Сребреница: 25-умин солгарди - Рӯзи ёдбуди Сребреница, 11 июли соли 2020 Ёдбуди Сребреница: эҳтироми қурбониён ва наҷотёфтагон тавассути пешгирии ваҳшиёнаи оянда, коршиносони СММ даъват мекунанд
ЖЕНЕВА (9 июли соли 2020) – Коршиносони ҳуқуқи башари СММ имрӯз аз ҳукуматҳо даъват карданд, ки қурбониёни наслкушии Сребреница дар соли 1995-ро бо бунёди ҷомеаҳои осоишта, фарогир ва одилона эҳтиром кунанд, то такрори чунин ваҳшиёнаро пешгирӣ кунанд.
18 коршинос гуфтанд, ки "генотсидҳо стихиявӣ нестанд". "Онҳо авҷи таҳаммулнопазирӣ, табъиз ва зӯроварӣ мебошанд." Ба муносибати 25-солагии огози геноцид, ки дар давоми якчанд руз камаш 8,000 нафар мардону писарони боснияхо кушта шуданд, коршиносон* чунин изхорот доданд.
«25 сол мешавад, ки ҷаҳон шоҳиди бадтарин ваҳшиёна дар сарзамини Аврупо пас аз Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ, қатли ҳазорон мусулмонони Боснӣ дар моҳи июли соли 1995 буд. Наслкушии Сребренитса натиҷаи як маъракаи чаҳорсолае буд, ки нирӯҳоро муттаҳид кард. табъиз, хусумат, депортатсияи иҷборӣ, боздошти худсарона, шиканҷа, ғайб задани маҷбурӣ, зӯроварии мунтазами ҷинсӣ ва куштори оммавӣ, ки дар натиҷа беш аз 8,000 мардон ва писарони мусулмони умдатан босниягӣ кушта шуданд. Ҷомеаи ҷаҳонӣ инчунин натавонист мардуми Сребренитсаро, ки дар замоне, ки бештар ба кумаки мо ниёз доштанд, кушта шуданд, ҳимоят кунад.
Ба ёди онҳое, ки ҷони онҳо дар ин куштор бераҳмона кушта шуданд, мо аз ҷасорат, қувват ва устувории наҷотёфтагони Сребреница ва Жепа, ки дар баробари миллионҳо нафари дигар ҳамчун тотемҳои харобиҳои бебаҳс, табъизи ксенофобияи беназоратӣ, хусумат ва зӯроварӣ нисбат ба шахсоне, ки дар асоси он дин ё эътиқод метавонад ба вуҷуд ояд.
Ҳисоботҳои графикӣ ва шаҳодатҳои амалҳои даҳшатноки хушунат ва поккории қавмӣ (аз ҷумла зӯроварии ҷинсӣ нисбати занон ва кӯдакон), ки дар Сребреница сурат гирифтанд, ба гуфтаи Додгоҳи Байналмилалии Адлия ва Додгоҳи Байналмилалии Ҷиноӣ барои Югославияи собиқ. Шаҳри муҳосирашуда як паноҳгоҳи амн барои мардуми таъқибшуда аз деҳаҳои ҳамсоя буд. 16 апрели соли 1993 Шӯрои Амнияти Созмони Милали Муттаҳид қатъномаи 819-ро ба тасвиб расонд, ки аз ҳамаи тарафҳо талаб мекунад, ки “Сребреница ва атрофи он ҳамчун як минтақаи амн, ки бояд аз ҳама гуна ҳамлаҳои мусаллаҳона ва дигар амали душманона озод бошад” муносибат кунанд.
Геноцидҳо стихиявӣ нестанд. Онҳо авҷи таҳаммулнопазирӣ, табъиз ва зӯроварии беҷавоб ва назоратнашаванда мебошанд. Онҳо натиҷаи нафрати иҷозатдодашудае мебошанд, ки дар муҳитҳои иҷозатдода, ки дар он одамон аввал тарсу ҳарос паҳн мекунанд, баъд нафрат барои манфиатҳои моддӣ ё сиёсӣ, шикастани рукнҳои эътимод ва таҳаммулпазирӣ байни ҷомеаҳо ва боиси харобии ҳама мегардад.
Дар ҷаҳони ба ҳам алоқаманд, аз ҷиҳати технологӣ пешрафта ва гуногунҷанбаи мо хеле нигаронкунанда аст, ки нажодпарастӣ, ксенофобия, тамғагузорӣ ва бузкашӣ бемайлон идома дорад, ҷомеаҳо ва ҳаёти афродро дар саросари ҷаҳон бесубот ва ё ҳатто хароб мекунад.
Ҳамчун коршиносони байналмиллалӣ аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ бо глобалӣ ҳуқуқи инсон мандатхо, мо сабакхои гузаштаро ба рохбарй мегирем. Мо дар бораи имкониятҳои аз даст рафтаи бар зидди нақзи мунтазами ҳуқуқи башар на танҳо дар Босния ва Ҳерсеговина, балки дар ҳолатҳои ваҳшиёна дар дигар ҷойҳо ҳам қаблан ва ҳам баъд аз он фикр мекунем. Аммо мо инчунин саъй мекунем, ки ҷомеаи байналмилалиро барои мубориза бо ҳама гуна ифодаи этникӣ, нажодӣ, динӣ, гендерӣ ё дигар шаклҳои табъиз, хусумат ва зӯроварӣ нисбати ҳама одамон сафарбар кунем. Инҳо гурӯҳҳоеро дар бар мегиранд, ки дар вазъиятҳои осебпазир, аз қабили ақаллиятҳои мазҳабӣ ё этникӣ ё ҷинсӣ, муҳоҷирон, гурезагон ва оворагони дохилӣ ҳастанд.
Дар ин рӯзи тафаккур, аз 25 сол гузашт, мо дигар ҷамоатҳоеро ҳам ёдовар мешавем, ки сирф бар асоси шахсияти худ ба ваҳшигариҳои оммавӣ дучор шудаанд ё рӯбарӯ шудаанд. Мо давлатҳо ва ҷомеаи байналмилалиро даъват менамоем, ки ӯҳдадориҳои худро риоя кунанд, барои ҳифзи онҳое, ки дар хатар ҳастанд, чораҳои фаврӣ ва муассир андешанд, аз вируси нафрат ва табъиз (аз ҷумла онлайн) ҷилавгирӣ кунанд ва масъулиятро таъмин кунанд.
Эҷоди устуворӣ дар давраи пас аз ҷанг эҳтиром ва ҳамдардӣ нисбат ба наҷотёфтагон ва оилаҳои онҳо ва талошҳои устувори роҳбарони кишвар барои таҳкими эътимод ва иродаи нек дар дохили ҷомеа ва байни ҷомеаҳои гуногунро тақозо мекунад.
Кӯшишҳои пурмаъно барои мубориза бо риторикаи носахех ва илтиҳобовар ва рад кардани мубоҳисаҳои радкунӣ низ муҳим аст. Ҷомеаи ҷаҳонӣ низ бояд ба Босния ва Ҳерсеговина ҳамроҳ шавад, ки тавассути кори содиқона ва дарозмуддат барои шифо додани ҷомеаи аз ҷанг харобшуда амал кунад. Мо аз ҳамаи онҳое қарздорем, ки мо натавонистем кафолати такрор нашуданро тавассути бунёди ҷомеаҳои осоишта, фарогир ва одилона ҳифз кунем.
ақсои
* Коршиносон: ҷаноби Аҳмад Шаҳид, Гузоришгари махсус оид ба озодии дин ё эътиқод; Ҷаноби Фернан де Вареннес, гузоришгари махсус оид ба масъалаҳои ақаллиятҳо; Хонум Агнес Калламард, Гузоришгари махсус оид ба қатлҳои ғайрисудӣ, кӯтоҳ ё худсарона; Хонум Сесилия Хименес-Дамари, Гузоришгари махсус оид ба ҳуқуқи инсони оворагони дохилӣ; Ҷаноби Фабиан Салвиоли, Гузоришгари махсус оид ба пешбурди ҳуқуқ ба ҳақиқат, адолат, ҷуброн ва кафолатҳои такрор нашудани он; Ҷаноби Виктор Мадригал-Борлоз, коршиноси мустақил оид ба муҳофизат аз зӯроварӣ ва табъиз дар асоси тамоюли ҷинсӣ ва ҳувияти гендерӣ; Ҷаноби Нилс Мелзер, Гузоришгари махсус оид ба шиканҷа ва дигар муносибат ё ҷазои бераҳмона, ғайриинсонӣ ё таҳқиркунандаи шаъну шараф; Аъзоёни гуруди корй оид ба гайб задани мачбурй ё ихтиёрй: чаноби Лучано Хазан (раис), чаноби Тэ-унг Байк (муовини раис), чаноби Бернард Духайме, хонум Хурия Эс-Слами ва чаноби Хенрикас Мицкявичюс; Аъзои гурӯҳи корӣ оид ба ҳабси худсарона: хонум Ли Туми (раис-маърузачӣ), хонум Элина Штайнерте (муовини раис), ҷаноби Хосе Гевара Бермудес, ҷаноби Сонг-Фил Хонг, ҷаноби Сетонҷи Адҷови; Ҷаноби Дэвид Кэй, Гузоришгари махсус оид ба пешбурд ва ҳифзи ҳуқуқ ба озодии баён
