Ngale ntsasa, ngoLwesibini umhla we-16 kuMeyi, iNgqina likaYehova uShamil Khakimov, oneminyaka engama-72 ubudala, likhululwe kwintolongo yaseTajikistan emva kokuthothoza isigwebo sakhe seminyaka emine. Wayevalelwe ngezityholo zobuxoki “zokukhuthaza intiyo yonqulo.” Enyanisweni, ukwabelana nabanye ngokholo lwakhe.
Ukukhululwa kwakhe kuza emva kotyelelo olusemthethweni eTajikistan nguMthetheli oKhethekileyo we-UN kwiNkululeko yeNkolo okanye iNkolo, uNazila Ghanea, kwinyanga ephelileyo.
Intshutshiso nokugwetywa kukaShamil Khakimov entolongweni
UShamil Khakimov ngumhlolo kunye nodla umhlala-phantsi. Wazalelwa kwidolophana yaseKoktush, kwisithili saseRudaki, eTajikistan. Ngowe-1976, watshata waza wafudukela kwikomkhulu laseDushanbe, apho wasebenza khona iminyaka engama-38. OJSC Tajiktelecom njengenjineli yeentambo zentambo. Khakimov wayenabantwana ababini, unyana kunye nentombi. Ngowe-1989, xa unyana wakhe wayeneminyaka eli-12 ubudala yaye intombi yakhe isi-7, umfazi wakhe wabulawa ngumhlaza. Wabanyamekela abantwana bakhe yaye akazange aphinde atshate. Waba liNgqina likaYehova ngo-1994.
Ngomhla wesi-4 kuJuni 2009, amaNgqina kaYehova alishumi elinesithandathu aba nendibano yoxolo kwigumbi elithile eKhujand ukuze afunde aze axubushe iBhayibhile. Amagosa alishumi elinanye, kuquka amagosa eKomiti kaRhulumente yoKhuseleko lweSizwe, angena ngenkani kwelo gumbi, aligqogqa yaye nabo babenenxaxheba kuloo ndibano, bathabatha iiBhayibhile zabo nezinye iimpapasho zonqulo. AmaNgqina kaYehova aliqela emva koko asiwa kwikomkhulu leKomiti Yelizwe Yokhuseleko Lwelizwe, apho ancinwa iiyure ezintandathu. Ngomhla ongachazwanga, kwaqaliswa ityala lolwaphulo-mthetho kubo.
Ityala lachithwa ngo-Okthobha ka-2009 emva kweNtlanganiso yonyaka ye-OSCE Human Dimension Implementation eWarsaw apho ukuvalelwa kwakhe kwenziwa esidlangalaleni. Noko ke, umtshutshisi walivula kwakhona ityala lolwaphulo-mthetho kamva kwezinye izityholo.
NgoSeptemba 2019, iNkundla yesiXeko saseKhujand yagweba uKhakimov iminyaka esixhenxe enesiqingatha entolongweni. Kwakhona inkundla yamvala iminyaka emithathu umsebenzi wakhe wonqulo emva kokuba egqibe isigwebo sakhe. Uphulukene nesibheno nge-9 kaOkthobha ka-2019.
NgoMatshi 2021, isigwebo sikaKhakimov seminyaka eyi-7.5 sathotywa ngeminyaka emibini, iinyanga ezintathu neentsuku ezilishumi. Waxelelwa ngeleta ukuba isigwebo sakhe sancitshiswa ngenxa yomthetho woxolo waseTajikistan.
NgoSeptemba 2021, isigwebo sakhe sancitshiswa ngomnye unyaka.
NgoSeptemba 2021, ngelixa wayesentolongweni, unyana wakhe wabulawa sisifo sentliziyo. Akazange avunyelwe ukuba aye kumngcwabo wakhe.
Ngo-Okthobha ka-2021, kwaxelwa ukuba impilo kaKhakimov ibe mandundu kakhulu.
Imeko yempilo
Ukususela ngo-2007, uye wabandezeleka ngenxa yeengxaki ezinzima zokujikeleza kwegazi kumalungu akhe angaphantsi, nto leyo efuna utyando. Imeko yakhe yaba mandundu ngo-2017, efuna utyando olongezelelweyo, olwenziwa ngaloo nyaka. Ngenxa yokungahambi kakuhle kwemithambo yegazi, amanxeba akhe otyando awazange aphole. Wayenesilonda somlenze ovulekileyo xa wayebanjwa nge-26 kaFebruwari 2019, kwaye emva koko wavalelwa eluvalelweni lwaphambi kokuxoxwa kwetyala. Nangona imeko yakhe yezempilo, umyalelo wokuvalelwa wandiswa ngamaxesha e-3, uthatha iinyanga ze-6 kunye neentsuku ze-13 zizonke.
Eluvalelweni, uKhakimov waphinda waphathwa sisifo sentliziyo, i-atherosclerosis yemilenze, imithambo ye-varicose kunye ne-gangrene kwizigaba zokuqala kunyawo lwakhe lwasekhohlo. Kwakhona waphulukana nokubona kwiliso lakhe lasekunene, kwaye wayengaboni kakuhle ngeliso lasekhohlo ngenxa yeglaucoma eqhubekayo. Ngomhla wama-31 ku-Okthobha ka-2022, wafumana isatifikethi esingqina ukuba ngoku waqatshelwa njengeqela lesibini elikhubazekileyo.
Isikhalo samazwe ngamazwe
Uluntu lwamazwe ngamazwe lwalusebenza kakhulu kwimeko kaKhakimov:
I-USCIRF (iKomishoni yaseUnited States yeNkululeko yoNkolo yaMazwe ngaMazwe) yapapasha amaphephandaba amaninzi (umz., ikhonkco) kwaye wamamkela njengexhoba le-ForRB (ikhonkco, bona kwakhona Twitter (ikhonkco)
IRFBA (I-International Religious Freedom or Belief Alliance) uSihlalo (uFiona Bruce) ubhalele uMongameli uRahmon waseTajikistan (bona i-Twitter ikhonkco)
Umbhali okhethekileyo we-UN kwiNkululeko yoNqulo okanye yeNkolo, uNazila Ghanea naye wambongoza (bona ikhonkco) kunye nomanduleli wakhe u-Ahmed Shaheed ngokunjalo (bona ikhonkco)
Unozakuzaku waseMelika kuMkhulu uRashad Hussain, yabona ikhonkco
USenator wase-US uMarco Rubio, ukubona ikhonkco
IKomiti yeZizwe eziManyeneyo yamaLungelo oLuntu (CCPR): Ngomhla we-19 kuMatshi 2021, yacela ukuba iTajikistan “iqinisekise, ngaphandle kokulibazisa, ukuba [uMnu. UKhakimov] ufumana unyango olufanelekileyo lwezamayeza kwiziko lezamayeza elikhethekileyo ngokuvisisana neemfuneko zenyameko yakhe, kwanokuba uye wafumana enye indlela endaweni yokuvalelwa [uMnu. Khakimov], ngoxa ityala lakhe lisachotshelwe [kwiCCPR].” Esi sicelo saphindwa nge-18 kaJuni kunye ne-13 Septemba 2021, ngaphandle kwesiphumo
Ngomhla wesi-8 kuNovemba 2022, uKhakimov wafaka isicelo esisemthethweni isikhalazo ukuze akhululwe kuMongameli waseTajikistan. Kwaesi sicelo sinye safakwa kwiOfisi yoMtshutshisi Jikelele, kwiSebe Lezobulungisa, kwiSebe Lemicimbi Yangaphandle nakwiOmbudsman.
Ngomhla we-10 kuNovemba, iSupervisory yafaka isibheno kwi kwinkundla ephezulu, ecela ukuba ityala lakhe livulwe kwakhona kwaye lirhoxiswe, ngokusekelwe kwisigwebo sika-2022 IKomiti yeZizwe eziManyeneyo yamaLungelo oLuntu (CCPR) eyathi ukuvalwa kweTajikistan kwamaNgqina kaYehova kwakungekho mthethweni yaye akukho siseko.
Ngomhla we-11 kuNovemba, a isikhalazo/isibheno sabucala yafakwa ngokuchasene nesigqibo senkundla yamatyala esalayo ukukhulula uShamil ngenxa yempilo yakhe enkenenkene.
Ukubhaliswa nokuvalwa umlomo kwamaNgqina kaYehova
AmaNgqina kaYehova ebekho eTajikistan ngaphezu kweminyaka engama-50. Ngowe-1994, intlangano yawo (i-RAJW) yamkelwa ukubhaliswa yiKomiti kaRhulumente yeMicimbi yezoNqulo ngokoMthetho “Omalunga Nonqulo Nemibutho Yonqulo” wowe-8 kaDisemba 1990 (“uMthetho WezoNqulo Wowe-1990”). Ngomhla we-15 kuJanuwari ka-1997, i-RAJW yaphinda yabhaliswa ngewonga lesizwe phantsi kwezilungiso kuMthetho weNkolo ka-1990. Ngomhla we-11 kuSeptemba 2002, iKomiti kaRhulumente yeMicimbi yoNqulo yawunqumamisa umsebenzi weRAJW kangangeenyanga ezintathu ngenxa yokusasaza ubuxoki kwindlu ngendlu nakwiindawo zikawonke-wonke.
Ngomhla we-11 ku-Okthobha ka-2007, iSebe lezeNkcubeko layivala i-RAJW, yatshitshisa i-charter yayo kwaye yafumanisa ukuba ukubhaliswa kwe-RAJW ye-15 kaJanuwari 1997 kwakungekho mthethweni. Igqibe kwelokuba iRAJW yaphula ngokuphindaphindiweyo umthetho wesizwe, kuquka noMgaqo-siseko we Tajikistan noMthetho woNqulo wowe-1990, ngokusasaza iimpapasho zonqulo kwiindawo zikawonke-wonke nakwindlu ngendlu.