7.7 C
Brussels
O le Aso Toonai, Aperila 27, 2024
talaFono a Europa i aia tatau a tagata

Fono a Europa i aia tatau a tagata

FA'AALIGA: O faʻamatalaga ma manatu o loʻo toe faia i totonu o tusiga o mea ia o loʻo taʻu mai ai ma o latou lava matafaioi. Lomiga i The European Times e le otometi le faauigaina o le faamaoniga o le manatu, ae o le aia tatau e faailoa ai.

FA'ALI'ILIGA FA'AVAE: O tala uma i totonu o lenei 'upega tafa'ilagi o lo'o lomia i le gagana Peretania. O fa'aliliuga fa'aliliu o lo'o faia e ala i se fa'agasologa otometi e ta'ua o fa'aliliuga neural. Afai e masalosalo, faʻafeiloaʻi i taimi uma le tusiga muamua. Faafetai mo le malamalama.

O le Fono a Europa ua oʻo mai i se faʻalavelave matuia i le va o ana lava tauaofiaga e lua o loʻo i ai ni tusitusiga e faʻavae i luga o faiga faʻailoga tagata tuai mai le vaega muamua o le 1900s ma aia tatau a tagata soifua faʻaonaponei na faʻalauiloaina e Malo Aufaatasi. O lea ua fa'amanino atili a'o fa'ai'uga toe iloiloina se tusitusiga fe'ese'esea'i na tusia e le Komiti a le Fono a Europa i Bioethics. E foliga mai ua saisaitia Komiti a le Fono a Europa e ala i le faamalosia o tusitusiga o le Feagaiga lea e faʻatumauina ai se Eugenics aitu i Europa.

O le Komiti Faafoe i Aia Tatau a Tagata a le Fono a Europa na fono i le Aso Tofi, 25th Novema, faatasi ai ma isi e logoina galuega a lona tino pito i lalo, le Komiti o Bioethics. Aemaise lava, o le Komiti o Bioethics i le faʻaopoopoga o le Fono a Europa Feagaiga i Aia Tatau a Tagata ma Biomedicine na tusia se pepa faaletulafono fou e mafai ona faʻatonutonuina le puipuiga o tagata i le taimi o le faʻaaogaina o faiga faʻamalosi i le mafaufau. Sa tatau ona faamautu i le fono a le Komiti i le aso 2 o Novema.

I le faagasologa o le tusiaina o lenei pepa faaletulafono fou e ono mafai ona fai (e masani lava o se maliega i se feagaiga), sa feagai pea ma faitioga ma tetee mai le tele o vaega eseese. E aofia ai mai taualumaga Faapitoa a Malo Aufaatasi, le Fono a Malo Aufaatasi o Aia Tatau a Tagata, le Fono a Europa lava ia Komesina o Aia Tatau a Tagata, Fono a le Palemene a le Fono ma le tele o faalapotopotoga ma tagata tomai faapitoa e puipuia aia tatau a tagata e le atoatoa le malosi o le mafaufau.

Tusi tusia na tuuina atu i le Komiti Faafoe i Aia Tatau a Tagata

O le Failautusi o le Komiti o Bioethics, Ms Laurence Lwoff, i le Aso Tofi nei na tuuina atu ai i le Komiti Faafoe i Aia Tatau a Tagata le faaiuga a le Komiti o le Bioethics e le faia se talanoaga faaiu o le tusitusiga ma palota mo lona manaoga ma le tausisia o aia tatau a tagata faavaomalo. Na faamalamalamaina aloaia o se suiga o le palota. Nai lo le faia o se tulaga mulimuli i le faʻatagaina poʻo le faʻaaogaina o le Protocol ua uma ona tusia, na tonu ai e tatau i le Komiti ona palota pe tatau ona auina atu pe leai foi le tusitusiga tusitusia i le Fono a le Fono, le Komiti a Minisita, "ma se vaai i se faaiuga.” Na matauina lea e le Komiti Faafoe i Aia Tatau a Tagata.

Na faamaonia e le Komiti o Bioethics lenei ma le tele o palota i le taimi fonotaga i le aso 2 Novema. Sa le aunoa ma ni faamatalaga. O le sui Finnish o le Komiti, Ms Mia Spolander na palota e lagolagoina le fesiitaiga o le tulafono na tusia, ae na ia faailoa mai, "E le o se palota lenei i le taliaina o le tusitusiga o le ata o le tulafono faaopoopo. O lenei aumalaga na palota i le suiga, aua ua tatou vaai atu i tulaga o lo o i ai nei, e le mafai e lenei komiti ona agai i luma e aunoa ma se isi taiala mai le Komiti a Minisita”.

Na ia faaopoopo mai e ui lava e manaʻomia e se tasi ni puipuiga faʻaletulafono talafeagai mo tagata o loʻo tuʻuina atu ma le le loto i ai ma togafitiga faʻapitoa i auaunaga tau soifua maloloina o le mafaufau, "e le mafai e se tasi ona le amanaiaina le tele o faitioga ua faia i lenei ata." Na faia foi e sui o le komiti mai Suiselani, Tenimaka ma Peleseuma ni faamatalaga faapea.

Na saunoa le Taitaifono o le Komiti o le Bioethics, Dr. Ritva Halila The European Times e faapea “O le aumalaga Finnish na faaalia ona manatu e tusa ai ma manatu eseese na auina atu i le Malo e vaega eseese. E moni e iai le eseesega o manatu ma manatu, e pei o mataupu faigata uma e tatau ona foia i le atinaʻeina o tulafono a le atunuʻu."

O faitioga i tusitusiga tusia

O le tele o faitioga o le tulafono fou na tusia e le Fono a Europa e faasino i le suiga o le faʻataʻitaʻiga i le vaaiga ma le manaʻoga mo lona faʻatinoga na faia i le vaetamaina i le 2006 o le feagaiga Faʻavaomalo o Aia Tatau a Tagata: le Feagaiga i Aia Tatau a Tagata e iai Manaoga Fa'apitoa. O le Feagaiga e faamanatu ai le eseesega o tagata ma le mamalu o tagata. O lana fe'au autu e faapea o tagata e iai mana'oga fa'apitoa e agavaa i le fusi atoa o aia tatau a tagata soifua ma sa'olotoga fa'avae e aunoa ma le fa'ailoga tagata.

O le manatu autu i tua o le Feagaiga o le alu ese mai se alofa po'o se togafiti fa'afoma'i i le le atoatoa i se auala o aia tatau a tagata. E unaia e le Feagaiga le auai atoatoa o tagata e iai manaoga faapitoa i so'o se vaega o le olaga. E lu'itauina ai tu ma aga e fa'avae i luga o fa'atagata, fa'aituau, faiga fa'aleagaina ma le fa'ailoga tagata e iai mana'oga fa'apitoa.

Fai mai Dr. Ritva Halila The European Times na ia finau mai o le tulafono fou ua tusia (protocol) e le o feteenai ma le UN Convention of the Rights of Persons with Disabilities (UN CRPD).

Na faamalamalama mai e Dr. Halila, “O le ma’i o se tulaga, ma’i pe faaumiumi, e faavae i le suiga o le tino, ma e mafai ona faamaloloina pe faaitiitia. O le le atoatoa o le malosi e masani lava o se tulaga mautu o se tagata e masani lava e le manaʻomia ona faʻamalolo. O nisi faʻamaʻi faʻapitoa e mafai ona mafua ai le le atoatoa o le mafaufau poʻo le mafaufau, ae o le tele o tagata e le atoatoa le malosi e le pa'ū i le vaega o lenei tulafono."

Na ia faaopoopo mai "O le lautele o le UN CRPD e matua lautele lava. E le fa'avae i luga ole su'esu'ega fa'afoma'i ae e masani ona mautu le le atoatoa ma mana'omia le lagolago ina ia mafai ai ona ola i se olaga masani pe a mafai. E fefiloi nei faaupuga ae e le tutusa. E le gata i lea, e mafai e le CRPD ona aofia ai tagata o loʻo i ai faʻafitauli faʻaletonu o le mafaufau e mafai foi ona mafua ai - pe mafai ona faʻavae i luga - le atoatoa, ae le o tagata gasegase uma o le mafaufau o ni tagata e le atoatoa le malosi.

Le manatu tuai ma le fou o le le atoatoa

O lenei manatu o le le atoatoa e faapea o se tulaga e maua i totonu o le tagata, ae o le mea tonu lava lea o loʻo faʻamoemoeina e le UN CRPD e taulimaina. O le manatu sese e faapea o le tagata e manatu e mafai ona tausia o ia, e tatau ona "faamaloloina" o le faaletonu po o le itiiti ifo o le faaletonu e tatau ona faaitiitia i le tele e mafai ai. I lena vaaiga tuai e le o mafaufauina tulaga o le siosiomaga ma o le le atoatoa o se faafitauli o le tagata lava ia. O tagata e iai mana'oga fa'apitoa e mama'i ma e tatau ona toe fa'aleleia ina ia ausia le tulaga masani.

O le faiga o aia tatau a tagata soifua i manaoga faapitoa ua faaaogaina e Malo Aufaatasi o le faailoaina lea o tagata e iai manaoga faapitoa o ni mataupu o aia tatau ma le Malo ma isi o loo i ai matafaioi e faaaloalo ai i nei tagata. O lenei faiga e tu'u ai le tagata i le totonugalemu, ae le o lona fa'aletonu, fa'ailoa tulaga taua ma aia tatau a tagata e iai mana'oga fa'apitoa o se vaega o le sosaiete. E va'ava'ai i papupuni i totonu o sosaiete e fa'ailoga tagata ma maua ai auala mo tagata e le atoatoa le malosi e faitio ai pe a feagai ma ia pa. O lenei faiga fa'avae e fa'atatau i aia tatau e le fa'aosoina e le alofa, ae o le mamalu ma le sa'olotoga.

E ala i lenei suiga fa'asolopito iloga, ua fausia ai e le UN CRPD se eleele fou ma mana'omia ai mafaufauga fou. O lona fa'atinoga e mana'omia ai fofo fou ma tu'u ai manatu ua tuana'i i tua.

Na faamaoti e Dr. Ritva Halila ia The European Times na ia faitau i le mataupu 14 o le UN CRPD i tausaga mulimuli i le tele o taimi e fesoʻotaʻi ma le sauniuniga o le Protocol. Ma e faapea "I le Mataupu 14 o le CRPD ou te faamamafaina le faasinomaga i le tulafono i tapulaa o le saolotoga o le tagata lava ia, ma faamautinoa e puipuia ai aia tatau a tagata e le atoatoa le malosi."

Na matauina e Dr. Halila e faapea “Ou te ioe atoatoa i mea o loo i totonu o lenei tusiga, ma mafaufau ma faamatala e leai se feeseeseaiga i le tusiaina o le Protocol of the Committee on Bioethics, e tusa lava pe na faauigaina e le UN Committee of persons with disabilities lenei mataupu. i se isi auala. Sa ou talanoaina lenei mea ma le tele o tagata, Loia Aia Tatau a Tagata ma tagata e iai manaoga faapitoa e aofia ai, ma e tusa ai ma loʻu malamalama, ua latou malilie i ai ma i latou [le UN CRPR Committee].”

O le Komiti a Malo Aufaatasi i Aia Tatau a Tagata e iai Manaoga Faapitoa o se vaega o le fofogaina o tagata lautele i le 2015 na tuuina atu se faamatalaga e le mafaaseseina i le Komiti a Europa o le Bioethics e faapea "tuuina atu e aunoa ma se lotofuatiaifo po o le faʻatulagaina o tagata uma e iai manaʻoga faʻapitoa, aemaise lava o tagata e iai le mafaufau poʻo le mafaufau. o mana'oga fa'apitoa, e aofia ai tagata e iai 'fa'aletonu o le mafaufau', ua fa'asāina i le tulafono fa'ava-o-malo e tusa ai ma le mataupu 14 o le Feagaiga, ma o lo'o fa'atatau i le fa'aituau ma le fa'ailoga tagata o le fa'aesea o le sa'olotoga o tagata e iai mana'oga fa'apitoa e pei ona fa'atinoina i luga o le fa'avae moni po'o le fa'aleagaina. ”

Na toe faailoa atu e le Komiti a le UN i le Komiti o Bioethics e faapea e tatau i Malo ona "soloia faiga faavae, tulafono ma aiaiga tau pulega e faatagaina pe faia ai togafitiga faamalosia, ona o se soliga faifaipea o loo maua i tulafono o le soifua maloloina o le mafaufau i le salafa o le lalolagi, e ui lava i faamaoniga mautu e faailoa ai lona leai se aoga ma manatu o tagata o loʻo faʻaogaina le soifua maloloina o le mafaufau o loʻo oʻo i tiga loloto ma faʻalavelave ona o togafitiga faʻamalosi."

O tusitusiga tuai o tauaofiaga

Ae ui i lea, na faaauau pea e le Komiti o Bioethics a le Fono a Europa le faiga o le tusiaina o le tulafono fou e mafai ona faia e tusa ai ma se tusitusiga na faia e le Komiti lava ia i le 2011 ua faaulutalaina: "Faamatalaga i luga o le Feagaiga a Malo Aufaatasi i Aia Tatau a Tagata e iai Manaoga Faapitoa". O le faʻamatalaga i lona manatu autu e foliga mai e popole i le UN CRPD ae o le mea moni na'o le Fono a le Komiti lava ia e iloiloina, o le Feagaiga i Aia Tatau a Tagata ma Biomedicine, ma ana tusitusiga - le Feagaiga a Europa i Aia Tatau a Tagata.

O le Feagaiga i Aia Tatau a Tagata ma Biomedicine, Mataupu 7 o loʻo faʻamatalaina ai tulaga puipuia e manaʻomia ona faʻatulagaina pe afai o se tagata o loʻo i ai se faʻafitauli matuia o le mafaufau e faʻasalaina i faiga faʻamalosi i le mafaufau. O le mataupu o se taunuuga ma taumafai e faʻatapulaʻa le faʻaleagaina e ono tupu pe afai o le European Convention on Human Rights' Article 5 e faʻatinoina i lona uiga moni.

O le Feagaiga a Europa e uiga i Aia Tatau a Tagata na tusia i le 1949 ma le 1950 ua faatagaina ai le aveesea o “tagata o le mafaufau le lelei” e faavavau ona o le leai lava o se isi mafuaaga nai lo nei tagata ua i ai se faaletonu o le mafaufau. Na fa'atulagaina le tusitusiga e le sui o Peretania, Tenimaka ma Suetena, na taʻitaʻia e Peretania e faʻatagaina le Eugenics na mafua ai tulafono ma faiga na faʻatulagaina i nei atunuu i le taimi na faia ai le Feagaiga.

"I le faiga lava lea e tasi e pei o le Feagaiga i Aia Tatau a Tagata ma Biomedicine, e tatau ona faailoa atu o le European Convention on Human Rights (ECHR) o se meafaigaluega lea na amata mai le 1950 ma o le tusitusiga a le ECHR o loʻo atagia mai ai le faʻatamala ma le tuai o auala e uiga i aia tatau a tagata. tagata e iai manaoga faapitoa. "

Ms Catalina Devandas-Aguilar, UN Special Rapporteur i aia tatau a tagata e iai manaoga faapitoa.

"A iai ni taumafaiga i le lalolagi atoa e toe fuataʻi faiga faʻavae o le soifua maloloina o le mafaufau, e faateʻia ai i tatou ona o le Fono a Europa, o se faʻalapotopotoga faʻaitulagi o aia tatau a tagata soifua, o loʻo fuafua e faʻaaogaina se feagaiga o le a avea ma faʻalavelave e toe faʻafoʻisia ai atinaʻe lelei uma i Europa ma faʻasalalau se aafiaga malulu i isi nofoaga o le lalolagi."

Tagata tomai faapitoa a Malo Aufaatasi, i se faʻamatalaga o 28 Me 2021 i le Fono a Europa. Sainia e isi le Special Rapporteur i aia tatau i le tulaga maualuga e mafai ona maua o le soifua maloloina faaletino ma le mafaufau, le Special Rapporteur i Aia Tatau a tagata e le atoatoa le malosi ma le UN CRPD Committee
Fa'asologa o Aia Tatau a Tagata Europa fa'ailoga Fono a Europa fa'afitauli o aia tatau a tagata
- Faasalalauga -

Sili atu mai le tusitala

- FA'AALIGA FA'AVAE -spot_img
- Faasalalauga -
- Faasalalauga -
- Faasalalauga -spot_img
- Faasalalauga -

Tatau faitau

Tala fou

- Faasalalauga -