Ngesinyathelo esiwujuqu, i-European Union isiphinde yazwakalisa ukusekela kwayo okuqinile izifiso zabantu baseBelarusian ngentando yeningi, ubukhosi namalungelo abantu. Iziphetho zakamuva zoMkhandlu zigcizelela a ukuzibophezela okujulile ukuya eBelarus ekhululekile, yentando yeningi, futhi eyingxenye ebalulekile yeYurophu enokuthula nephumelelayo.
Omele Ophakeme Wezindaba Zangaphandle Nenqubomgomo Yezokuphepha, uJosep Borrell, ugcizelele ukuthi iBelarus isalokhu ibalulekile ku-EU, igxeka i-EU. Lukashenka ukwephulwa kwamalungelo abantu okuqhubekayo kanye nengcindezelo, ikakhulukazi njengoba kuyiwa okhethweni lwasephalamende nolwasekhaya oluzokuba mhla zingama-25 kuNhlolanja wezi-2024. Sima ebunyeni nabantu baseBelarusian futhi sihlala sizimisele ukuhlanganisa wonke amathuluzi ukusekela isifiso sabo sokuthula nentando yeningi, ”kusho uBorrell.
Iziphetho zoMkhandlu ziveza ukukhathazeka okukhulu ngezimo zamalungelo abantu eziwohlokayo eBelarus, zigxeka kakhulu ukushushiswa kombuso, ukusabisa, kanye nemizamo yokubukela phansi ukulunga nokuba semthethweni kokhetho oluzayo. Izenzo zombuso kaLukashenka, ezisongela ubunikazi bezwe baseBelarus ngokucindezela ulimi namasiko aseBelarusian, nazo zaqokonyiswa njengezindawo zokukhathazeka okujulile.
Ngaphezu kwengcindezelo yasekhaya, uMkhandlu ukugxekile ukwesekwa kweBelarus kwempi yaseRussia yobudlova ngokumelene ne-Ukraine kanye nokuhlasela okuxubile kombuso emingceleni yangaphandle ye-EU, okuhlanganisa nokusetshenziswa kwezinsimbi zabafuduki. Lezi zenzo azigcini nje ngokukhulisa ukungezwani kwesifunda kodwa futhi zephula izibopho zamazwe ngamazwe.
Ukuphendula lezi zenzo, i-EU isebenzise unswinyo oluhlosiwe ngokumelene nombuso kaLukashenka futhi ikulungele ukuphoqelela ezinye izinyathelo uma iziphathimandla ziqhubeka nezenzo zabo zokucindezela. Lezi zijeziso zihlose ukwenza umbuso uziphendulele futhi usekele ukuphishekela kwabantu baseBelarusian inkululeko yentando yeningi.
Ukwesekwa kwezinhlangano zomphakathi zaseBelarus kusalokhu kuyinsika yesu le-EU, nokusungulwa kweQembu Lokubonisana le-EU elinamabutho entando yeningi yaseBelarusian kanye nomphakathi kuyisinyathelo esiphawulekayo esiya phambili. Leli qembu lisebenza njengenkundla yezingxoxo kanye nokweseka labo abalwela intando yeningi eBelarus.
Ngaphezu kwalokho, i-EU ithembise iphakethe lokusekelwa kwezomnotho okuphelele elibiza ama-euro ayizigidi eziyizinkulungwane ezintathu eBelarus yentando yeningi yesikhathi esizayo. Lolu hlelo luhlose ukugqugquzela ukuqina, ukukhuthaza izinguquko zentando yeningi, ukudala amathuba emisebenzi, kanye nokwenza ngcono izinga lokuphila, okubonisa ukuzibophezela kwesikhathi eside kwe-EU ekuhlanganisweni kweBelarus emndenini waseYurophu.
Iziphetho zoMkhandlu ziyinkomba ecacile yokusekela okungaguquki kwe-EU kwezifiso zentando yeningi zabantu baseBelarusian kanye nokulungela kwayo ukumelana nanoma yiluphi uhlobo lokucindezelwa. Njengoba iBelarus isondela okhethweni olubucayi, umphakathi wamazwe omhlaba ubhekisisa, unethemba loshintsho olunokuthula olubheke kuntando yeningi nokuhlonipha amalungelo abantu.