambuye wokonzedwa ndi kukondweretsedwa ndi mwambo uliwonse koma osagawidwa ndi tonsefe kumavumbula bala lomwe tagawana nawo. Kodi timamva bwanji tikamakonzekera ndi kuchita Ukalisitiya wa Ambuye pamodzi ndi abale ndi alongo amene ife, kapena ena a ife, sitingathe kuwaitana? Kodi sitikumva mawu a Paulo akuwunikidwa ndi kuyaka m’chikumbumtima cha mitima yathu yovulazidwa?
Ndilankhula zowona mwa Kristu, sindikunama; chikumbumtima changa chimatsimikizira izo mwa Mzimu Woyera—Ndili ndi chisoni chachikulu ndi zowawa zosatha mu mtima mwanga. Pakuti ndikadafuna kuti ine ndekha ndikhale wotembereredwa ndi kuchotsedwa kwa Khristu chifukwa cha abale anga, thupi langa ndi magazi anga. ( Aroma 9:1-3 )
Ngati titero, tiyeni tipitirize kupemphera. Tiyeni tigwiritsire ntchito moyo wathu wa amonke. Tidziwe kuti tikugawana mtima wovulazidwa. Ndipo tiyeni tiyembekeze kuti pamene tikuchiritsa mabala athu, tidzatha kuthandizanso kubwezeretsa Mpingo wogawanika.
Chidziwitso: Mawu operekedwa kwa otenga nawo mbali pa msonkhano wa 22nd wa Conference of International Interconfessional Religious unachitika chaka chino ku Sweden, September 2023.
