8.8 C
Brussels
NgoMvulo, Aprili 29, 2024
AsiaI-IRAQ, uKhadinali Sako ubalekela eBaghdad ukuya eKurdistan

I-IRAQ, uKhadinali Sako ubalekela eBaghdad ukuya eKurdistan

Inyathelo elongezelelekileyo elithatyathiweyo ekwandeni kokujongelwa phantsi kunye nokuqhekeka koluntu lobuKristu. Iza kwenza ntoni i-EU?

INKCAZELO: Ulwazi kunye nezimvo eziveliswe kumanqaku zezo zichazwe kwaye luxanduva lwabo. Ukupapashwa kwi The European Times ayithethi ngokuzenzekelayo ukuvuma imbono, kodwa lilungelo lokuyivakalisa.

INKCAZELO YEENKCUKACHA: Onke amanqaku kule ndawo apapashwa ngesiNgesi. Iinguqulelo eziguqulelweyo zenziwa ngenkqubo ezenzekelayo eyaziwa njengeenguqulelo ze-neural. Ukuba uyathandabuza, soloko ubhekisa kwinqaku lokuqala. Enkosi ngokuqonda.

UWilly Fautre
UWilly Fautrehttps://www.hrwf.eu
UWilly Fautré, owayesakuba ngumthunywa kwiKhabhinethi yoMphathiswa weMfundo waseBelgium kunye nePalamente yaseBelgium. Ungumlawuli we Human Rights Without Frontiers (HRWF), i-NGO esekelwe eBrussels awayisungula ngoDisemba 1988. Umbutho wakhe ukhusela amalungelo oluntu ngokubanzi ngokugxila ngokukodwa kwiincinci zonqulo, inkululeko yokuthetha, amalungelo abasetyhini kunye nabantu be-LGBT. IHRWF izimele kuyo nayiphi na imibutho yezopolitiko nakuyo nayiphi na inkolo. UFautré uye wenza imisebenzi yokukhangela inyani kumalungelo oluntu kumazwe angaphezu kwama-25, kubandakanywa nemimandla eyingozi njengase-Iraq, eSandinist Nicaragua okanye kwimimandla yase-Maoist yaseNepal. Ungumhlohli kwiidyunivesithi kwicandelo lamalungelo oluntu. Upapashe amanqaku amaninzi kwiijenali zaseyunivesithi malunga nobudlelwane phakathi korhulumente kunye neenkolo. Ulilungu le-Press Club eBrussels. Ungummeli wamalungelo oluntu kwi-UN, iPalamente yaseYurophu kunye ne-OSCE.

Inyathelo elongezelelekileyo elithatyathiweyo ekwandeni kokujongelwa phantsi kunye nokuqhekeka koluntu lobuKristu. Iza kwenza ntoni i-EU?

NgoLwesihlanu wama-21 kaJulayi, uPatriarch Sako weCawa yamaKatolika yamaKhaledi wafika e-Erbil emva kokurhoxiswa kwamva nje komyalelo obalulekileyo oqinisekisa ubume bakhe obusemthethweni kunye nokungakhuseleki kwakhe njengenkokeli yenkolo. Ekhangela indawo ekhuselekileyo, wamkelwa ngokufudumeleyo ngabasemagunyeni abangamaKurd.

Ngomhla we-3 kaJulayi, uMongameli wase-Iraq u-Abdul Latif Rashid warhoxisa umyalelo okhethekileyo womongameli owakhutshwa kwi-2013 ngumongameli wangaphambili u-Jalal Talabani owanika uCardinal Sako amandla okulawula imicimbi yamaKaledi kwaye wamvuma ngokusemthethweni njengentloko yeCawa yamaKatolika yamaKaledi.

Kwingxelo esemthethweni, umongameli wase-Iraq usikhusele isigqibo sokurhoxisa ummiselo kamongameli, esithi awunasiseko kumgaqo-siseko kuba imithetho kamongameli ikhutshelwa kuphela abo basebenza kumaziko karhulumente, kubaphathiswa okanye kwiikomiti zikarhulumente. 

“Ngokuqinisekileyo, iziko lonqulo aligqalwa njengelikarhulumente, umfundisi ophetheyo akagqalwa njengomqeshwa karhulumente, ukuze akhuphe ummiselo wokubekwa kwakhe,” ifunde njalo ingxelo kamongameli. 

Ngokutsho kwemithombo yeendaba yaseKurdish uRudaw, isigqibo sikamongameli wase-Iraq size emva kokuba edibene noRayan al-Kaldani, intloko ye-Babylon Movement, iqela lezopolitiko elinomkhosi obizwa ngokuba yi-"Babylon Brigades", abathi bangamaKristu kodwa basebenzisana ne-Iranian Popular Mobilization Forces (PMF) kunye ne-Islamic Revolutionary Guard Corps (IR). Injongo ka-Al-Kaldani kukubekela ecaleni iPatriarchate yamaKhaledi kwaye ithathe indima yokumela amaKristu kweli lizwe.

Isigqibo sikamongameli wase-Iraq songeza kwezinye izinto ezimbi ezikhokelela ngokucacileyo ekunyamalaleni okucwangcisiweyo koluntu lwamaKristu kwimimandla yalo yembali e-Iraq.

Eyona nto ixhalabisayo

  • ukuthathwa komhlaba ngokungekho mthethweni kwiThafa leNineve lamaKristu ngaphambili;
  • imithetho emitsha yonyulo echaphazela ukwabiwa kwezihlalo ezibekelwe abagqatswa abangamaKristu;
  • ukuqokelelwa kwedatha ngurhulumente wase-Iraq ukwenza "isiseko sedatha" kuluntu lwamaKristu;
  • iphulo leendaba kunye nentlalontle yokutshabalalisa igama likaKhadinali Sako;
  • ukuphunyezwa komthetho othintela ukuthengiswa nokuthengiswa kotywala, kubandakanywa newayini eyimfuneko kwimisebenzi yonqulo yamaKristu.

UKhadinali Sako kunye neNtshukumo yaseBhabhiloni

UKhadinali Sako, owaququzelela utyelelo oluyimbali lukaPope Francis e-Iraq ngo-2021, wonyulwa njengeKhadinali yeCawe yamaKhatholika yamaKhatholika ngupopu eVatican ngo-2018.

ISako kunye neBabylon Movement ekhokelwa nguKildani, otyholwa ngokuba ngoyena nobangela wokurhoxiswa komyalelo kamongameli, kudala bebandakanyeka kwimfazwe yamagama.

Kwelinye icala, usolusapho uye wayigxeka rhoqo inkokeli yomkhosi ngokubanga ukuba imele iimfuno zamaKrestu nangona iqela lakhe liphumelele izihlalo ezine kwezihlanu ezibekelwe amaKrestu kunyulo lwepalamente yaseIraq ngo-2021. Abaviwa bakhe babexhaswa ngokubanzi kwaye ngokuphandle yimikhosi yezopolitiko yamaShiite edibene ne-Iran kolu manyano lungekho ngokwemvelo.

Kwelinye icala, uKildani uye watyhola uSako ngokubandakanyeka kwezobupolitika nokonakalisa igama leCawa yamaKhaledi.

U-Kildani ukhuphe ingxelo etyhola uSako ngokufudukela kwiNgingqi yaseKurdistan "ukubaleka ukujongana nenkundla yase-Iraqi kumatyala aziswe ngakuye." 

U-Kildani ukwala ukuba uSako abhale intshukumo yakhe njengeqela lamajoni. “Singumbutho wezopolitiko hayi amaqela. Singumbutho wezopolitiko othatha inxaxheba kwinkqubo yezopolitiko kwaye siyinxalenye ye-Running the State Coalition,” sifunde ingxelo. 

UKhadinali Sako ebaleka eBaghdad

Enqatshelwe naluphi na ukuvunywa ngokusemthethweni, uKhadinali Sako wachaza ukuhamba kwakhe eBaghdad ukuya eKurdistan kwingxelo yeendaba ekhutshwe ngomhla we-15 kaJulayi. Isizathu sokuba enze eli phulo lijolise kuye kunye nokutshutshiswa koluntu lwakhe.

Ekuqaleni kukaMeyi, intloko yeCawe yamaKhaledi yazifumana isembindini wephulo elinoburhalarhume leendaba, emva kweengxelo zakhe ezigxekayo malunga nokumelwa kwezopolitiko kwiqaqobana lobuKristu base-Iraq. Usolusapho uSako uyigxekile into yokuba uninzi lwamaqela ezopolitiko athatha izihlalo epalamente ezibekelwe amalungu amancinane abantu, kuquka namaKrestu ngumthetho.

Ngaphezu konyaka nje odlulileyo, ekuvulweni kwesinodi yonyaka yoobhishophu bamaKaledi eBaghdad ngomhla wama-21 ku-Agasti, uKhadinali Sako walatha kwimfuneko yokutshintsha kwengqondo kunye “nenkqubo yesizwe” yelizwe lakhe, apho “ilifa lamaSilamsi lenze amaKristu abe ngabemi bodidi lwesibini kwaye avumele ukuhluthwa kwempahla yawo”. Utshintsho awayesele alubizele uPopu uFrancis ngoMatshi ka-2021, kuhambo lwakhe lokuya kweli lizwe.

Iziganeko zamva nje ukusukela ngoMeyi eIraq zibonisa indlela abasongelwa ngokuyingozi ngayo abantu abangama-400,000 kuluntu lwamaKatolika angamaKhaledi.

Abanye bathi uPatriarch Sako bekufanele ukuba ulandele umzekelo kaMongameli wase-Ukraine uZelensky, owala ukubaleka ngeteksi waza wakhetha ukuhlala nabantu bakhe kwaye alwe ngasecaleni lakhe nabahlaseli baseRussia kodwa ngokubanzi, kwabakho isikhalo kwisizwe samaKristu nangaphaya malunga nommiselo kamongameli.

Isikhalo kwisizwe ngokubanzi nakwihlabathi jikelele

Esi sigqibo sivuse isikhalo kwilizwe lonke kumalungu oluntu kunye neenkokheli zamaKrestu, ezigxeke iqhinga likamongameli wase-Iraq zachaza njengokuhlasela okuthe ngqo kuKhadinali Sako, umntu ohlonitshwe kakhulu kwindawo yakhe nakwihlabathi jikelele. 

Abahlali base-Ainkawa, isithili esingamaKristu amaninzi emi kumda osemantla we Erbil Isixeko, sazalisa isitrato esiphambi kweCathedral yaseSaint Joseph kwiintsuku ezininzi ezidlulileyo beqhankqalaza ngokuchasene noko bakubiza ngokuba “kukunyhashwa okucacileyo nokucacileyo” ngokuchasene noluntu lwabo.

“Eli licebo lezopolitiko lokuhlutha okushiyekileyo kokushiyekileyo kwamaKrestu eIraq naseBaghdad nokuwagxotha. Ngelishwa, oku kujoliso olucacileyo kumaKristu kunye nesisongelo kumalungelo awo, ”uDiya Butrus Slewa, itshantliziyo eliphambili lamalungelo abantu kunye negcuntswana lase-Ainkawa, uxelele iRudaw IsiNgesi. 

Ezinye iindawo zamaSilamsi nazo zavakalisa inkxaso yazo kuPatriarch Sako. IKomiti yeeNzululwazi zamaSilamsi e-Iraq, elona gunya liphakamileyo leSunni elizweni, livakalise ubumbano lwayo kunye naye kwaye yasigxeka isimo sengqondo sikaMongameli weRiphabhliki. Igunya eliphakamileyo lamaShiite e-Iraq, u-Ayatollah Ali Al Sistani, uye wavakalisa inkxaso yakhe kwi-patriarch yaseKhaledi kwaye unethemba lokuba uya kubuyela kwikomkhulu lakhe laseBaghdad ngokukhawuleza.

L'Œuvre d'Orient, ongomnye wemibutho ekhokelayo yeCawa yamaKatolika enceda amaKristu aseMpuma, uye wavakalisa ukuxhalaba okukhulu ngesigqibo sikarhulumente waseIraq sokurhoxisa ukwamkelwa kwegunya likaKhadinali Sako lokulawula iCawa yamaKhaledi nezinto zayo.

Kwingxelo ekhutshwe nge-17 kaJulayi, L'Œuvre d'Orient Ubongoze uMongameli wase-Iraq u-Abdel Latif Rashid ukuba asijike esi sigqibo.

“Kwiminyaka elithoba emva kohlaselo lwe (ISIS), amaKristu aseIraq asongelwa yimidlalo yezopolitiko yangaphakathi,” wakhalaza. L'Œuvre d'Orient, ebinceda iiCawa zaseMpuma kuMbindi Mpuma, kuMbindi weAfrika, eMpuma Yurophu naseIndiya kangangeminyaka eli-160.

I-EU ukuba ithule?

Ngomhla we-19 kuMatshi, iBhunga leNtsebenziswano phakathi kweManyano yaseYurophu kunye ne-Iraq yabamba intlanganiso yayo yesithathu, emva kokunqumama kweminyaka esixhenxe ngenxa yemeko eyayibizwa ngokuba yimeko entsonkothileyo e-Iraq kunye nefuthe le-COVID-19.

Intlanganiso ibichotshelwe nguMmeli oPhezulu weMicimbi yezaNgaphandle kunye noMgaqo-nkqubo woKhuseleko, UJosep Borrell. UMphathiswa wezangaPhandle, UFuad Mohammed Hussein, wakhokela abathunywa baseIraq.

UJosep Borrell, Ummeli oPhakamileyo weMicimbi yezaNgaphandle kunye noMgaqo-nkqubo woKhuseleko, ucatshulwe kwingxelo esemthethweni: "Urhulumente wase-Iraq unokuthembela kuncedo lwethu - ukuze kuxhamle abantu base-Iraqi, kodwa nangenxa yokuzinza kwengingqi. Ngokuba ewe, siyayixabisa kakhulu indima eyakhayo ye-Iraq kulo mmandla.

IBhunga leNtsebenziswano xutyushwa uphuhliso eIraq nakwi-EU, imicimbi yengingqi kunye nokhuseleko, kunye izihloko ezifana nokufuduka, idemokhrasi namalungelo oluntu, urhwebo kunye namandla. Amagama athi "amalungelo oluntu" anyamalala kwiNgxelo yokugqibela ye-EU-Iraq kodwa athatyathelwa indawo "kukungacaluli", "ulawulo lomthetho" kunye "nolawulo olulungileyo."

Nangona kunjalo oku kuhlala kusisiseko esiqinileyo sokuba amaziko e-EU abize uMongameli wase-Iraq malunga nokunyuswa kokungahoywa kunye nokuqhekeka koluntu lwamaKristu, olona phuhliso lwakutsha nje luthintelwa ubume besizwe kunye nentlalontle kaKhadinali Sako. Esi sisikhonkwane sokugqibela ebhokisini loluntu lwamaKristu emva kwephulo leendaba zosasazo ezichasene noSolusapho wamaKaledi, ukufunyanwa ngokungekho mthethweni kwemihlaba yamaKristu, isiseko sedatha esikrokrelekayo samaKristu kunye noloyiko oluzayo lokuvinjwa kwewayini ngenxa yenkitha. Isicwangciso esingxamisekileyo esifana neso esiphathelele ukusinda kwe-Yezidi encinci iyadingeka.

Iza kwenza ntoni i-EU ukunqanda ukufa okucothayo kwelinye igcuntswana leenkolo?

- Ukukhangisa -

Okunye okuvela kumbhali

- UMXHOLO OPHELELEYO -indawo_img
- Ukukhangisa -
- Ukukhangisa -
- Ukukhangisa -indawo_img
- Ukukhangisa -

Funeka ufunde

Amanqaku amasha

- Ukukhangisa -