Ezinsukwini ezimbalwa ezedlule, uhlelo lwezazi lwase-Ukraine oluthi “Religion on Fire” lwethula umbiko walo wesikhashana ngomonakalo owadaleka ezakhiweni zenkolo nasezikhungweni zenkolo ngenxa yokuhlasela kweRussia ngokugcwele i-Ukraine.
Lo mbiko usekelwe emiphumeleni yokuqapha okwenzeka kusukela ngoFebhuwari 24 kuya ku-Agasti 24, 2022, futhi njengoba kushiwo ngaphambili, umbiko wesikhashana, okusho ukuthi idatha eyengeziwe iyaqoqwa, futhi ukuqapha kuyaqhubeka.
Iphrojekthi ethi “Inkolo Iyavutha: Ukubhala Ubugebengu Bempi YaseRussia Emiphakathini Yenkolo E-Ukraine” yaqalwa ngo-March 2022 yi-Workshop for the Academic Study of Religion futhi yasekelwa Uphiko Lwenkonzo Yombuso Yase-Ukraine Yenqubomgomo Yobuhlanga Nenkululeko Kanembeza, Inhlangano Yezizwe. Imiphakathi Kazwelonke Yase-Ukraine, kanye Nesikhungo Samazwe Ngamazwe Somthetho Nezifundo Zenkolo eBrigham Young University (USA).
I-Ukraine Orthodox Church yaseMoscow Patriarchate iyona ethintwa kakhulu ukubhujiswa kweRussia
Ithimba, elakhiwe osolwazi bezifundo zezenkolo abavela Ukraine, ibhala ngomonakalo wezakhiwo zenkolo kodwa futhi nokubulawa, ukulimala nokuthunjwa kwabaholi benkolo bamahlelo ahlukahlukene amasosha aseRussia e-Ukraine. Baqoqa idatha yomthombo ovulekile kanye nezinto ezikhethekile kusukela ekuvakasheni kwenkambu kuya ezindaweni ezingasenamuntu.
Enye yezinto ezithokozisayo ekutholeni kwabo kokuqala, ukuthi empeleni, maqondana nezinombolo zezakhiwo zenkolo ezicekeleke phansi noma ezilimele Ukraine, ISonto Lobu-Orthodox Lase-Ukraine LeMoscow Patriarchate (UOC), okuyigatsha le-Russian Orthodox Church Patriarchate yaseMoscow, yilona elithintwe kakhulu ukuqhuma kwamabhomu kwebutho laseRussia. Ngempela, izakhiwo ezingu-156 ze-UOC ziye zacekelwa phansi noma zonakaliswa, ngokumelene ne-21 ye-Orthodx Church yase-Ukraine (ezimele eMoscow), i-5 yamaGreki namaRoma Katolika, amabhilidi angama-37 amaprothestani, ama-mosque angu-5, izikhungo zamaJuda ezingu-13. Kuyathakazelisa ukuqaphela ukuthi ngokwemiphumela yoMkhandlu We-UOC (MP) wango-May 27, 2022, lesi sakhiwo samemezela ukuhoxa kwaso esigungwini sabefundisi seSonto Lobu-Orthodox LaseRussia.
Abangama-20 benkolo babulawa ngamabhomu noma ngezikhali ezizenzakalelayo
Baphinde baqoqa imininingwane yabantu bezenkolo abangama-20 abashona ngenxa yebutho laseRussia, ababulawa ngamabhomu noma badutshulwa ngezikhali ezizenzakalelayo, kwathunjwa abantu bezenkolo abangu-15.
Yiqiniso, lapho kubhalwa ubugebengu bempi, umbuzo wenhloso ubalulekile. Lombiko unikeza isiqalo sempendulo ngakho: “Ezinye izindawo zenkolo zahlaselwa ngamabhomu ngokungakhethi, kuyilapho ezinye zacekelwa phansi ngamabomu ngezibhamu ezingontuluntulu noma izibhamu. Njengamanje, imiphumela engokomthetho yophenyo ayikashicilelwa emacaleni amaningi, kodwa singasho ngokunengqondo ukuthi izakhiwo zenkolo zaziyizisulu ezikhethekile zokuhlaselwa okuthile.”
Inikeza izibonelo: “Okokuqala, kunobufakazi obunyathelisiwe bofakazi bokuzibonela ababona ukudubula okuhlosiwe kwesikhungo senkolo kusetshenziswa izibhamu ezinkulu noma ezinye izikhali. Kuyindaba yesonto i-St. George edolobhaneni lase-Zavorychi (isifunda sase-Kyiv), elakhiwa ngo-1873 futhi lacekelwa phansi ngoMashi 7, 2022, ngomlilo ohlosiwe21. Kwesinye isigameko, kunofakazi bokuzibonela bokuhlolwa kwendiza engena emoyeni ngemva kokushaywa okokuqala e-Irpin Bible Seminary ngo-March 19, 2022. Ngakusasa, kwaba nokuqhunyiswa kwamabhomu okuphindaphindiwe, okucekela phansi okwengeziwe kwesakhiwo.”
Gcina Ukunaka Kwamazwe Ngamazwe Ebugebengu Bempi
Izazi zenza izincomo eziyisi-6 ezizithuthukisa ekupheleni kombiko wazo: 1. Ukusekela izinkolo ezincane, 2. Ukukhuthaza ukushicilelwa kwamacala empi, 3. Ukuthuthukisa umthetho wase-Ukraine, 4. Ukukhuthaza unswinyo olubhekiswe kubantu benkolo baseRussia ( abebesekela impi kanye nenkulumo-ze ye-Kremlin futhi besakaza njalo inzondo kubantu base-Ukraine), 5. Ukugcina ukunaka kwamazwe ngamazwe emacaleni empi. Ungakwazi ukulandela iphrojekthi Inkolo Iyashisa lapha.