Impukane ephinda-phinda sokugaya iijusi. Ikhredithi: uCarlos Ruiz, CC BY-ND
Isenokukhangeleka imbi, kodwa impukane isenokuba ikhupha nje okwayo ukutya okucoliweyo, okanye ukutshicela eyakho.
Uninzi lwe phezu kwe110,000 iintlobo zeempukane ezaziwayo abanamazinyo, ngoko abanakuhlafuna ukutya okuqinileyo. Imilomo yazo ifana nomququ. Nje ukuba zihlale ekutyeni kwakho, kufuneka zikhuphe iijusi zokwetyisa ukuze ziyinyibilikise zibe yisuphu esele igalelwe, i-slurpable banokuginya. Ngokufutshane, ezinye iimpukane zikwi- ukutya okungamanzi.
Impukane idla ukutya kwayo okungamanzi.
Ukuze zifake ukutya okuninzi eziswini zazo, ezinye iimpukane zizama ukunciphisa ulwelo koko sele zikutyile. Ziphinda zikujike ukutya kube ngamaqamza omhlanzo ukuze zome kancinci. Kanye amanye amanzi aba ngumphunga banokuginya oku kutya kugxininiswe ngakumbi.
Akukho mfuneko yokuba umntu enze konke oku kutshica kunye nokuphindaphinda ukuze akhuphe izondlo ekutyeni kwethu. Kodwa uvelisa incindi yokwetyisa ematheni akho, i-enzyme ebizwa ngokuba yi- iamylase, ebonisa kwangaphambili ezinye zesonka sesandwich ngelixa uhlafuna. I-Amylase iqhekeza isitashi, ongenakungcamla ngayo, kwiswekile elula njengeglucose, onokuyingcamla. Kunjalo ngoba isonka siya sisiba mnandi okukhona uyihlafuna.
Ubusazi ukuba iimpukane zinokungcamla ukutya ngaphandle kwemilomo yazo? Ngokukhawuleza xa befika emhlabeni, basebenzisa i-receptors ezinyaweni zabo ukuze bathathe isigqibo sokuba bakwinto esondlo. Usenokuba uphawule impukane iphulula imilenze yayo, njengomthengi olambileyo olungiselela ukutya. Oku kubizwa ngokuzilungisa – impukane iyazicoca ngokwayo, kwaye inokucoca izivamvo zokungcamla kwi amakhwekhwe neenwele ezimhlophe ezinyaweni zayo, ukuze iqonde kakuhle into ekukutya eye yawela kuko.
Ngaba kufuneka ulahle ukutya okuhlalwe yimpukane?
Xa impukane ichukumisa kwisandwich yakho, mhlawumbi ayisiyiyo kuphela into efike ngayo ngolo suku. Iimpukane zihlala kwizinto ezimbi, njengenkunkuma okanye ukutya okubolayo, okuzele ziintsholongwane. Iintsholongwane zinokukhwela inqwelo-moya kwaye, ukuba impukane ihlala ixesha elide ngokwaneleyo, tsibela esidlweni sakho. Oku kuyingozi kakhulu kunezinkcwe zabo kuba ezinye iintsholongwane kunokubangela izifo, njengaye kholera kwaye typhoid. Kodwa ukuba impukane ayihlali ixesha elide kunemizuzwana embalwa amathuba okudluliselwa kweentsholongwane asezantsi, kwaye ukutya kwakho mhlawumbi kulungile.
Ukugcina izinambuzane zingahlali ekutyeni kwakho, kufuneka uhlale ukugquma. Ukuba indlu yakho izaliswe ziimpukane, ungasebenzisa imigibe elula ukuze bazisuse. Izityalo ezitya inyama nazo zinokutya iimpukane kwaye zincede ukulawula abantu bazo.
Ngaba iimpukane zilungele nantoni na?
Ukutshica ukutya nokusasaza izifo kulisikizi, kodwa iimpukane azibi mbi.
Jonga ngokusondeleyo kwixesha elizayo xa ungaphandle kwaye unokumangaliswa kukuba zininzi iimpukane ezityelela iintyatyambo ukuze ufumane incindi. Ba liqela elibalulekileyo i-pollinators, kwaye izityalo ezininzi zifuna iimpukane bancede bavelise kwakhona.
Iimpukane zikwangumthombo olungileyo wokutya kwamasele, amacikilishe, izigcawu kunye neentaka, ngoko ke zibalulekile. inxalenye ye-ikhosistim.
ezinye iimpukane zisetyenziselwa unyango, kananjalo. Umzekelo, oogqirha basebenzisa iimpukane ze-blood fly - uhlobo lweempukane ezincinci, ezingekavuthwa - ukususa izicubu ezibolileyo kumanxeba. Iimpethu zikhupha incindi yokuthomalalisa iintsholongwane nezibulala iintsholongwane, kwaye ezi ziye zanceda izazinzulu ukuba zenze unyango olutsha losulelo.
Okubaluleke ngakumbi, iimpukane zeziqhamo onokuthi uzibonile zibhabha zijikeleza iibhanana ezivuthiweyo ekhitshini lakho ixabiseke kakhulu kuphando lwebhayoloji. Izazinzulu zeBiomedical ezivela kwihlabathi liphela zifunda iimpukane zeziqhamo ukufumana oonobangela kunye nonyango lwezifo kunye nokuphazamiseka kwemfuzo. Kwaye ngaphakathi elebhu yethu, sifunda ngendlela elikhangeleka ngayo ihlabathi kwizinambuzane, nendlela eziyisebenzisa ngayo indlela ezikwazi ngayo ukubhabha. Olu lwazi lunokukhuthaza iinjineli ukuba zakhe iirobhothi ezingcono.
Ke, nangona kuyinkathazo ukubhabha kwisandwich yakho, mhlawumbi ungagcina amasuntswana ambalwa esidlo sakho sasemini?
Ibhalwe ngu:
- URavindra Palavalli-Nettimi, uMdibaniso woPhando wePostdoctoral, kwiYunivesithi yaseFlorida yaMazwe ngaMazwe
- UJamie Theobald, uNjingalwazi oNxibeleleyo weSayensi yeBhayoloji, kwiYunivesithi yaseFlorida yaMazwe ngaMazwe
Eli nqaku lapapashwa okokuqala kwi Ingxoxo.