W wigilię największego prawosławnego święta Zmartwychwstania Chrystusa żony i matki jeńców wojennych z Rosji i Ukrainy proszą przełożonych, duchownych i wszystkich wierzących w krajach prawosławnych o współpracę z władzami w sprawie uwolnienia ich synów, braci i mężów na zasadzie „wszyscy za wszystkich”.
Inicjatywą jest organizacja „Nasze wyjście” – publiczny ruch na rzecz powrotu do domu personelu wojskowego armii Federacji Rosyjskiej, stworzony przez trzy kobiety: Irinę Krininę, Olgę Rakową i Wiktorię Ivlevę. Dwie pierwsze opuściły ojczyznę i osiedliły się na Ukrainie, aby być bliżej swoich mężów przebywających w ukraińskiej niewoli, trzecia jest dziennikarką i działaczką na rzecz praw człowieka. Nie chcą wracać do Rosji, bo nie zgadzają się z polityką tamtejszego rządu. Teraz pomagają rosyjskim matkom i kobietom w odnalezieniu mężów, pracując nad przyspieszeniem wymiany więźniów. „W czasie wojny ludzi mierzy się batalionami, a za liczbami nie widać człowieka, dlatego wzywamy do podniesienia głosu, że w oczach Boga ważna jest dusza każdego człowieka i każdy ma prawo do zbawienia i przebaczenia” – czytamy w apelu „Nasze wyjście”.
Do ich apelu przyłączają się kobiety z Ukrainy, których synowie, mężowie i krewni znajdują się w strasznych warunkach rosyjskich obozów jenieckich. „Ta wojna jest cierpieniem matek i kobiet, zarówno tu na Ukrainie, których synowie i mężczyźni giną w obronie swojego kraju, jak i cierpieniem kobiet i matek w Rosji, które z nieznanego powodu wysyłają swoich synów na tę straszliwą wojnę ” – mówi Olga Rakova podczas prezentacji swojego projektu pod koniec grudnia 2023 r. (tutaj). „Możemy wiele osiągnąć, jeśli my, zwykłe kobiety, zjednoczymy się” – dodaje.
Ostatnia wymiana więźniów między Rosją a Ukrainą miała miejsce 8 lutego i na razie zaprzestano takich działań. Inicjatorzy podkreślają, że w ogóle uwalnianie jeńców wojennych jest procesem skomplikowanym i bardzo powolnym. W przypadku różnych grup więźniów uczestniczą w nim nie tylko Ukraina i Rosja, ale także kraje trzecie i organizacje międzynarodowe. Z reguły w negocjacjach na pierwszy plan wysuwają się motywy polityczne, gospodarcze i militarne. Z pierwszeństwem jeńców ukraińskich strona rosyjska zwalnia specjalistów wojskowych, wysoko wykwalifikowanych oficerów, pilotów. Rosja podejmuje także dodatkowe wysiłki w celu uwolnienia żołnierzy rekrutowanych z więzień (tzw. „więźniów”). To przestępcy werbowani przez armię rosyjską prosto z więzienia z obietnicą, że po wygaśnięciu kontraktu zostaną zwolnieni bez odbycia kary. Są przedmiotem zainteresowania negocjatorów z Rosji, gdyż po uwolnieniu z niewoli ponownie wracają na front. Tym samym zmobilizowani rosyjscy wojskowi i pracownicy kontraktowi nie mają szans na szybki powrót do ojczyzny.
Wszystko to stwarza możliwość istnienia ogromnej liczby oszukańczych schematów, za pomocą których manipuluje się i tak już zestresowanych krewnych jeńców. Zdaniem „Naszego wyjścia” wymiana „wszyscy za wszystkich” położy kres takim praktykom.
W czasie wojny wzrosła liczba jeńców wojennych. Żadna ze stron nie podaje dokładnych liczb, ale są one liczone w dziesiątkach tysięcy. A jeśli Ukraina, zdaniem „Naszego wyjścia” i innych organizacji humanitarnych, zastosuje się do Konwencji Genewskiej i zapewni warunki niezbędne do życia w obozach, to ukraińscy jeńcy wojenni przetrzymywani są w zatrważających warunkach.
Z inicjatywy Kościoła rzymskokatolickiego odbyło się kilka wymian jeńców wojennych kościół, ale Cerkiew prawosławna dotychczas nie zainicjowała takiego procesu.
W lipcu 2023 r. Węgry podjęły inicjatywę uwolnienia ukraińskich jeńców wojennych pochodzenia węgierskiego zakarpackiego, w której w roli mediatorów uczestniczyli Zakon Maltański Kościoła rzymskokatolickiego i Rosyjska Cerkiew Prawosławna. Jeńcy wojenni zostali zwolnieni z rosyjskich obozów i przekazani Węgrom, a patriarchat określił swoje zaangażowanie jako „motywowane chrześcijańską filantropią”.
Według kobiet z organizacji „Nasze wyjście” „tylko Kościół może przenieść kwestię wymiany więźniów z płaszczyzny statystyki na dyskurs moralno-humanitarny, gdy ważna jest dusza każdego człowieka. Może także wykazywać chęć negocjowania i przezwyciężania zaciekłości”.
Papież Franciszek posłuchał apelu ruchu „Nasze wyjście” i w swoim orędziu wielkanocnym zamieścił wezwanie do wymiany więźniów „wszyscy za wszystkich” między Rosją a Ukrainą.
„Nasze wyjście” uważa, że Cerkiew prawosławna może i powinna być ważnym czynnikiem w realizacji takiego aktu. Kapłani, pasterze, oddani opiece nad duszą ludzką, wiedzą, że chrześcijańska miłość jest ponad sprawiedliwością i potrafi dostrzec w niewoli cierpiącego człowieka. W wigilię Zmartwychwstania Chrystusa wzywają lokalne cerkwie prawosławne do wystosowania apeli o zorganizowanie wielkanocnej powszechnej wymiany więźniów – wszystkich z jednej strony na wszystkich z drugiej.
Już tylko dwa tygodnie pozostały do prawosławnej Wielkanocy, w której matki, żony i krewni jeńców obu stron liczą na współczucie ludzi wiary, którzy mogą wesprzeć apel o ich wspólne wyzwolenie na zasadzie „wszyscy za wszystkich” .
