By Eric Gozlan
O le fatuina o sootaga tau tamaoaiga e mautinoa ai le filemu o se mataupu faavae autu o sootaga geopolitical. O le faʻataʻitaʻiga sili o Europa i Sisifo, lea na filemu talu mai le 1945 faʻafetai i maliega faʻapolokiki ae o le tele o mea tau tamaoaiga i totonu o setete o loʻo faia ai le Iuni a Europa.
O le faʻavaeina o fiafiaga masani tau tamaoaiga o se auala faʻatuatuaina e faʻamautinoa ai le mautu o le South Caucasus, faʻaopoopo i le faʻamalosia o itu taʻitasi e iloa le amio saʻo o le teritori o latou tuaoi.
Pe a faitau i nisi o faamatalaga mai le taitai o Azerbaijan ma Armenia, e manino lava o loo latou faasoa atu se sini tutusa: e faamuta le taua umi i le itu i Saute Caucasus.
Ina ua uma ona iloa e Armenia Karabakh o se vaega o Azerbaijan ma leiloa le pulea o Karabakh i le taimi o le militeri Setema. O lenei gau o le teritori e aveesea ai na'o le fa'alavelave tumau i so'o se tulaga masani o ana sootaga ma Azerbaijan. O atunuu uma e lua e tutusa le sini: ia aumaia le South Caucasus, o se tasi o le lalolagi e sili ona maualalo atinaʻe faʻameaalofa, mai fafo ma faʻateleina lona fesoʻotaʻiga i Asia ma Europa.
Seia oo mai i le taimi nei, ua tapunia le tuaoi i le va o Armenia, Azerbaijan, ma Turkey, ma mo Azerbaijan, o le auina atu i fafo o hydrocarbons i Europa e faalagolago i le auala e ui atu ai i Georgia.
Filemu e ala i le Tamaoaiga
O le filemu tau tamaoaiga i le va o Armenia ma Azerbaijan e mafai ona aumaia le tele o faamanuiaga:
Tamaoaiga tuputupu ae: O le mautu e fa'atupuina ai se si'osi'omaga e fa'atupuina le tamaoaiga. O atunuu uma e lua e mafai ona manuia mai le faʻateleina o tupe teufaafaigaluega mai fafo ma faʻalauteleina a latou vaega tau tamaoaiga.
Fefaatauaiga: O le fa'ai'uga o taua o le a fa'afaigofie ai fefa'ataua'iga i tua'oi, ma maua ai avanoa mo le fa'atauina atu ma le fa'aulufale mai, fa'aosofia ai le tamaoaiga e lua e ala i le fa'alauteleina o a latou maketi.
Felagolagomai Tamaoaiga: O le South Caucasus e taua tele mo le malosi. O le filemu tau tamaoaiga e mafai ona faʻamalosia le galulue faʻatasi i le vaega o le malosi, faʻafaigofie le fausiaina ma le faʻaogaina o paipa ma atinaʻe malosi.
Tourism: O le filemu e faʻaumatia faʻalavelave faʻalavelave faʻalavelave, faʻaleleia le tuputupu aʻe o turisi. O atunuu uma e lua e mafai ona manuia mai le siʻitia o tagata tafafao maimoa, faatosina mai tagata asiasi faavaomalo ma faʻateleina le tamaoaiga i le lotoifale.
Foafoaga Iopu: O se tamaoaiga mautu ma faatupulaia e maua ai avanoa faigaluega. O le filemu o le a siitia ai le fausiaina o galuega i vaega eseese, fesoasoani i le faaitiitia o le leai o ni galuega ma faaleleia tulaga o le olaga.
Atina'e tau Tamaoaiga: Felagolagomai tau tamaoaiga e mafai ona taitai atu ai i le atinaʻeina o atinaʻe o tuaoi, e pei o auala, alalaupapa, ma fesoʻotaʻiga nofoaafi, faʻafaigofie fefaʻatauaʻiga i tuaoi ma faʻamalosia sootaga i le va o atunuu e lua.
Maumau Tau Tupe: O le filemu o le tamaoaiga o le a fesoasoani i le mautu tau tupe, faʻaleleia le talitonuina o le aufaipisinisi ma faʻalauteleina le atinaʻeina o vaega tau tupe.
Zangezur Corridor, Avanoa Atinae
Afai e malilie uma itu e lua e tatala le Zangezur Corridor, o le a avea o se auala e faʻafesoʻotaʻi ai nei atunuu e lua i Turkey, Rusia, Central Asia, ma Europa. E taua le maitauina e lagolagoina uma e NATO ma Rusia le tatalaina o lenei alalaupapa.
O le Zangezur Corridor o le a faafaigofie ai fefaʻatauaiga faapisinisi i le va o atunuu i le itulagi i se taimi puupuu e ala i le faʻalauteleina o fesoʻotaʻiga felauaiga. O lenei tatalaina o le a faʻateleina ai felauaiga faʻavaomalo i le "matū-saute" alalaupapa faavaomalo, lea e taʻua foi o le "ogatotonu" alalaupapa.
I le maeʻa ai o le tatalaina o le Zangezur Corridor, o le a sili atu le malosi o le talosaga a le itulagi i le aufaipisinisi.
Atunu'u Fa'alavelaveina le Filemu
E mafai ona avea Rusia ma fa'alavelave i le filemu. O loʻo faʻamautu lelei na tausia ma le loto i ai e Moscow le "feteʻenaʻiga malulu" i Nagorno-Karabakh ma faʻaauauina le le mautonu i le itulagi e faʻasaoina ai ana faatosinaga ma faʻaleagaina ai le fiafia i Sisifo i Eurasia.
Sa taumafai Iran mo le tele o tausaga e faʻamalosia lana faatosinaga faʻalelotu i luga o tagatanuu o Azerbaijan. O le malo i Baku o loʻo tumau mausali e tetee atu i lenei faʻasalalauga faʻa-Islam. Mo Mullahs, o le vavalalata i le va o Baku ma Ierusalema o se solitulafono, ma o le a latou faia mea uma e faʻamautinoa ai o le a le manuia le tatalaina o le alalaupapa Zangezur.
O le filemu o le tamaoaiga i le va o Azerbaijan ma Armenia ma le tatalaina o le Zangezur Corridor e mafai ona fausia ai se siosiomaga lelei mo le manuia, faʻaleleia le tuputupu aʻe o le tamaoaiga, fefaʻatauaʻiga, ma le galulue faʻatasi i vaega eseese.