Jimcihii Janaayo 26-keedii, maxkamadda ugu sarreysa ee Qaramada Midoobay ayaa ku boorisay Israa’iil inay qaado dhammaan tillaabooyinka looga hortagayo fal kasta oo xasuuq ah, ee Marinka Gaza. Go’aanka la sugayay ayaa waxaa soo saartay Maxkamadda Caalamiga ah ee Caddaaladda (ICJ) ee fadhigeedu yahay magaalada Hague ee dalka Holland.
Sidoo kale maxkamada ayaa ugu baaqday Israel inay ogolaato inay galaan Gaza. Waxay ku nuuxnuuxsatay in Israa’iil ay si degdeg ah oo wax ku ool ah u fududayso bixinta adeegyada iyo gargaarka bini’aadantinimo ee degdegga ah ee ay u baahan yihiin Falastiiniyiinta si wax looga qabto xaaladooda nololeed.
Ra’iisal wasaaraha Israa’iil ayaa ku nuuxnuuxsaday in maxkamadda ICJ aysan ka qaadayn xaqa ay Israa’iil u leedahay in ay is difaacdo, balse waxa uu aad uga carooday in maxkamaddu ay caddeyso in ay awood u leedahay in ay go’aan ka gaarto waxa uu yahay. Isaga oo hadalkiisa sii wata ayaa sheegay in Israa’iil ay dagaal xaq ah kula jirto xamaasiyiinta gumaadka, afduubka, kufsiga iyo jirdilka u geystay muwaadiniinta Israa’iil, waxaana uu sheegay in ay sii wadi doonto ilaa inta ay Xamaas ka dhigayaan mid khatar ku ah amniga iyo jiritaanka Israa’iil.
Isaga oo ka jawaabaya arrimahan Ra'iisul Wasaaraha Israa'iil Benyamin Netanyahu ayaa si degdeg ah u cambaareeyay Koonfur Afrika eedeymaha "xasuuq" ee Gaza oo uu ku tilmaamay mid laga xumaado. Waxa uu carabka ku adkeeyay in ICJ aysan ka qaadin xaqa ay Israa’iil u leedahay in ay is difaacdo, balse uu aad uga carooday in maxkamaddu ay caddeyso in ay awood u leedahay in ay go’aan ka gaarto mudnaanta kiiska. Isaga oo hadalkiisa sii wata ayaa sheegay in Israa’iil ay dagaal xaq ah kula jirto xamaasiyiinta gumaadka, afduubka, kufsiga iyo jirdilka u geystay muwaadiniinta Israa’iil, waxaana uu sheegay in ay sii wadi doonto ilaa inta ay Xamaas ka dhigayaan mid khatar ku ah amniga iyo jiritaanka Israa’iil.
Falcelinta dalal dhowr ah
Koonfur Afrika waxay bogaadisay "guul muhiim ah oo u soo hoyatay xukunka caalami ah sharciga iyo tallaabo muhiim ah oo caddaalad u raadin shacabka Falastiin”. Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Koonfur Afrika waxay tixgelisay in Maxkamaddu "ay go'aamisay in ficillada Israa'iil ee Gaza ay yihiin kuwo si cad u xasuuqaya waxayna muujisay tallaabooyin ku-meel-gaar ah oo ku saleysan taas", iyada oo uga mahadcelisay "go'aankeeda degdegga ah".
Wasiirka arrimaha dibadda ee maamulka Falastiin Riyad al-Maliki ayaa fariin muuqaal ah oo uu soo diray kaga hadlay. Amarka jimcaha waa "digniin muhiim ah oo ah in gobolna uusan ka sarreyn sharciga", ayuu yidhi. "Dawladaha hadda waxaa saaran waajib sharci oo cad oo ah inay soo afjaraan dagaalka xasuuqa ah ee Israa'iil ay kula jirto dadka reer Falastiin ee Gaza."
Xamaas, oo awoodda Gaza ku haysay tan iyo 2007, waxay ammaantay "horumar muhiim ah" taas oo, aragtideeda, "go'doominta Israa'iil" marxaladda caalamiga ah.
Wasiirka Amniga Qaranka, oo ah nin xagjir ah oo garabka midig ah, ayaa u arka tillaabooyinka taxaddarka leh ee ay ka codsatay Israa'iil Maxkamadda Caalamiga ah ee Caddaaladdu inay yihiin kuwo ka soo horjeeda Yuhuudda, wuxuuna ugu baaqayaa Israa'iil inaysan u hoggaansamin go'aankan.
Maraykanka ayaa sidoo kale ka jawaabay afhayeen u hadlay wasaaradda arrimaha dibadda: "Waxaan sii wadeynaa in aan aaminsanahay in eedeymaha xasuuqa ay yihiin kuwo aan sal lahayn, ogowna in Maxkamaddu aysan helin xasuuq ama aysan ku baaqin xabbad-joojin".
Midowga Yurub ayaa ku baaqay "si buuxda oo degdeg ah" fulinta go'aankan, oo ay soo dhaweeyeen dalal dhowr ah oo ay ku jiraan Turkiga, Iran iyo Spain.
Waxaad awoodi kartaa halkan ka akhri amarka ICJ oo dhamaystiran oo daawo muuqaalka xukunka oo dhameystiran halkan.
