18 C
Brussels
Aso Gafua, Aperila 29, 2024
siosiomagaCOP28 - O loʻo feagai le Amazon ma se tasi o ona lamala e sili ona faʻafefe

COP28 - O loʻo feagai le Amazon ma se tasi o ona lamala e sili ona faʻafefe

FA'AALIGA: O faʻamatalaga ma manatu o loʻo toe faia i totonu o tusiga o mea ia o loʻo taʻu mai ai ma o latou lava matafaioi. Lomiga i The European Times e le otometi le faauigaina o le faamaoniga o le manatu, ae o le aia tatau e faailoa ai.

FA'ALI'ILIGA FA'AVAE: O tala uma i totonu o lenei 'upega tafa'ilagi o lo'o lomia i le gagana Peretania. O fa'aliliuga fa'aliliu o lo'o faia e ala i se fa'agasologa otometi e ta'ua o fa'aliliuga neural. Afai e masalosalo, faʻafeiloaʻi i taimi uma le tusiga muamua. Faafetai mo le malamalama.

Talu mai le taufaaiuiuga o Setema, o loʻo feagai le Amazon ma se tasi o ona lamala sili ona le mapu i tala faʻasolopito. Ata fa'alavelave mai le fa'aaliga a le setete o Amazonas a Pasila selau o lupe vaitafe ma le anoanoai o i’a na maliliu i auvai ina ua uma le vevela o le vai i le masina talu ai na fanaina mai le 82 tikeri Fahrenheit i le 104 tikeri Fahrenheit.

A o aʻe le vevela, o tagata o le Atunuu ma nuʻu faʻapitonuʻu i le itu Tutotonu ma Sisifo Amazon-e taʻua o itulagi i Pasila, Kolomupia, Venesuela, Ekuatoa, ma Peru-o loʻo vaʻavaʻai atu i le mou atu o latou vaitafe i fua e leʻi tupu muamua.

Ona o le faʻalagolago o le itulagi i alavai mo felauaiga, o le maualalo o le vaitafe ua faʻalavelaveina le felauaiga o oloa taua, ma le tele o nuʻu o loʻo tauivi e maua meaʻai ma vai. Ua lapataia e le matagaluega o le soifua maloloina faaitulagi ua atili faigata foi ona aumai fesoasoani faafomai faafuasei i le tele o nuu Amazon.

I Pasila, ua faailoa mai e le malo o le setete o Amazonas se faʻalavelave faʻafuaseʻi a o sauni pulega mo le mea ua sili ona leaga o le lamala i le talafaasolopito o le setete, ma ua faamoemoe e afaina ai le tufatufaina o vai ma meaai i le 500,000 tagata i le faaiuga o Oketopa. E tusa ma le 20,000 tamaiti e ono leiloa le avanoa i aʻoga.

O le vevela ma le mago o le tulaga ua mafua ai foi le afi afi i le itulagi. Talu mai le amataga o le 2023, sili atu i le 11.8 miliona eka (18,000 sq mi) o le Amazon i Pasila ua faʻaumatia i le afi, o se vaega e faaluaina le tele o Maryland. I Manaus, le laumua o Amazonas i Pasila ma le taulaga e lua miliona tagata, ua lipotia mai e fomaʻi le faateleina o le manava ona o le asu faifai pea mai afi, aemaise lava i tamaiti ma tagata matutua.

Ua afaina foi aai mamao. I Ekuatoa, lea e masani ona maua ai le 90% o le eletise e le eletise eletise eletise, o le lamala o Amazon na mafua ai ona aumai e le malo le malosi mai Kolomupia ina ia taofia ai le salalau o le eletise. "O le vaitafe e tafe mai le Amazon, lea o loʻo i ai a matou fale eletise, ua faʻaitiitia tele ma faʻaititia ai le gaosiga o le eletise i le 60% i nisi aso," faamalamalama Fernando Santos Alvite, Minisita o Malosiaga a Ekuatoa.

E ui lava e eseese vaitau timuga i le Amazon, e le o faamoemoeina le timu i le tele o itulagi ua afaina seia oʻo i le faaiuga o Novema poʻo le amataga o Tesema.

EL NIÑO, TOTONU, MA LE AFI: O SE FA'AFEAGAIGA MATA'IA

Ua faamamafa mai e saienitisi e ui o le ogaoga o le lamala o loʻo aʻafia e El Niño, o le faʻaleagaina o vaomatua i le tele o tausaga ua faʻaleagaina ai le tulaga. E le gata i lea, o afi o le vao e fesoʻotaʻi ma faiga faʻamaʻi-ma-mu e fiafia i ai le au fai lafumanu ma tagata fai soya o loʻo tuleia le itulagi i tua atu o lona tapulaʻa.

Ane Alencar, Faatonu o Saienisi i le Inisetiute mo Amazonian Environmental Research (IPAM), faamatala mai, “O le asu mai afi e aafia ai le timu i le tele o auala. A e tipiina i lalo le togavao moni, o loʻo e aveesea laʻau o loʻo tuʻuina atu le ausa vai i le siosiomaga, ma faʻaitiitia saʻo ai timuga."

O suʻesuʻega ua faʻaalia ai o lenei faʻalavelave faʻaleagaina e mafai ona faʻalatalata atu ai i tatou i se "tulaga tuʻufaʻatasia" i le Amazon, ma le vevela ma le umi o vaitau matutu e ono faʻatupuina ai le tele o le mate o laau. O se suʻesuʻega na lomia i le tausaga talu ai i le Nature Climate Change fai mai ua na o le sefulu tausaga o tatou mamao ese mai le tele o vaega o le vaomatua o Amasone ua malepelepe ma avea ma savannah-lea, i le isi itu, o le a maua ai se aafiaga faataumaoi i meaola faanatura i le lalolagi atoa.

O lenei lamala e le o se mala faalenatura tuufua. O se fa'ailoga o le lalolagi tau suiga ma a'afiaga fa'alotoifale o ta'otoga. O le fo'ia o nei lu'itau e mana'omia ai galuega fa'amaopoopo i tulaga fa'apitonu'u, atunu'u, ma le lalolagi atoa.

Ua faia e le malo o Pasila se vaega galue ma ua faailoa mai e Peru se faalavelave faafuasei faaitulagi, ae e toaitiiti lava nuu i totonu o le itulagi ua vaaia ni taumafaiga tuufaatasi e faaitiitia ai aafiaga o le lamala. I le taimi nei, o loʻo popole le au suʻesuʻe o le a sili atu le mafatia o nuʻu mamao ma tuʻufua.

O tagata o le atunuu o lo'o tutu i luma o suiga o le tau, e ui ina la'ititi lo latou sao i le kasa oona. I le taimi nei, e sili atu nai lo se isi lava taimi, e manaʻomia le soʻotaga faʻavaomalo ma le lagolago mo nuʻu ua afaina.

- Faasalalauga -

Sili atu mai le tusitala

- FA'AALIGA FA'AVAE -spot_img
- Faasalalauga -
- Faasalalauga -
- Faasalalauga -spot_img
- Faasalalauga -

Tatau faitau

Tala fou

- Faasalalauga -