Pakupera kwaFebruary 2022, mushure mekupinda kwemauto kweRussia kuUkraine, paramende yeMoldovan yakaunza mamiriro enjodzi kwemazuva makumi matanhatu. Munguva iyi, kutepfenyura mapurogiramu eterevhizheni kubva kuRussia kwakanga kwakaganhurirwa munyika. Mukuwedzera, kuwana kune mawebhusaiti enhau Sputnik Moldova, Eurasia Daily (https://eadaily.com/ru/) uye huwandu hwezvimwe zviwanikwa zvakavharwa. Hofisi yeMuchuchisi Mukuru wenyika yakazivisa kutangwa kwekuferefeta kune vanhu vakati wandei "nekufungirwa kwekutaura kwakarerekera kwezviitiko zviri kuitika muUkraine".
NaDr Evgeniya Gidulianova naWilly Fautré (Ona Chikamu I HERE)
Nguva yezvirango zveMoldova
Musi wa2 Chikumi 2022, paramende yeMoldovan yakagamuchira pasuru yezvigadziriso zvemutemo zvine chekuita nekuchengetedzwa kweruzivo rwenyika. Mutemo weAudiovisual Media Services wakagadziridzwa kuti urambidze kufambiswazve kwenhau, terevhizheni neredhiyo zvirongwa zvine ruzivo nekuongorora, zvechiuto nezvezvematongerwo enyika, pamwe chete nemafirimu emauto kubva kunyika dzisina kubvumidza European Convention on Transfrontier Television, iyo yaive nyaya yeRussia.
Musi wa22 Chikumi 2022, iyo Mutemo weKugadziridzwa kweKodhi paAudiovisual Media Services wakatanga kushanda muMoldova.
Mutemo wakaunza pfungwa yekusaziva uye wakapa matanho akaomarara kana pakatyorwa, sekutorerwa rezenisi rekutepfenyura/kuridza mhepo kwenguva inosvika makore manomwe.
Musi wa16 Zvita 2022, marezinesi ematanho matanhatu akabatana neIlan Shor akamiswa nekuramba achityora mutemo. Pakati pavo "Primul muMoldova", "RTR-Moldova", "Accent-TV", "NTV-Moldova", "TV-6", "Orhei-TV".
Mutungamiri weBroadcasting Council, Liliana Vițu, akaudza Eurasia Daily kuti danho iri reCommission for Emergency Situation rakabva pamishumo yekutariswa kwenhengo dzeKanzuru nenyanzvi dzezvenhau dzakazvimirira. Zviteshi izvi zvakatemerwa kuramba zvichitepfenyura ruzivo rwakarerekera pamusoro pezviitiko zvenyika uye propaganda nezvehondo yekurwisa Ukraine: NTV Moldova (22 zvirango), Primul muMoldova (17 zvirango), RTR Moldova (14 zvirango), Orhei TV (13 zvirango), TV6 (13 zvirango), Accent TV (5 zvirango).
Mutungamiriri weMoldova Natalia Gavrilița akanyora papeji yake yeFacebook: “Iyi midhiya yakatyora zvakanyanya uye yakaramba ichityora Mutemo weAudiovisual Services, yakarerekera uye inonyengetedza mishumo yezviitiko muMoldova, pamwe neaya ane chekuita nehondo muUkraine."
Gurukota rezvemitemo, Sergiu Litvinenco yakataura paFacebook, kuti nyaya yekumisa rezinesi rematanho matanhatu inofanirwa kunyatsojeka: "Rusununguko rwekutaura chimwe chinhu, asi propaganda ndeimwe. Iye zvino haisati ichingovawo zvayo mashoko anoparadzirwa, sezvayakanga yakaita kare, apo European Court of Human Rights yakatongawo ichitsigira zviremera. Aya mashoko anoparadzirwa akajeka okururamisa hondo yechisimba, kuparadzira mutauro wehasha, kunyandura ruvengo rwemadzinza, uye kuisa chengeteko yenyika mungozi. Basa guru rehurumende kuchengetedza kuchengetedzwa kwevagari vemunyika uye kurongeka kwebumbiro remitemo."
Basa reMoscow uye aida pro-Russian oligarch Ilhan Shor
MP Radu Marian (Bato Rekuita uye Kubatana) akataura kuti zviteshi zvitanhatu zveTV zvakatenderwa neKomisheni yeEmergency Situations zvakabatana neMoldovan. pro-Russian mupoteri oligarch Ilan Shor akapomerwa mhosva yekubira mari inosvika bhiriyoni imwe yemadhora kubva kumabhanga eMoldova. Shor ari kupa mari kune bato rinotsigira vanhu vekuRussia muMoldova rinonzi ȘOR iro rine hurongwa hwekupikisa EU.
PaFacebook peji, MP Radu Marian akati "zvinosekesa kuti avo varikupopota nezvekutyorwa kwe'rusununguko rwekutaura' havana dambudziko nekupondwa kwevatapi venhau veRussia vanopikisa, kana nekupinda kwenyika yakazvimirira, kana nekusungwa kwevaratidziri muRussia. avo vanongobuda mumigwagwa nebepa jena. Vedu pro-Kremlin propagandists havatauri nezvazvo, uye kazhinji vanoruramisa zviito zvehutsinye zvakadaro. Kuramba wakanyarara pamusoro pezviitiko zvinotyisa muUkraine hakusi 'rusununguko rwokutaura.' Ichi chikamu che disinformation. "
Valeriu Pașa, mukuru weWatchdog.MD Community, akanyora pane peji yake Facebook: "Aya chiteshi cheTV anotyisidzira kuchengetedzeka kweRepublic of Moldova? Ehe saizvozvo! Sei? Nekuti ivo vanodzorwa zvakananga kana kuburikidza nevanopindirana (senge Shor kana mazita maRTR holders) neRussian Federation. Moscow yanga ichipa mari nekubhadhara chiteshi cheTV kwemakore… ichipa nemutengo unosekesa kodzero yekuburitsazve zvinhu zvinodhura zvakapihwa mari kubva kubhajeti renyika yeRussia uye kubva kumabhajeti ekushambadzira akapinzwa mupepanhau reRussia nemakambani ehurumende akaita seGazprom nevamwe vazhinji. Iyi haisi nyaya nyowani, yanga ichienderera kubva 1993. "
Vakuru vezviteshi zveTV "Primul muMoldova", "RTR-Moldova", "Accent-TV", "NTV-Moldova", "TV-6", "Orhei-TV" vakapikisa zvakaitwa nevakuru mudare. .
Musi wa13 Gunyana 2023, zviremera zveMoldova zvakadzinga Vitaly Denisov, mukuru weSputnik Moldova pasi peEU neMoldovan zvirango. Akapihwawo makore gumi ekurambidzwa kupinda munyika. General Inspectorate for Migration of the Republic yakataura kuti Denisov aizivikanwa semunhu asingadikanwi muMoldova nekuda kwe "mabasa anotyisidzira kuchengetedzwa kwenyika.” Gare gare, basa reMoldova re Radio Svoboda akawana kuti Denisov ane hukama hwakasununguka nehutapi venhau uye anogona kunge ari mukuru webasa we72nd Special Service Center (mauto unit 54777). Ichi chikamu chinozivikanwa kuita majekiseni eruzivo uye disinformation kune vateereri vekunze.
Moscow inotyisidzira
Musi wa3 Gumiguru 2023, mumiriri weMoldova kuRussia, Lilian Darii, akashevedzwa kuti Bazi reRussia Rinoona Nezvekune dzimwe nyika. Gurukota rakapomera Moldova "nezvematongerwo enyika kutambudza nhepfenyuro dzemutauro weRussia," achitaura nezvekudzingwa kwemukuru wesangano renhau reSputnik Moldova, Vitaly Denisov, nechikonzero chekubatanidzwa. nehungwaru hwemauto eRussia Federation.
Hurumende yeRussian Federation yakavhara kupinda kwevanhu vakati wandei kwakabatana zvakananga nekudziviswa kwerusununguko rwekutaura uye kodzero dzevatapi venhau vekuRussia muMoldova, pamwe nekukurudzira manzwiro evanopesana neRussia.
Musi wa24 Gumiguru 2023, Russian Press Agency TASS yakashuma kuti Information and Security Service yeMoldova yakavhara kupinda kune zvinopfuura 20 Internet zviwanikwa zveRussia media zvitoro. Vazhinji vavo vari pagwaro rezvirango zveEU.
Musi wa30 Gumiguru 2023, director weInformation and Security Service yeMoldova, Alexandru Musteața, akasaina chibvumirano. hurongwa kuvhara kupinda kwevashandisi muMoldova kune makumi matatu nemasaiti.
Pazuva rimwe chetero, Commission for Emergency Situations yakasarudza kumisa marezinesi e6 TV chiteshi "kusimudzira zvido zvekunze": maTV chiteshi Orizont TV, ITV, Prime, Publika TV, Canal 2 uye Canal. 3.
Mutungamiriri weMoldova Dorin Recean akataura paFacebook peji rake "Moldova inorwiswa neRussian Federation zuva nezuva. Mumavhiki achangopfuura, kusimba kwekutyisidzira kwakadaro kwakawedzera. Russia, kuburikidza nemapoka ematsotsi akarongeka, inoda kupesvedzera sarudzo dzemuno uye kukanganisa maitiro edemokrasi. (…). Zviteshi zveTV izvi zviri pasi pemapoka ematsotsi ePlahotniuc neShor, vakabatana nekuedza kwavo kumisa mamiriro ezvinhu muMoldova.. "
Mukutsiva, Moscow yakazivisa mumiriri weMoldova kurambidzwa kwekupinda muRussian Federation "kwevakuru vakuru veRepublic of Moldova".
In mhedziso, zvakakodzera kutaura kuti muWorld Press Index kusanganisira nyika zana nemakumi masere, Reporters Without Borders yakaisa Moldova munzvimbo dzinotevera mumakore matatu apfuura: 89 mukati 2021, 40 in 2022 uye 28 mukati 2023. Mukuwedzera, Amnesty International, Human Rights Watch uye Komiti Yekuchengetedzwa Kwevatapi venhau vakafunga mumishumo yavo yekupedzisira kuti rusununguko rwenhau muMoldova haisi nyaya yakakodzera uye haikodzeri kunyatsotaurwa.
About Evgeniya Gidulianova
Evgeniya Gidulianova ane Ph.D. muMutemo uye aive Associate Purofesa kuDhipatimendi reCriminal Procedure yeOdesa Law Academy pakati pa2006 na2021.
Iye zvino igweta mune yakavanzika uye mubatsiri weBrussels-based NGO Human Rights Without Frontiers.
(*) Ilan Shor ndiIsrael akaberekerwa kuMoldova oligarch uye wezvematongerwo enyika. Muna 2014, Shor "masterminded" a vanonyengedza iyo yakaona US $ 1 bhiriyoni ichinyangarika kubva kumabhanga eMoldovan, rzvichikonzera kurasikirwa kwakazara kwakaenzana ne12% yeGDP yeMoldova uye kusungwa kweaimbova Mutungamiriri Vlad Filat. Muna June 2017, akatongerwa makore 7.5 mujeri musipo nokuti kubiridzira uye kubvisirwa mari uye musi wa14 Kubvumbi 2023 mutongo wake wakawedzerwa kusvika kumakore gumi nemashanu. Midziyo yese yaShor yekuMoldovan yakavharwawo nechando. Apedza nguva ari mumba akasungwa akatizira Izirayeri muna 2019, kwaanogara iye zvino.
Musi wa26 Gumiguru 2022, iyo nyika dzakabatana akamupa mvumo nekuda kwekushanda kwake ne "huori oligarchs uye masangano akavakirwa kuMoscow kugadzira mhirizhonga yezvematongerwo enyika muMoldova". UK uye EU akabvumirawo Shor. Bato rake repro-Russian, ari ȘOR Party, yakarambidzwa ne Dare reConstitutional reMoldova musi wa19 Chikumi 2023 mushure memwedzi ye zvinopikisa akarongwa nebato rake. Sekureva kwedare, kuratidzira uku kwakagadzirirwa kukanganisa Moldova uye foment a kubvuta masimba kuitira kuisa hurumende yepro-Russian.