URakhine wayengum indawo yokuhlaselwa ngesihluku kumaRohingyas ngombutho wezempi ngo-2017, okwaholela ekubulaweni kwamadoda, abesifazane nezingane ezisanda kuzalwa abangaba ngu-10,000 kanye nokufuduka kwamalungu omphakathi acishe abe ngu-750,000, amaningi awo baqhubeke nokucwila emakamu ababaleki ezweni elingumakhelwane i-Bangladesh.
“Isifunda saseRakhine sesiphinde saba inkundla yempi ehlanganisa abalingisi abaningi, futhi izakhamuzi zikhokha inani elikhulu, kanti amaRohingya asengozini ethile,” uVolker Türk, uKhomishana Omkhulu we-UN Wamalungelo Abantu wathi.
"Okuphazamisa kakhulu ukuthi ngenkathi ku-2017, amaRohingya ayehloswe iqembu elilodwa, manje bavaleleke phakathi kwamaqembu amabili ahlomile abanomlando wokubabulala. Akumele sivumele ukuthi amaRohingya aphinde abhekiswe kuwo.”
Ukulwa okusabalele
Ukubhidlika kwesivumelwano sokuphela konyaka esingakahleleki phakathi kwamasosha kanye neButho Lase-Arakan (AA) ngoNovemba odlule kufake ingxabano emalokishini ayi-15 kwangu-17 aseRakhine.
Ukulahlekelwa indawo kwamasosha e-AA ezindaweni ezisenyakatho nezimaphakathi nesifundazwe sekuholele ekutheni kushube izimpi emalokishini iButhidaung naseMaungdaw, nokuholele ekutheni kube nempi engase ibe khona enhlokodolobha yesifundazwe, iSittwe.
Ukuba khona kwenani elikhulu lamaRohingya kulezi zindawo kwandisa izingozi ezibhekene nezakhamuzi.
Ukubuthwa ngempoqo ngamasosha
"Njengoba bebhekene nokunqotshwa, amasosha aseqale kabi ukubuthela ngenkani, ukufumbathisa nokuphoqa uRohingya ukuthi ajoyine izikhundla zawo.,” kusho uMnu. Türk.
"Akunangqondo ukuthi kufanele baqondiswe ngale ndlela, uma kucatshangelwa izenzakalo ezishaqisayo zeminyaka eyisithupha edlule kanye nokucwaswa okuqhubekayo okuqhubekayo ngokumelene namaRohingya, kuhlanganise nokuphika ubuzwe".
Imibiko iphinde iphakamise ukuthi bobabili abantu baseRohingya kanye nezakhamuzi zaseRakhine ziphoqeleke ukuthi bashise imizi yabo nemizana, okubhebhethekisa ukungezwani nodlame.
OHCHR izama ukuqinisekisa imibiko, umsebenzi owenziwe inkimbinkimbi ukucinywa kwezokuxhumana kuso sonke isifunda.
Izinsimbi ze-alamu ziyakhala
UKhomishani Ophakeme uphinde waveza imininingwane esabalele yokungahloniphi kanye nenkulumo-ze, ekhomba izinsolo ezithi “amaphekula amaSulumane” athathe izithunjwa zamaHindu namaBuddha.
"Lokhu bekuwuhlobo olufanayo lokulandisa okunenzondo obekubhebhezela udlame emphakathini ngo-2012 kanye nokuhlaselwa okunyantisayo ngokumelene namaRohingya ngo-2017," esho.
"Amazwe anethonya embuthweni wezempi waseMyanmar kanye namaqembu ahlomile ahilelekile kumele athathe isinyathelo manje ukuze avikele zonke izakhamizi esifundazweni saseRakhine futhi avimbele esinye isiqephu sokushushiswa okunyantisayo kwamaRohingya," enxusa.