11.1 C
Brussels
NgoMgqibelo, ngoMeyi 4, 2024
Human RightsAbantu baseHaiti 'abakwazi ukulinda' ukuthi kuphele ukubusa kokwesaba kwamaqembu ezigebengu: Amalungelo...

Abantu baseHaiti 'abakwazi ukulinda' ukuthi kuphele ukubusa kokwesaba kwamaqembu ezigebengu: Isikhulu samalungelo

ISIVIVINYO: Ulwazi nemibono ekhiqizwe kabusha ezihlokweni yilabo abakushoyo futhi kuwumthwalo wabo siqu. Ukushicilelwa ku The European Times akusho ngokuzenzakalelayo ukuvumela umbono, kodwa ilungelo lokuwuveza.

IZINGUQUKO ZOKUNQAPHELA: Zonke iziqephu zendatshana ezikule sayithi zishicilelwa ngesiNgisi. Izinguqulo ezihunyushiwe zenziwa ngenqubo ezenzakalelayo eyaziwa ngokuthi ukuhumusha kwe-neural. Uma ungabaza, bheka njalo isihloko sokuqala. Ngiyabonga ngokuqondisisa.

Izindaba zeZizwe Ezihlangene
Izindaba zeZizwe Ezihlangenehttps://www.un.org
Izindaba zeZizwe Ezihlangene - Izindaba ezidalwe yizinsizakalo Zezindaba zeNhlangano Yezizwe.

“Izinga lokuphulwa kwamalungelo abantu alikaze libonwe emlandweni wanamuhla waseHaiti,” UVolker Türk uthe esitatimendeni sevidiyo esiya ku-UN Umkhandlu Wamalungelo Abantu, ingxenye yengxoxo yombiko wakhe wakamuva ngezwe laseCaribbean. 

"Lesi yinhlekelele yobuntu kubantu asebekhathele kakade."

Isimo esiphuthumayo 

Ekhuluma ngesiFulentshi, uMnu. Türk uthe isimo esivele sishaqisayo eHaiti siwohlokile ngesonto eledlule njengoba amaqembu ezigebengu eqala ukuhlasela eziteshini zamaphoyisa, amajele, ingqalasizinda ebucayi nezinye izikhungo zomphakathi nezizimele.

Sisebenza isimo esiphuthumayo kodwa njengoba izikhungo zidilika, uhulumeni wesikhashana awukakasebenzi kulandela ukwesula kukaNdunankulu u-Ariel Henry emasontweni amathathu edlule.  

“Abantu baseHaiti abasakwazi ukulinda,” esho.

Qopha udlame 

Khonamanjalo, udlame olukhulayo lube nomthelela omubi kubantu, nokwanda okushaqisayo kokubulawa nokuthumba.

Phakathi kuka-1 Januwari no-March 20 kuphela, abantu abangu-1,434 bafa kwathi abanye abangu-797 balimala odlameni oluhlobene namaqembu ezigelekeqe. UMnu. Türk uthe lesi yisikhathi esinodlame kunazo zonke kusukela ihhovisi lakhe laqala ukuqapha ukubulawa, ukulimala nokuthunjwa okuhlobene namaqembu ezigelekeqe eminyakeni engaphezu kwemibili edlule. 

Udlame locansi, ikakhulukazi olubhekiswe kwabesifazane namantombazane, ludlangile futhi cishe selufinyelele emazingeni arekhodiwe. 

Bangaphezu kuka-360,000 abantu baseHaiti abasenamakhaya, futhi cishe izigidi ezi-5.5, ikakhulukazi izingane, zithembele osizweni lokusiza abantu. Nakuba amaphesenti angama-44 abantu ebhekene nokungavikeleki kokudla, ukulethwa kosizo olwengeziwe sekucishe kungenzeki.

UMnu. Türk ukhumbula ukuvakashela kwakhe inhloko-dolobha iPort-au-Prince esikhathini esingangonyaka esidlule, lapho ahlangana khona namantombazane amabili asemancane. Omunye wayedlwengulwe yiqembu lezigelekeqe kanti omunye usinde ngenhlamvu eya ekhanda. Uxwayise ngokuthi sonke isizukulwane sisengcupheni yokuba yizisulu zokuhlukumezeka, udlame kanye nokuswela. 

“Kumele sikuqede lokhu kuhlupheka. Futhi kufanele sivumele izingane zaseHaiti ukuthi zazi ukuthi kuyini ukuzizwa uphephile, ukungalambi, ukuba nekusasa," uthe. 

Vikela abantu, qinisekisa ukufinyelela kosizo 

Embikweni wakhe, uKhomishana Omkhulu ucele ukubuyisela izinga elithile lomthetho nokuhleleka njengento ehamba phambili ngokushesha ukuze kuqhutshekwe nokuvikela abantu baseHaiti odlameni kanye nokuqinisekisa ukufinyelela kosizo lwabantu. 

Lokhu kuzodinga ukubambisana okuseduze ne-Multinational Security Support Mission (MSS), egunyazwe yi-UN UMkhandlu wezokuPhepha ngo-Okthoba odlule, ayethemba ukuthi ukuthunyelwa kwayo kwase kuseduze. 

"Zonke izinyathelo ezithathiwe ukubuyisela ezokuphepha kumele zihambisane ngokugcwele nezindinganiso zamalungelo abantu," esho, wengeza ngokuthi "imigudu yokusiza abantu kumele isungulwe ngokushesha ngangokunokwenzeka."

Nikeza abaseHaiti ithemba 

UMnu. Türk unxuse bonke ababambiqhaza eHaiti ukuthi babeke intshisekelo yezwe enhliziyweni yezingxoxo zabo ukuze kufinyelelwe esivumelwaneni ngamalungiselelo kahulumeni wezinguquko. 

“Iziphathimandla zezinguquko kumele ilwele ukwakha izimo ezidingekayo ukuze kube nokhetho olukhululekile nolunobulungiswa. Kumele baqale nohlelo lokuqinisa amaphoyisa nezikhungo zokwahlulela ukuze kubuyiswe umthetho futhi kuqedwe ukungajeziswa,” usho kanje. 

Ukuvikelwa kwezingane kufanele futhi kube yinto eseqhulwini ngokuphelele, okuhlanganisa nalezo ezibuthwe yizigelekeqe ezihlomile. Mayelana nalokhu, wagqamisa isidingo sezinhlelo zokubuyisela esimweni, okuhlanganisa ukwesekwa isikhathi eside ngokwengqondo kanye nokufinyelela okuqinisekisiwe kwemfundo nokunakekelwa kwezempilo okuseqophelweni eliphezulu.

Uphinde wacela ukuthi umphakathi wamazwe ngamazwe uthathe izinyathelo eziqinile zokuvimbela ukuhlinzekwa okungekho emthethweni, ukuthengiswa, ukuphambukisa noma ukudluliselwa eHaiti kwezikhali ezilula, izikhali ezincane kanye nezinhlamvu. 

"Sekuyisikhathi sokuqeda isiphithiphithi sezombangazwe, kwakhiwe kabusha ngokuphuthumayo ukuthula, uzinzo nokuvikeleka ezweni, futhi unikeze abantu baseHaiti ithemba abalidinga kakhulu,” esho. Bheka wethu Izindaba ze-UN Ividiyo echazayo yangesonto eledlule ngale nhlekelele:

Guqula amagama abe yisenzo: Omele iHaiti 

Omele Unomphela waseHaiti ku-UN e-Geneva, u-Justin Viard, wancoma umbiko kaKhomishana Omkhulu futhi wagcizelela izinselele ezijulile abantu baseHaiti ababhekene nazo. 

Ugcizelele ukuthi umphakathi wamazwe ngamazwe kanye neHaiti kumele basebenze ndawonye ukuze baxazulule kokubili amaqembu ezigebengu kanye nezimbangela zenkinga, okuhlanganisa ukuntuleka kwemisebenzi okusabalele, uhlelo lwezemfundo oluhlulekayo kanye nokungavikeleki kokudla.

"Kumele sisuke emazwini siye ezenzweni ezibambekayo," uthe. "Ngeke sivumele iHaiti ukuthi ngelinye ilanga ibonakale ekhasini lomlando njengesibonelo sokungabi namandla komphakathi wamazwe ngamazwe noma ukulahlwa kwenani labantu beZwe eliyilungu le-UN."

Qinisa amalungelo abantu 

IPhini likaKhomishana Omkhulu we-UN Wamalungelo Abantu, uNada Al-Nashif, ubesegunjini ukuze aphendule imibuzo yabamele izwe nezinhlangano zomphakathi. 

Ukhulume ngokuzibandakanya komkhankaso wokusekela amazwe ngamazwe osekelwa yi-UN ozosiza Amaphoyisa Kazwelonke waseHaiti ukuqinisekisa ukuthi ahambisana nezindinganiso zamazwe ngamazwe zamalungelo abantu.

“Konke lokhu kusho ukuthi amakhono ophiko lwamalungelo abantu azodinga ukuqiniswa okwengeziwe ezindaweni ezithile, ikakhulukazi, isibonelo, udlame olubhekiswe ezinganeni,” kusho yena.

Akukho ukubaleka: uchwepheshe wamalungelo

Isazi esiqokiwe sikaKhomishana Omkhulu mayelana nesimo samalungelo abantu eHaiti, uWilliam O'Neill, naye wayekhona ukuze aphendule imibuzo, ephawula ukuthi ukungavikeleki kwakuyiyona nto eyayikhathaza kakhulu futhi “konke okunye kuphuma kulokho.” 

Uthe isikhumulo sezindiza ePort-au-Prince sesivaliwe isikhathi esingaphezu kwamasonto amane, kanti amaqembu ezigelekeqe alawula ukungena kuyo yonke imigwaqo emikhulu engaphakathi nangaphandle kwedolobha, okusho ukuthi “akukho ukuphunyuka – umoya, umhlaba noma ulwandle”.

UMnu. O'Neill wabika ukuthi isibhedlela esikhulu kunazo zonke eHaiti asisekho, “futhi namuhla sezwa kuthiwa kunegenge edlangile yathatha yonke indawo, yini esele ngayo.”

Sekela amaphoyisa aseHaiti

Ukugqamisa ukuthunyelwa kwemishini yamazwe ngamazwe esekelwa yi-UN, ugcizelele indima yayo yokusekela, wathi “akuwona umsebenzi”

Nakuba lo mkhankaso uzothuthukisa amaphoyisa aseHaiti, uthe umbutho kazwelonke uzodinga nokusekelwa kwezobunhloli, izimpahla ezifana nama-drones, nezindlela zokunqanda ukuxhumana kwamaqembu ezigelekeqe nokumisa ukugeleza kwezimali okungekho emthethweni kubo.

“Badinga ukuhlolwa okuthile,” engeza. “Kunamaphoyisa Kazwelonke WaseHaiti, ngeshwa, asasebenzisana namaqembu ezigelekeqe futhi okumele kulungiswe.”

Uhlelo lwezobulungiswa, njengamanje “luguqe ngamadolo”, nalo luzodinga usizo lokuphenya nokushushisa abaholi bamaqembu ezigelekeqe uma selubuyele ekusebenzeni.

Misa isilayidi

Enanela isikhulu se-UN samalungelo abantu, uMnu. O'Neill unxuse amazwe ukuthi asebenzele ukuvimba ukuthuthwa kwezikhali nezinhlamvu emaqenjini aseHaiti. Ubalule ukuthi abanye abameleli baphinde baveza isidingo sokuthi kube nezijeziso ezibhekiswe kubantu abaxhasa la maqembu ezigebengu.

"Uma sithatha lezo zinyathelo ezintathu - usizo lwamaphoyisa, unswinyo, ukuvinjelwa kwezikhali - siqala mhlawumbe ukuguqula umfutho ngendlela eyakhayo futhi siwumise kulesi silayidi esisibone sishuba emasontweni ambalwa edlule,” usho kanje.

Isazi samalungelo siphinde sacela ukwesekwa okukhulu kwesikhalazo sokusiza abantu esiyizigidi ezingama- $ 674 saseHaiti okwamanje esixhaswe ngamaphesenti ayisikhombisa. 

Isixhumanisi somthombo

- Ukukhangisa -

Okuningi okuvela kumbhali

- OKUQUKETHWE OKUKHETHEKILE -indawo_img
- Ukukhangisa -
- Ukukhangisa -
- Ukukhangisa -indawo_img
- Ukukhangisa -

Kumelwe ufunde

Izihloko zakamuva

- Ukukhangisa -