I le lalolagi atoa, o le aofaʻi o faʻamaʻi fou na paʻu i le na o le 3.6 pasene i le va o le 2020 ma le 2021, o le faʻaititia o le faʻaititia o tausaga fou i faʻamaʻi pipisi o le HIV talu mai le 2016, fai mai. UNAIDA.
Na lapatai mai le lala sooupu e faapea o le alualu i luma i le puipuiga ma togafitiga ua faaletonu i le lalolagi atoa, ua lamatia ai le faitau miliona o ola.
“I le 2021, e 1.5 miliona fa'ama'i fou o le HIV ma le 650,000 maliu fa'atatau ile AIDS. Ole fa'aliliuina lea ile 4,000 fou ole HIV i aso uma,” o le tala lea a Mary Mahy, UNAIDS Director ai Data for Impact.
“O le 4,000 lena o tagata e manaʻomia le suʻega, amata togafitiga, aloese mai le faʻamaʻiina o a latou paaga, ma tumau i togafitiga mo o latou olaga atoa. E fa'aliliu fo'i i 1,800 maliu i aso uma ona o le AIDS, po o le tasi le oti i minute uma.”
Faailoga mata'utia
"In Danger", o le igoa o le lipoti lata mai a le Joint UN Programme on HIV and AIDS, e fetaui lelei ma le International AIDS Conference e amata i le Aso Lulu nei i Montreal.
Ua faaalia ai le fou O lo'o fa'atupula'ia fa'ama'i pipisi o le HIV i le mea na pa'u'u ai, i nofoaga e pei o Asia ma le Pasefika, le itulagi pito sili ona to'atele i le lalolagi. I Aferika i Sasae ma Saute, o le saoasaoa o le alualu i luma mai tausaga ua mavae na matua tuai i le 2021.
E ui i togafitiga lelei ole HIV ma mea faigaluega e puipuia ai ma maua ai fa'ama'i, o le fa'ama'i ua fa'aola i le taimi Covid-19, i le tele o fa'alavelave, ma isi fa'alavelave fa'alelalolagi ua fa'alavelave ai alagaoa ma toe fa'afo'i fa'ai'uga fa'atupeina o atina'e, i le fa'aleagaina o polokalame HIV.
“Afai e fa’aauau pea faiga o lo’o iai nei, matou te faʻamoemoe, i le 2025, e 1.2 miliona tagata faatoa aafia i le HIV i lena tausaga.. Toe fa'atoluina sili atu nai lo le 2025 fa'amoemoe e 370.000,” o le tala lea a Ms. Mahy.
Fautuaga e aloese ai mai siama
E tusa ai ma le lipoti a le UNAIDS, o peritomeina tauofo o tane e mafai ona faʻaitiitia ai faʻamaʻi pipisi i alii i le 60 pasene, ua tuai i le lua tausaga talu ai.
Na maitauina foi e le lala sooupu a le UN le tuai o togafitiga i le vaitaimi lava e tasi. O se tasi o mea e sili ona lelei mo le puipuia o le puipuia o le muaʻi faʻaalia (PrEP) aua e aveesea ai le tulaga lamatia o le maua i le siama pe a uma ona aafia.
Ole numera o tagata e ulufale atu i le PrEP na faaluaina i le va o le 2020 ma le 2021, mai le tusa ma le 820,000 i le 1.6 miliona, aemaise i Aferika i Saute, e tusa ai ma le lipoti. Ae o loo tumau pea mamao mai le faʻamoemoe na faʻatulagaina e UNAIDS o le 10 miliona tagata mauaina PrEP e oʻo atu i le 2025, faʻatasi ai ma le tau e tuleia i fafo atu o le tele o tagata, i le lalolagi atoa.
Taaloga le talafeagai
O tulaga le tutusa i totonu ma le va o atunuu ua taofia ai foi le alualu i luma i le tali atu i le HIV, ma o le faamaʻi lava ia ua atili faʻalauteleina ai faʻafitauli.
Faatasi ai ma se faʻamaʻi fou e tupu i le lua minute i le 2021 i totonu tama'ita'i talavou ma teine talavou, o se fa'alapotopotoga fa'apitoa e tumau pea ona fa'aalia.
Ole a'afiaga ole HIV ile itupa, ae maise i Aferika, ua sili atu ona manino nai lo se isi lava taimi i le taimi ole COVID, ma le faitau miliona o teine ua le toe a'oga, fa'atupula'ia ma'itaga talavou ma sauaga fa'atatau i itupa, fa'alavelave i togafitiga taua ole HIV ma auaunaga tau puipuiga.
I Aferika i lalo o Sahara, o teine talavou ma tamaitai talavou e faatoluina le mauaina o le HIV nai lo tama ma alii talavou.
A'oga tulagalua i le sasaina o le HIV
O su'esu'ega ua fa'aalia ai a o atu teine ma fa'ai'u a'oga, e matua fa'aitiitia lo latou lamatiaga i le maua o le HIV. "E faitau miliona teine ua le maua le avanoa e o ai i le aʻoga ona o le faʻafitauli o le COVID, e faitau miliona i latou e ono le toe foʻi mai ma e iai se aʻafiaga faʻaleagaina, faʻapea foʻi ma le faʻalavelave tau tamaoaiga na mafua ai" ona o le faʻamaʻi, o le faʻamatalaga lea a Ben. Philips, Faatonu o Fesootaiga i UNAIDS.
O fa'ailoga fa'ailoga lanu ua atili fa'ateteleina ai a'afiaga ole HIV. O le fa'aitiitia o su'esu'ega fou o le HIV ua sili atu i tagata papa'e nai lo tagata uli ma tagatanu'u i atunu'u e pei o Peretania, Iunaite Setete, Kanata ma Ausetalia.
“E faapena foi, i le 2021 O tagata autu e pei o tagata faigaluega i feusuaiga ma a latou tagata faʻatau, gay, tagata e tui vailaʻau, ma tagata transgender, e tusa ma le 70 pasene o faʻamaʻi pipisi o le HIV.,” o le tala lea a Ms. Mahy.
Toefuataiga faaletulafono i le ala lemu
E iloa e le lala sooupu a le UN e ono atunuu ua aveese tulafono e faasolitulafono ai sootaga o itupa tutusa.
E le itiiti ifo ma le iva ua fa'alauiloa auala fa'aletulafono mo le suia o fa'ailoga ma igoa o ali'i, e aunoa ma le mana'omia o le faia o se ta'otoga o le toe tofiaina o ali'i.
Ae ui i lea, o le alualu i luma i le aveesea o tulafono faʻasalaga e faʻateleina ai le lamatiaga o le HIV ma le oti mo tagata faʻatauvaʻa. e le lava, e aofia ai tagata LGBTI, tagata tui fualaau faasaina, ma tagata faigaluega i feusuaiga.
“Ua matou vaaia atunuu ua suia a latou tulafono e faataga ai faasalaga mamafa i mataupu e aafia ai le HIV,” o le tala lea a Liana Moro, Ofisa Faapitoa Polokalama Mataituina ma Lipoti i UNAIDS.
$8 piliona fesili
Fesoasoani tau atina'e i fafo mo HIV mai atunu'u foa'i, se'i vagana ai le US pa'ū i le 57 pasene i le sefulu tausaga talu ai e tusa ai ma le lipoti, a o saofaga mai ia malo mo isi vaega uma na siitia i le 28 pasene i le vaitaimi lava e tasi.
Fai mai Ms. Moro, e manaʻomia e le UNAIDS le $29.3 piliona i le 2025. “I le 2021, e $21.4 piliona o loʻo avanoa mo polokalame HIV i atunuu maualalo ma ogatotonu. E $8 piliona le laititi mai le matou 2025.
peti saogalemu
"O loʻo mafai lava e taʻitaʻi ona toe maua le tali i le ala e faʻaumatia ai le AIDS i le 2030," o le tala lea a le Pule Sili o UNAIDS Winnie Byanyima i se faʻamatalaga. “O le fa'amutaina o le AIDS o le a sili atu le taugofie nai lo le fa'amutaina o le AIDS. O le mea taua, o gaioiga e manaʻomia e faʻaumatia ai le AIDS o le a sili atu ona saunia le lalolagi e puipuia o ia lava mai faʻamataʻu o faʻamaʻi i le lumanaʻi.
Ua fuafuaina e UNAIDS e 38.4 miliona tagata na ola i le HIV i le 2021. A atoa 70 pasene o i latou na maua togafitiga ma 68 pasene na manuia le taofia o le siama..
Ua tuufaatasia e le UNAIDS taumafaiga a faalapotopotoga a Malo Aufaatasi e 11—UNHCR, UNICEF, WFP, UNDP, UNFPA, UNODC, UN Tamaʻitaʻi, ILO, UNESCO, WHO ma le Faletupe a le Lalolagi - ma galulue vavalalata ma paaga o le lalolagi ma le atunuu i le faamutaina o le faamai o le AIDS i le 2030 o se vaega o le Atinaʻe Atinaʻe Atinaʻe.
Ole faʻamaʻi ole AIDS na faʻaumatia ai minute uma ile 2021…
- E 650,000 tagata na maliliu, ma avea ai ma pogai autū o le oti i le tele o atunuu;
- O le 2021 na vaaia ai le silia ma le 1.5 miliona faʻamaʻi fou, faʻailogaina le paʻu maualalo faʻaletausaga i faʻamaʻi pipisi fou o le HIV talu mai le 2016;
- O faʻamaʻi fou i fafine ma teine na tutupu i le taʻi lua minute i le 2021;
- I totonu o Sahara Aferika, o teine ma tamaitai talavou e faatoluina le mauaina o le HIV e pei o tama talavou ma alii talavou;
- O fesoasoani tau atina'e e togafitia ai le HIV mai tagata foa'i e lua e ese mai i le Iunaite Setete ua pa'u i le 57 pasene i le sefulu tausaga talu ai;
- O le totogiina o aitalafu mo atunuu matitiva o le lalolagi ua oo atu i le 171 pasene o tupe faaalu uma mo le soifua maloloina, aoaoga ma le puipuiga lautele ua tuufaatasia i le 2021 – latina ai atunuu e tali atu i le AIDS.